Loạn sản phế quản phổi thường gặp ở trẻ sinh non và có thể để lại nhiều di chứng lâu dài ở nhiều cơ quan trên cơ thể trẻ. Chính vì vậy, việc nâng cao, cập nhật kiến thức về loạn sản phế quản phổi cho trẻ trong giai đoạn sơ sinh và ngoài sơ sinh cho bố mẹ rất quan trọng. Hãy cùng Pharmacity tìm hiểu về Loạn sản phế quản phổi ở trẻ qua bài viết dưới đây.
Tổng quan chung về bệnh Loạn sản phế quản phổi
Loạn sản phế quản phổi (BPD – Bronchopulmonary Dysplasia) là một bệnh lý hô hấp mãn tính thường gặp ở trẻ sinh non, đặc biệt là những trẻ phải thở máy hoặc điều trị oxy trong thời gian dài. BPD ảnh hưởng đến phế quản và phổi, gây ra các biến chứng nghiêm trọng và đòi hỏi sự chăm sóc y tế liên tục. Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp mà còn tác động đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
Triệu chứng
Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ trầm trọng của bệnh, độ tuổi khi sinh, phương pháp điều trị cho trẻ và các yếu tố khác. Tuy nhiên, có các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến như sau:
- Khó thở: Trẻ thường xuyên thở nhanh và khó thở.
- Ho và khò khè: Ho kéo dài và âm thanh khò khè khi thở.
- Môi và móng tay xanh xao: Do thiếu oxy trong máu.
- Chậm phát triển: Trẻ có thể không tăng cân và phát triển chậm hơn so với bình thường.
- Nhiễm khuẩn phổi tái diễn: Các trường hợp nặng có thể dẫn đến nhiễm khuẩn phổi tái diễn, đòi hỏi việc nhập viện để điều trị và quản lý tình trạng sức khỏe.
Nguyên nhân
BPD xảy ra khi phổi chưa hoàn thiện và cần điều trị về hô hấp như thở máy. Phương pháp điều trị tích cực này có thể làm tổn thương các túi khí đang phát triển của phổi. Mặc dù thở máy là nguyên nhân tức thì của BPD nhưng có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ cần phải thở máy, bao gồm:
- Sinh non, đặc biệt nếu trẻ không được sử dụng corticoid để trưởng thành phổi trước khi sinh
- Bị thiếu oxy khi sinh
- Các bất thường về di truyền ở phổi
- Bị suy hô hấp
- Không nhận được đầy đủ dinh dưỡng
- Bị nhiễm trùng khi sinh.
Trong một số trường hợp, các tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai làm tăng nguy cơ em bé mắc chứng BPD, bao gồm nhiễm trùng và các biến chứng do thai nghén gây ra như tiền sản giật.
Đối tượng nguy cơ
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc loạn sản phế quản phổi bao gồm:
- Trẻ sinh non: Đặc biệt là trẻ sinh trước 28 tuần thai kỳ.
- Trẻ phải thở máy và oxy: Những trẻ phải sử dụng thiết bị hỗ trợ hô hấp trong thời gian dài.
- Trẻ bị nhiễm trùng phổi: Nhiễm trùng trong những ngày đầu sau sinh.
- Trẻ có tiền sử gia đình: Yếu tố di truyền có thể góp phần vào nguy cơ mắc bệnh.
Chẩn đoán
Chẩn đoán loạn sản phế quản phổi được dựa trên tình trạng lâm sàng của từng trẻ, mức độ sinh thiếu tháng của trẻ, nhu cầu về oxy sau một thời gian nhất định. Không có xét nghiệm chuyên biệt để chẩn đoán xác định loạn sản phế quản phổi, và sinh thiết là không cần thiết.
Trong các yêu cầu để chẩn đoán loạn sản phế quản phổi, trẻ cần phải hỗ trợ oxy > 21% trong ít nhất 28 ngày hoặc vẫn cần phải được hỗ trợ oxy khi đã đạt số ngày tuổi tương đương với thai 36 tuần tuổi. Tuy nhiên hiện nay vẫn còn cần sự thống nhất trong các tiêu chuẩn chẩn đoán đối với loạn sản phế quản phổi.
Trẻ sơ sinh trong những hình ảnh này có tiền sử sinh non và loạn sản phế quản phổi. Chụp X-quang ngực phía trước bên trái cho thấy các hình mờ ở phổi dạng lưới thô và siêu căng phồng ở cả hai phổi. Chụp CT ở bên phải cho thấy các hình mờ ở phổi dạng lưới thô và thông khí phổi bị rối loạn do xơ hóa phế nang tiềm ẩn và nhu mô phổi tăng cường gây ra.
Phòng ngừa bệnh
Để phòng ngừa loạn sản phế quản phổi, cần:
- Chăm sóc thai kỳ: Đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh để giảm nguy cơ sinh non.
- Hạn chế sử dụng thở máy và oxy: Chỉ sử dụng khi thật cần thiết và trong thời gian ngắn nhất có thể.
- Ngăn ngừa nhiễm trùng: Giữ môi trường sạch sẽ và chăm sóc y tế kịp thời cho trẻ sinh non.
- Theo dõi và chăm sóc liên tục: Đảm bảo trẻ được theo dõi và chăm sóc y tế đúng cách sau khi ra viện.
Điều trị như thế nào?
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị cụ thể cho loạn sản phế quản phổi. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị hiện tại có thể giúp ngăn chặn, trì hoãn hoặc giảm nhẹ các triệu chứng. Dưới đây là một số lựa chọn mà có thể được sử dụng trong quá trình điều trị:
- Các biện pháp thông khí thận trọng hơn: Trẻ bị suy hô hấp đôi khi cần nhiều oxy hơn những người bình thường. Các bác sĩ cân nhắc sử dụng biện pháp thông khí khi cần thiết cũng như sử dụng ít oxy hơn và các phương pháp ít xâm lấn hơn nếu có thể.
- Thuốc: Một số loại thuốc, như steroid, thuốc giãn phế quản và thuốc lợi tiểu, có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của BPD hoặc giảm nguy cơ trẻ mắc BPD khi cần được thông khí.
- Chế độ dinh dưỡng tốt: trẻ bị BPD cần chế độ dinh dưỡng đặc biệt và sữa mẹ được ưu tiên hơn sữa công thức nếu có thể. Hầu hết trẻ sơ sinh cần 140-150 calo mỗi ngày.
- Chăm sóc y tế liên tục: Trẻ sơ sinh mắc BPD cần được đánh giá liên tục bởi bác sĩ có chuyên môn về tình trạng này. Một số trẻ sẽ cần hỗ trợ thêm, như liệu pháp hô hấp hay điều trị để kiểm soát tình trạng chậm phát triển.
Loạn sản phế quản phổi là một thách thức lớn đối với trẻ sinh non và gia đình. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả là rất quan trọng để giúp trẻ vượt qua bệnh tật và phát triển khỏe mạnh. Đặc biệt, sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và bác sĩ trong quá trình chăm sóc là yếu tố then chốt giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ bị loạn sản phế quản phổi. Hãy luôn cập nhật kiến thức y tế và trao đổi thường xuyên với các chuyên gia để bảo vệ sức khỏe cho con yêu của bạn.
