U não là tình trạng các khối u hình thành trong sọ não, đe dọa tính mạng người bệnh. Các triệu chứng u não thường không điển hình và đến muộn nên người bệnh thường chủ quan, gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị u não.
Bệnh u não là gì?
Đây là hiện tượng một hoặc một số các tế bào não có sự phát triển bất thường về số lượng và kích thước, vượt ngoài sự kiểm soát của sinh lý thông thường. Xuất phát của khối u ở não có thể bắt nguồn từ các tế bào não, các tế bào đệm hệ thần kinh trung ương hay từ quá trình di căn của các loại ung thư khác trên cơ thể.
Về nguyên lý cơ bản, các tế bào thần kinh sẽ không được tạo ra thêm sau khi con người được sinh ra. Nếu như có sự đột biến trong DNA, làm cho quá trình phân chia tế bào mất kiểm soát thì sẽ gây ra tình trạng khối u ở não. Đây là cơ chế phát sinh ra bệnh.
Độ nghiêm trọng và tác động của u não đến chức năng của hệ thần kinh và tính mạng của con người phụ thuộc vào vị trí, tốc độ tăng trưởng của khối u. Càng kịp thời phát hiện ở thời điểm sớm thì tỷ lệ cứu chữa cho người bệnh càng tối ưu hơn.
Triệu chứng
Triệu chứng u não rất khác nhau và phụ thuộc vào kích thước, vị trí và tốc độ phát triển của khối u.
Các dấu hiệu và triệu chứng chung của u não bao gồm:
- Khởi phát mới hoặc thay đổi kiểu đau đầu
- Nhức đầu dần dần trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn
- Buồn nôn hoặc nôn không giải thích được
- Các vấn đề về thị lực, chẳng hạn như mờ mắt, nhìn đôi hoặc mất thị lực ngoại vi
- Dần dần mất cảm giác hoặc vận động ở một cánh tay hoặc chân
- Khó khăn trong giữ thăng bằng
- Nói khó
- Nhầm lẫn trong các vấn đề hàng ngày
- Thay đổi tính cách hoặc hành vi
- Co giật, đặc biệt là ở những người không có tiền sử co giật
- Vấn đề về thính giác
Nguyên nhân
Bệnh u não xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
- Yếu tố di truyền: đây là nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh u não. Khi trong gia đình hoặc dòng họ của bạn có người mắc u não thì bạn cũng khả năng mắc phải.
- Các khối u di căn: là một loại ung thư phát triển trong não. Chúng có thể bắt nguồn từ các tế bào trong não hoặc các tế bào ở nhiều vị trí khác trên cơ thể.
- Bức xạ: Tiếp xúc với bức xạ và điện tử trong thời gian dài cũng có thể gây nên khối u trong não.
- Tổn thương não: không phải nguyên nhân trực tiếp gây ra khối u não, nhưng khi đã bị tổn thương sẽ tạo điều kiện cho sự phát triển của các phản ứng vi khuẩn hay sự tăng sinh thiết tế bào, kích thích cáp u não hình thành và phát triển.
Yếu tố nguy cơ
Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ bị u não, chẳng hạn như:
- Tuổi tác: Các khối u não có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng chúng xảy ra thường xuyên nhất ở người lớn tuổi. Một số loại chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn. Một số khác lại xảy ra thường xuyên hơn ở trẻ em.
- Tiếp xúc với tia bức xạ: Nếu bạn đã tiếp xúc với tia bức xạ do các vụ nổ bom nguyên tử hay xạ trị ung thư, nguy cơ u não sẽ tăng lên
- Tiền sử gia đình: Nếu gia đình bạn có người bị bệnh u não hoặc mắc một bệnh di truyền nào đó, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên. Chỉ có khoảng 5% đến 10% số người bị u não có tiền sử gia đình mắc bệnh.
Chẩn đoán
Nếu nghi ngờ bạn bị u não, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm và thủ thuật, bao gồm:
- Thăm khám thần kinh: kiểm tra thị lực, thính giác, thăng bằng, phối hợp, sức mạnh và phản xạ. Các khó khăn khi thực hiện bài test có thể cung cấp manh mối về phần não bị ảnh hưởng bởi khối u.
