Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính khá phổ biến ở trẻ em. Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị quai bị. Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Quai bị là gì?
Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do vi rút quai bị gây ra, thuộc nhóm virus được gọi là paramyxovirus. Bệnh bắt đầu với các triệu chứng nhẹ như nhức đầu, sốt và mệt mỏi. Nhưng sau đó, nó thường dẫn đến sưng tấy nghiêm trọng ở một số tuyến nước bọt (viêm tuyến mang tai) khiến má sưng húp và quai hàm sưng tấy, mềm.
Quai bị từng là một căn bệnh rất phổ biến ở trẻ em. Sau khi vắc-xin quai bị có sẵn vào năm 1967, số ca mắc bệnh đã giảm đáng kể. Mặc dù quai bị thường là một bệnh nhẹ nhưng vẫn có thể xảy ra những biến chứng nghiêm trọng.
Triệu chứng bệnh quai bị
Các triệu chứng bệnh quai bị đầu tiên thường nhẹ. Nhiều người không có triệu chứng và không biết mình bị nhiễm bệnh. Các triệu chứng cũng không xuất hiện ngay lập tức. Thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi phát bệnh) dao động từ 7 đến 25 ngày.
Các triệu chứng quai bị nhẹ có thể bao gồm:
- Sốt.
- Đau đầu.
- Đau cơ.
- Mệt mỏi.
- Ăn không ngon miệng.
Một vài ngày sau, tuyến mang tai của bạn có thể bị sưng đau. Tuyến mang tai của bạn là tuyến nước bọt nằm giữa tai và hàm. Tình trạng sưng tấy, được gọi là viêm tuyến mang tai, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên khuôn mặt của bạn. Dấu hiệu cổ điển của bệnh quai bị này trông giống như “má của con sóc chuột” vì má bạn phồng lên và quai hàm sưng lên. Viêm tuyến mang tai xảy ra ở hơn 70% trường hợp quai bị.
Điều quan trọng cần nhớ là nhiều loại virus và vi khuẩn khác nhau có thể gây viêm tuyến mang tai. Vì vậy, điều này không phải lúc nào cũng có nghĩa là bạn bị nhiễm virus quai bị.
Hiếm khi, quai bị có thể ảnh hưởng đến các cơ quan của bạn, bao gồm não, tuyến tụy, tinh hoàn hoặc buồng trứng. Điều này thường chỉ xảy ra ở thanh thiếu niên và người lớn, nhưng hãy đưa đến bác sĩ ngay lập tức nếu chúng phát triển bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào sau đây:
- Sốt cao.
- Cổ cứng.
- Đau đầu dữ dội.
- Hôn mê.
- Đau bụng.
- Nôn mửa.
- Co giật.
Biến chứng bệnh quai bị
Quai bị đôi khi có thể gây ra các biến chứng, đặc biệt ở người lớn.
Các biến chứng quai bị có thể bao gồm:
- Viêm tinh hoàn (viêm tinh hoàn); điều này có thể dẫn đến giảm kích thước tinh hoàn (teo tinh hoàn)
- Viêm buồng trứng (viêm buồng trứng) và/hoặc mô vú (viêm vú)
- Viêm ở tuyến tụy (viêm tụy)
- Viêm não (viêm não)
- Viêm mô bao phủ não và tủy sống (viêm màng não)
- Điếc
Viêm tinh hoàn có thể dẫn đến vô sinh tạm thời hoặc giảm khả năng sinh sản ở nam giới, nhưng chưa có nghiên cứu nào đánh giá liệu nó có dẫn đến vô sinh vĩnh viễn hay không.
Bệnh quai bị kiêng ăn gì?
Trong giai đoạn bệnh này, để giảm thiểu các triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi, bạn nên tuân thủ một số lời khuyên về dinh dưỡng như sau:
- Kiêng đồ chua cay, đồ tanh: Việc thưởng thức các món ăn này khiến tuyến nước bọt hoạt động nhiều hơn, tiết ra nhiều nước bọt hơn. Trong khi đó, tuyến nước bọt của bạn đang bị viêm và sưng, việc hoạt động mạnh sẽ khiến tình trạng nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó hải sản là đồ tanh khiến bụng khó tiêu dẫn đến ít hấp thu chất dinh dưỡng, làm người bệnh nóng trong, cơ thể càng mệt mỏi. Hậu quả là người bệnh thấy đau nhức nhiều, bệnh thì lâu khỏi.
- Kiêng thịt gà: Các bác sĩ khuyên người bệnh không nên ăn thịt gà trong thời gian lên quai bị. Tuy đây là thực phẩm giàu dinh dưỡng, giúp bồi bổ sức khỏe nhưng trong một số trường hợp, nó sẽ khiến bạn đầy bụng và khó tiêu. Điều này không hề tốt cho người bệnh bởi lúc này họ đang rất mệt, nếu bị đầy hơi, khó tiêu thì cơ thể sẽ lại càng mệt mỏi và uể oải hơn.Đặc biệt, nguyên nhân chính mà các bác sĩ khuyên bệnh nhân nên kiêng thịt gà là do món này khá dai, chúng sẽ ảnh hưởng đến tuyến nước bọt đang sưng viêm khi bạn gắng nhau hoặc gỡ miếng thịt.
- Đồ nếp: Khi đang bị bệnh quai bị, tốt nhất bạn không nên ăn các món ăn làm từ đồ nếp như xôi, bánh chưng, bánh trôi,… những món ăn này có thể khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn, chỗ sưng viêm sẽ sưng to hơn và người bệnh sẽ mất thêm nhiều thời gian để trị khỏi.
Cách phòng tránh bệnh quai bị
Tiêm vắc-xin
Cách phòng bệnh quai bị hiệu quả nhất là tiêm vacxin phòng bệnh MMR (vắc-xin sởi – quai bị – rubella). Bắt đầu từ 12 tháng tuổi trở lên có thể tiêm phòng bệnh quai bị, để cơ thể miễn dịch với bệnh quai bị trong một thời gian dài hoặc có thể suốt đời. Những người đã tiếp xúc với bệnh nhân bị quai bị mà chưa tiêm vắc xin phòng bệnh thì cần phải tiêm vắc xin phòng bệnh quai bị ngay để có thể bảo vệ bản thân tránh nhiễm bệnh.
Lưu ý cần tiêm vắc xin phòng quai bị không quá 72h sau khi tiếp xúc với người mắc bệnh. Người mắc bệnh quai bị cần đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người khác để phòng tránh lây bệnh cho người khác. Vắc xin quai bị không nên tiêm cho trẻ dưới 1 tuổi, và tiêm mũi nhắc lại khi trẻ được 4 tuổi. Nếu trẻ sống trong môi trường dịch bệnh, có thể tiêm ngừa từ 9 tháng tuổi. Tuy nhiên, không phải cứ chích ngừa là sẽ phòng được bệnh, trên thực tế, việc chủng ngừa chỉ có thể phòng bệnh được khoảng 80%, nên sau khi chích ngừa vẫn cần có ý thức phòng bệnh.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
