Viêm xoang sàng sau cũng như viêm xoang nói chung đều gây đau nhức vùng mặt, nghẹt mũi, chảy dịch mũi, ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh. Một số biến chứng như viêm màng não có thể đe dọa tính mạng. Cùng tìm hiểu về viêm xoang sàng sau qua bài viết này.
Tổng quan chung
Xoang sàng gồm 4 hốc rỗng, thông với nhau nằm. Chúng nằm phía sau hốc xoang trước, gần phía gáy. Cũng như các hốc xoang khác, vai trò của các hốc xoang sàng chính là trao đổi khí, cân bằng áp suất và tham gia vào các hoạt động của hô hấp.
Khi vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh tấn công xoang sàng sau thông qua đường mũi, lớp niêm mạc bao phủ bề mặt xoang sàng sau sẽ bị sưng tấy. Từ đó, các dịch hô hấp trong hốc xoang sàng sau không thể thoát ra ngoài, gây tắc nghẽn, ứ đọng, hình thành dịch mủ. Hiện tượng này chính là viêm xoang sàng sau. Khi hốc xoang sàng sau bị viêm nhiễm, người bệnh sẽ phải chịu những cơn đau nhức âm ỉ, lan dần từ hốc xoang đến vùng sau gáy, xuống vai. Bên cạnh đó, bệnh còn gây ảnh hưởng đến cả mắt, gây ra những triệu chứng như: Đau mắt, mắt sưng đỏ, viêm mắt và có dịch mủ…
Triệu chứng viêm xoang sàng sau
Các triệu chứng của viêm xoang sàng sau như sổ mũi, nghẹt mũi, mủ mũi vàng,… có sự tương tự với tình trạng viêm mũi thông thường hay các bệnh liên quan đến đường hô hấp khác. Ngoài ra, bệnh cũng gây nên những triệu chứng đặc trưng.
Đau nhức đầu
Các cơn đau nhức đầu thường xuyên ở đỉnh đầu, hai bên thái dương hay sau gáy có thể là triệu chứng của viêm xoang sàng sau. Tình trạng đau nhức đầu này có khả năng nặng hơn khi hệ miễn dịch yếu đi trước sự chuyển lạnh đột ngột của thời tiết hay vào những thời điểm giao mùa.
Chảy dịch mũi
Viêm xoang sàng sau còn gây ra tình trạng chảy dịch mũi ở người bệnh. Dịch mũi có thể trong suốt khi mới bị bệnh và chuyển thành màu mủ trắng, vàng, xanh có mùi hôi tanh khi ổ viêm tiến triển. Dịch này thay vì chảy ra thông qua đường mũi thì lại chảy xuống cổ họng, làm xuất hiện tình trạng vướng cổ và đờm.
Ngạt mũi, tắc mũi
Ngạt mũi, tắc mũi cũng là một triệu chứng gây ra bởi bệnh các bệnh lý viêm xoang, trong đó có viêm xoang sàng sau.
Khi các dịch mủ của hốc xoang chảy xuống làm tắc, nghẹt mũi, và xuất hiện tình trạng khó thở, điếc mũi. Việc thở bằng miệng hoặc kê cao đầu khi nằm có thể tạo được cảm giác thoải mái hơn cho người bệnh.
Nguyên nhân viêm xoang sàng sau
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm xoang sàng sau là nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus. Viêm xoang sàng sau do virus phức tạp do nhiễm vi khuẩn cấp tính chỉ chiếm 0,5 – 2%.
Sau đây là các yếu tố bổ sung liên quan đến viêm xoang nói chung và viêm xoang sàng sau nói riêng:
- Nhiễm virus, đặc biệt là nhiễm trùng đường hô hấp trên;
- Viêm mũi dị ứng
- Phù nề cuốn mũi khi mang thai
- Biến thể giải phẫu
- Sự bất thường của phức hợp lỗ thông khê;
- Lệch vách ngăn
- Concha bullosa
- Các cuốn mũi giữa phì đại
- Hút thuốc lá
- Đái tháo đường
- Bơi, lặn, leo núi cao
- Nhiễm trùng nha chu
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản
- Tác dụng của thuốc/thuốc (như cocain, thuốc co mạch tại chỗ).
Đối tượng nguy cơ
Đối tượng nguy cơ mắc viêm xoang sàng sau có thể bao gồm:
- Người mắc viêm xoang mạn tính: Những người có tiền sử viêm xoang mạn tính hoặc cơ địa yếu có thể dễ mắc viêm xoang sàng sau.
- Người mắc viêm xoang cấp tính: Viêm xoang cấp tính có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm lan sang xoang sàng sau, đặc biệt nếu không được điều trị kịp thời hoặc không điều trị đúng cách.
- Người mắc các bệnh lý liên quan đến hệ thống miễn dịch: Các bệnh như HIV/AIDS, bệnh tự miễn dịch, hoặc đang điều trị steroid có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, tăng nguy cơ mắc viêm nhiễm.
- Người có dị vật trong xoang mũi hoặc xoang phần trên của họ: Dị vật như mũi kẹt, mũi xoang không thông thoáng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nên viêm nhiễm.
- Người có thương tổn hoặc chấn thương ở vùng xương sọ gần xoang sàng sau: Chấn thương có thể làm tổn thương mô mềm hoặc xương xung quanh xoang sàng sau, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây nhiễm trùng.