- Chẩn đoán hình ảnh: Hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) thường được sử dụng để giúp chẩn đoán khối u não. Trong một số trường hợp, thuốc nhuộm có thể được tiêm qua tĩnh mạch ở cánh tay trong quá trình chụp MRI của bạn.
- Một số loại MRI chuyên biệt – bao gồm MRI chức năng, MRI tưới máu và quang phổ cộng hưởng từ – có thể giúp bác sĩ đánh giá khối u và lên kế hoạch điều trị.
- Đôi khi các kỹ thuật chụp khác được khuyến nghị: bao gồm chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cắt lớp phát xạ Positron (PET) có thể được sử dụng để chụp ảnh não, nhưng nhìn chung không hữu ích trong việc tạo ra hình ảnh của ung thư não như đối với các loại ung thư khác.
- Các xét nghiệm để tìm ung thư ở các bộ phận khác của cơ thể bạn: Nếu nghi ngờ rằng khối u của bạn có thể là kết quả của bệnh ung thư di căn từ một khu vực khác trên cơ thể, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm và thủ thuật để xác định ung thư bắt nguồn từ đâu. Một ví dụ có thể là chụp CT hoặc PET để tìm dấu hiệu ung thư phổi.
- Thu thập và thử nghiệm một mẫu mô bất thường (sinh thiết): Sinh thiết có thể được thực hiện như một phần của cuộc phẫu thuật loại bỏ khối u não, hoặc bằng cách sử dụng kim.
- Stereotactic biopsy có thể được thực hiện đối với các khối u não ở những khu vực khó tiếp cận hoặc các khu vực rất nhạy cảm trong não của bạn có thể bị tổn thương do phẫu thuật mở rộng. Bác sĩ phẫu thuật sẽ khoan một lỗ nhỏ vào hộp sọ của bạn. Một kim mỏng sau đó được đưa vào qua lỗ. Mô được lấy ra bằng kim, thường được hướng dẫn bằng quét CT hoặc MRI.
- Mẫu sinh thiết sau đó được xem dưới kính hiển vi để xác định xem nó là ác tính hay lành tính. Các xét nghiệm tinh vi hơn trong phòng thí nghiệm có thể cung cấp cho bác sĩ manh mối về tiên lượng và các lựa chọn điều trị của bạn.
Phòng ngừa bệnh
Bệnh u não không thể được phòng ngừa triệt để bởi nguyên nhân chính gây ra u não vẫn chưa thể xác định. Bạn chỉ có thể phòng ngừa bệnh u não bằng cách giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn như:
- Từ bỏ thói quen xấu: Uống rượu bia, hút thuốc, thức khuya, sinh hoạt không điều độ.
- Ăn uống lành mạnh: Giàu rau củ quả, vitamin C và hạn chế thực phẩm giàu Nitrit như xịt xông khói, đồ hộp, thức ăn nhanh, đồ ăn nướng, chiên rán.
- Tăng cường vận động: Tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe tổng quát.
- Tránh xa nguồn phóng xạ: Hạn chế tiếp xúc với những nguồn phóng xạ và bức xạ ion hóa quá nhiều như máy chụp X-Quang, máy chụp CT,… và từ các loại máy móc đặc biệt khác.
Điều trị như thế nào?
Điều trị u não phụ thuộc vào loại, kích thước và vị trí của khối u, cũng như sức khỏe tổng thể và sở thích.
Có 3 phương pháp chính được áp dụng cho việc điều trị u não: phẫu thuật, xạ trị, hóa trị.
- Phẫu thuật loại bỏ khối u đồng thời không làm tổn thương các bộ phận lành xung quanh. Tuy nhiên không phải khối u nào cũng có thể loại bỏ bằng phẫu thuật
- Xạ trị giúp diệt trừ tế bào ung thư còn sót sau khi phẫu thuật diệt trừ các khối u ác tính nằm sâu mà không thể điều trị bằng phẫu thuật
- Hóa trị sử dụng hỗ trợ sau khi phẫu thuật và xạ trị. Hóa chất có tác dụng đối với các khối u phát triển nhanh.
Bệnh u não là một vấn đề sức khỏe phức tạp. Dù là khối u lành tính hay ác tính, chúng đều có thể gây tác động lớn đến sức khỏe con người. Do đó bạn nên tiến hành kiểm tra sức khỏe định kỳ thường xuyên để phát hiện những dấu hiệu của bệnh u não.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
