Nhiễm Echinococcus: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Triệu chứng

Dưới đây là các triệu chứng nhiễm bệnh Echinococcosis:

• Bệnh nang sán chó hay còn lại là bệnh nang sán dây:
  • Nhiễm trùng Echinococcosis hạt ở người dẫn đến sự phát triển của một hoặc nhiều u nang sán thường nằm ở gan và phổi, và ít gặp hơn ở xương, thận, lá lách, cơ và hệ thần kinh trung ương.
  • Thời gian ủ bệnh không có triệu chứng của bệnh có thể kéo dài nhiều năm cho đến khi u nang sán phát triển đến mức gây ra các dấu hiệu lâm sàng, tuy nhiên, khoảng một nửa số bệnh nhân được điều trị y tế để điều trị nhiễm trùng sẽ thực hiện điều trị trong vòng vài năm kể từ lần đầu tiên họ bị nhiễm ký sinh trùng.
  • Đau bụng, buồn nôn và nôn thường thấy khi sán xuất hiện trong gan. Nếu phổi bị ảnh hưởng, các dấu hiệu lâm sàng bao gồm ho mãn tính, đau ngực và khó thở. Các dấu hiệu khác phụ thuộc vào vị trí của nang sán và áp lực tác động lên các mô xung quanh. Các dấu hiệu không đặc hiệu bao gồm chán ăn, sụt cân và suy nhược.
• Bệnh Echinococcosis phế nang
  • Bệnh Echinococcosis phế nang được đặc trưng bởi thời gian ủ bệnh không có triệu chứng từ 5 – 15 năm và sự phát triển chậm của một tổn thương giống khối u nguyên phát thường nằm ở gan. Các dấu hiệu lâm sàng bao gồm sụt cân, đau bụng, khó chịu nói chung và các dấu hiệu suy gan.
  • Di căn của ấu trùng có thể lan đến các cơ quan lân cận gan (ví dụ, lá lách) hoặc các vị trí xa (như phổi hoặc não) sau khi ký sinh trùng lây lan qua máu và hệ bạch huyết. Nếu không được điều trị, bệnh Echinococcosis phế nang sẽ tiến triển và gây tử vong.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nhiễm Echinococcosis (sán dây, hoặc bệnh sán chó):

• Là do giai đoạn ấu trùng của cestodes (sán dây) thuộc chi Echinococcus gây ra. 
• Echinococcus hạt (sensu lato) gây bệnh nang sán dây và là dạng thường gặp nhất. 

Bệnh Echinococcosis phế nang, do nhiễm Echinococcosis multilcularis

Bệnh đa nang do nhiễm Echinococcosis vogeli

Bệnh đơn nang do Echinococcosis oligarthrus gây ra

Đối tượng nguy cơ

Tất cả mọi người đều có nguy cơ nhiễm Echinococcus khi ăn phải thực ăn hoặc tiếp xúc với động vật đã bị nhiễm ký sinh trùng này.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh, bao gồm:

• Các hộ gia đình có nuôi chó, hoặc gia súc như dê, cừu, bò.
• Ăn phải rau sống, đồ ăn nước uống có nhiễm trứng sán.
• Ăn phải những phủ tạng của gia súc có bị nhiễm ấu trùng.

Chẩn đoán

Dưới đây là các hình thức chẩn đoán bệnh Echinococcosis:

• Chẩn đoán hình ảnh
• Xét nghiệm huyết thanh học
• Kiểm tra dịch nang
• Các phát hiện CT, MRI và siêu âm vùng bụng

Phòng ngừa bệnh

Dữ liệu giám sát chặt chẽ là cơ bản để chỉ ra gánh nặng bệnh tật và đánh giá tiến độ cũng như thành công của các chương trình kiểm soát. Tuy nhiên, đối với các bệnh bị bỏ quên khác tập trung ở các nhóm dân cư chưa được chăm sóc đầy đủ và vùng sâu vùng xa, dữ liệu đặc biệt khan hiếm và sẽ cần được chú ý nhiều hơn nếu các chương trình kiểm soát được thực hiện và đo lường.

• Bệnh nang sán dây / bệnh sán chó: 
  • Tẩy giun định kỳ cho chó bằng Praziquantel (ít nhất 4 lần mỗi năm)
  • Cải thiện vệ sinh khi giết mổ gia súc (bao gồm cả việc tiêu hủy đúng cách các bộ phận nội tạng bị nhiễm bệnh)
  • Thực hiện các chiến dịch giáo dục cộng đồng 
• Bệnh Echinococcosis phế nang: Tẩy giun thường xuyên cho các động vật ăn thịt nuôi trong nhà tiếp xúc với các loài gặm nhấm hoang dã sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm ở người.

Điều trị như thế nào

Khi điều trị nhiễm Echinococcosis (Cả bệnh sán dây nang và bệnh sán dây phế nang) thường tốn kém và phức tạp để điều trị, đôi khi cần phải phẫu thuật rộng rãi và/hoặc điều trị bằng thuốc kéo dài. Có 4 lựa chọn để điều trị bệnh nang sán dây:

• Điều trị u nang sán qua da bằng kỹ thuật PAIR (Đâm thủng, Hút, Tiêm, Hút lại);
• Phẫu thuật
• Điều trị bằng thuốc chống nhiễm trùng
• Quan sát và chờ đợi

Sự lựa chọn chủ yếu phải dựa trên hình ảnh siêu âm của u nang, theo cách tiếp cận theo từng giai đoạn cụ thể, cũng như cơ sở hạ tầng y tế và nguồn nhân lực sẵn có.

Đối với bệnh Echinococcosis phế nang, chẩn đoán sớm và phẫu thuật triệt để (giống khối u), sau đó là điều trị dự phòng chống nhiễm trùng bằng Albendazole vẫn là những yếu tố chính. Nếu tổn thương được giới hạn, phẫu thuật triệt để có thể chữa khỏi.

Kết luận

Nhiễm Echinococcus là một bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị nếu được chẩn đoán kịp thời. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản như tẩy giun định kỳ cho chó và cải thiện vệ sinh thực phẩm có thể giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến bệnh này, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.