- Người có polyp mũi: Polyp mũi là sự phát triển của mô niêm mạc trong xoang mũi, có thể gây nên tắc nghẽn và tăng nguy cơ mắc viêm xoang.
- Người có tiền sử mắc các bệnh lý hô hấp trên: Các bệnh như viêm phổi, viêm phế quản hoặc viêm amidan có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm nhiễm lan sang xoang sàng sau.
- Người có tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Môi trường ô nhiễm, khói bụi, hơi hóa chất có thể làm kích thích niêm mạc mũi và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây nhiễm trùng.
Chẩn đoán
Nội soi mũi xoang
Nội soi hoặc cấy hút dịch xoang có thể được thực hiện. Bác sĩ tai mũi họng sử dụng ống soi quang học cứng để luồn qua đường mũi vào trong xoang để xem xét.
Chụp X-quang kết hợp với các xét nghiệm khác
- Phương pháp này thường được chỉ định cho người bị viêm mũi xoang mạn tính và viêm mũi xoang cấp tính tái phát.
- Phương pháp chẩn đoán được sử dụng để khảo sát các nguyên nhân cơ bản của viêm mũi xoang mạn tính và viêm mũi xoang cấp tính tái phát bao gồm nội soi mũi, chụp X-quang và xét nghiệm dị ứng và xét nghiệm miễn dịch.
Các chẩn đoán phân biệt
Nhiều bệnh lý mũi xoang có thể có các triệu chứng giống với viêm xoang sàng sau. Vì vậy, bệnh nhân cần được chẩn đoán phân biệt để xác định rõ bệnh cảnh.
Các loại bệnh lý có cùng triệu chứng với viêm xoang sàng sau bao gồm:
- Polyp mũi: Yếu tố kết cấu/cơ khí như: Lệch vách ngăn/dị thường vách ngăn, phì đại VA, tổn thương, dị vật mũi, u mũi (lành tính hoặc ác tính), hẹp cửa mũi sau, hở hàm ếch, trào ngược họng mũi;
- Rò mũi dịch não tủy;
- Hội chứng rối loạn vận động thể mi.
Phòng ngừa bệnh viêm xoang sàng sau
Để phòng ngừa viêm xoang sàng sau và viêm xoang nói chung, chúng ta nên chú ý những điều sau đây:
- Tiêm vắc xin phòng ngừa cúm
- Giữ ấm tai, mũi, họng
- Thực hành rửa tay bằng xà bông sát khuẩn
- Không hút thuốc lá
- Tránh để mắc các bệnh lý vùng tai và họng
- Đeo khẩu trang khi ra khỏi nhà
- Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật, hóa chất độc hại
- Thăm khám sức khỏe hằng năm
- Những người mắc bệnh suy giảm miễn dịch như đái tháo đường, ung thư, HIV nên kiểm tra tai, mũi, họng vài tháng một lần vì có nguy cơ nhiễm nấm xoang cao.
Điều trị viêm xoang sàng sau như thế nào?
Thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh được chỉ định riêng cho những bệnh nhân có các triệu chứng từ trung bình đến nặng kéo dài hơn 7 ngày và đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán lâm sàng viêm mũi xoang cấp tính do vi khuẩn. Thuốc kháng sinh cũng được chỉ định để điều trị viêm mũi xoang nặng bất kể thời gian bệnh kéo dài như thế nào.
Rất khó để phân biệt giữa viêm xoang sàng sau do virus và viêm xoang sàng sau do vi khuẩn trên lâm sàng trong 10 ngày đầu tiên của bệnh.
Viêm xoang sàng sau do vi khuẩn là một bệnh tự giới hạn và nên được điều trị triệu chứng và hỗ trợ. Thuốc giảm đau như NSAIDs và Acetaminophen được khuyên dùng để giảm đau. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên rửa mũi bằng nước muối để hỗ trợ điều trị triệu chứng.
Steroid mũi
Steroid mũi cũng có thể được sử dụng để giảm viêm mũi và đặc biệt được khuyên dùng ở những bệnh nhân cũng bị viêm mũi dị ứng.
Các steroid mũi thường được sử dụng bao gồm beclomethasone AQ hoặc thuốc xịt mũi định liều MDI, budesonide MDI, flunisolide, fluticasone, triamcinolone AQ hoặc MDI và dexamethasone MDI.
Thuốc thông mũi tại chỗ
Chẳng hạn như oxymetazoline có thể giúp giảm phù nề đáng kể, nhưng không nên sử dụng quá 3 ngày để tránh tắc nghẽn tái phát. Thuốc thông mũi tại chỗ ít tác dụng phụ toàn thân hơn so với thuốc uống.
Thuốc thông mũi đường uống
Thường được sử dụng để giảm phù nề niêm mạc và tạo điều kiện thông khí và dẫn lưu mũi xoang.
Viêm xoang sàng sau là bệnh lý có thể gây nhiều tổn hại đến sức khỏe của người mắc bệnh. Do vậy, việc thực hiện các biện pháp phòng bệnh cho bản thân là cần thiết để giảm đi nguy cơ mắc. Trong trường hợp có sự xuất hiện của các triệu chứng viêm xoang sàng sau, cần tiến hành gặp bác sĩ để được thăm khám nhằm đảm bảo việc kiểm soát và điều trị bệnh sớm.
