Tổng quan về bệnh quai bị
Quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị (Mumps virus) gây ra, đặc trưng là sưng đau tuyến nước bọt mang tai. Bệnh thường lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc với dịch tiết của người bị nhiễm bệnh. Những triệu chứng phổ biến của quai bị bao gồm:
- Sưng và đau ở tuyến nước bọt (thường là tuyến mang tai)
- Sốt, mệt mỏi, đau đầu và đau họng
- Đau cơ và giảm cảm giác ngon miệng
Bệnh quai bị thường tự khỏi sau 1-2 tuần, nhưng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.
Nguyên nhân
Virus Mumps, thuộc chi Rubulavirus, họ Paramyxoviridae được xác định là nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm cấp tính quai bị. Bệnh có hai yếu tố nguy cơ chính là giới tính và tuổi tác. Cụ thể, nam giới và trẻ trên 2 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với bình thường. Tuy nhiên, quai bị vẫn có thể tấn công bất kỳ ai, từ trẻ nhỏ đến người trưởng thành, bất kể nam hay nữ.
Triệu chứng
Triệu chứng quai bị rất đa dạng và có thể chia thành triệu chứng không điển hình và triệu chứng điển hình. Đặc biệt, không phải trẻ mắc quai bị nào cũng có triệu chứng. Theo đó, tỷ lệ trẻ mắc quai bị không triệu chứng lên đến 25%, những trẻ này vô tình trở thành nguồn lây nhiễm bệnh. 75% còn lại sẽ có các biểu hiện sau:
- Triệu chứng không điển hình: Sốt, đau đầu, đau họng, đau hàm, đau cơ-xương-khớp, buồn nôn, nôn, chán ăn, mệt mỏi. Các triệu chứng này xuất hiện sau khi nhiễm virus Mumps từ 7 đến 14 ngày.
- Triệu chứng điển hình: Sưng tuyến nước bọt mang tai (có thể ở một hoặc cả hai bên), sưng má, hàm dưới, thậm chí cả ngực, khiến tai bị đẩy lên và ra ngoài. Trẻ cũng có thể bị sưng bìu và đau tinh hoàn. Những triệu chứng này thường xuất hiện sau các dấu hiệu không điển hình từ 1 đến 3 ngày.
Một số biến chứng nguy hiểm của quai bị
Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời. Bệnh có thể tiến triển đến nhiều biến chứng tai hại, gây hậu quả vĩnh viễn. Một số biến chứng như:
- Viêm tinh hoàn: Bệnh nhân có thể bị đau và sưng tinh hoàn, thường chỉ ở một bên nhưng cũng có thể ở cả hai bên. Sưng tinh hoàn kéo dài có thể gây teo tinh hoàn.
- Viêm màng não: Biểu hiện sốt cao, đau nhức đầu, nôn, rối loạn ý thức, co giật, và cứng cổ.
- Viêm tụy cấp: Thường gặp ở người lớn, với các triệu chứng như sốt, đau thượng vị, nôn, đầy bụng hoặc ỉa lỏng, chán ăn.
Bệnh quai bị có tái phát không?
Theo nghiên cứu và thống kê y khoa, bệnh quai bị rất hiếm khi tái phát. Sau khi nhiễm quai bị, cơ thể sẽ phát triển kháng thể chống lại virus, giúp ngăn ngừa tái nhiễm. Khi một người mắc và khỏi bệnh quai bị, cơ thể sẽ phát triển kháng thể trung hòa chống lại virus quai bị, giúp bảo vệ họ khỏi bị tái nhiễm. Những kháng thể này thường tồn tại lâu dài, mang lại miễn dịch bền vững suốt đời.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm gặp, người đã từng mắc quai bị vẫn có thể bị tái phát do một số nguyên nhân sau:
- Suy giảm hệ miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc bị suy giảm do các bệnh lý khác có nguy cơ cao bị tái phát quai bị.
- Chủng virus khác: Mặc dù rất hiếm, nhưng nếu bị nhiễm một chủng virus quai bị khác, nguy cơ tái phát vẫn tồn tại.
- Không tiêm phòng hoặc tiêm phòng không đầy đủ: Tiêm vaccine MMR (sởi, quai bị, rubella) là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa quai bị. Tuy nhiên, nếu không tiêm phòng hoặc tiêm phòng không đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh và tái phát cao hơn.
Biện pháp phòng ngừa tái phát
Để phòng ngừa tái phát quai bị, cần chú ý các biện pháp sau:
- Tiêm vaccine MMR: Đảm bảo tiêm đầy đủ hai liều vaccine MMR để tăng cường hệ miễn dịch chống lại virus quai bị.
- Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh: Thực hiện lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn và nghỉ ngơi hợp lý để duy trì hệ miễn dịch mạnh mẽ.
- Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Tránh tiếp xúc gần gũi với người bị nhiễm quai bị để giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Rửa tay thường xuyên: Đảm bảo vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, đặc biệt là đường hô hấp. Thường xuyên đeo khẩu trang để tránh viêm nhiễm gây nên bệnh quai bị.
- Cách ly người bệnh: Người mắc bệnh quai bị cần cách ly trong khoảng 10 ngày để tránh lây lan cho người khác.
- Khám và tư vấn y tế kịp thời: Người nghi ngờ bị bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và xử trí kịp thời, đặc biệt với các trường hợp khó nuốt, khó thở, viêm tinh hoàn.
Kết Luận
Quai bị là bệnh truyền nhiễm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Mặc dù rất hiếm, bệnh quai bị vẫn có thể tái phát trong một số trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, bằng cách tiêm vaccine MMR đầy đủ và duy trì lối sống lành mạnh, chúng ta có thể phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh quai bị. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của bản thân và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh.
Chúng ta cần nâng cao nhận thức về bệnh quai bị và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng. Nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sức khỏe của bạn và gia đình là điều quan trọng nhất, hãy cùng nhau bảo vệ nó!
