Ung thư gan nguyên phát là gì? Những điều cần biết về ung thư gan nguyên phát

Ung thư gan nguyên phát là căn bệnh ung thư nguy hiểm thứ 3 về tỷ lệ tử vong. Vậy nguyên nhân gây bệnh này là gì? Có thể phát hiện bằng những triệu chứng nào? Cùng tham khảo thông tin chi tiết về ung thư nguyên phát trong bài viết dưới đây.

Tổng quan chung

Ung thư gan nguyên phát là bệnh lý có điểm xuất phát ban đầu tại vị trí của gan, và có khả năng di căn sang các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư gan nguyên phát còn được phân loại thành 4 dạng:

• Ung thư biểu mô tế bào gan
• Ung thư đường mật/ ung thư ống mật
• U máu ác tính
• U nguyên bào gan.

Trong đó ung thư biểu mô tế bào gan với tên tiếng anh là Hepatocellular carcinoma được viết tắt là HCC là một loại ung thư gan nguyên phát thường gặp nhất xuất phát từ các tế bào gan, chiếm tỷ lệ số bệnh nhân mắc cao lên đến hơn 80% các trường hợp.

Triệu chứng ung thư gan nguyên phát

Hầu hết mọi người đều không xuất hiện dấu hiệu và triệu chứng trong giai đoạn đầu của ung thư gan nguyên phát. Các dấu hiệu rõ ràng thường đến ở giai đoạn muộn như:

• Giảm cân không rõ nguyên nhân;
• Ăn không ngon miệng;
• Cảm giác nặng, đau tức hoặc tự sờ thấy khối vùng hạ sườn phải;
• Buồn nôn và nôn;
• Mệt mỏi, suy nhược cơ thể;
• Chướng bụng;
• Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu;
• Sốt.

Nguyên nhân ung thư gan nguyên phát

Ung thư gan nguyên phát hình thành do rối loạn cấu trúc ADN của nhân tế bào. Bên cạnh đó còn có nhiều yếu tố tác động đến dẫn đến hình thành khối u gan phát triển như: 

• Viêm gan B hoặc viêm gan C: Bệnh nhân viêm gan virus không được điều trị hiệu quả trong thời gian dài sẽ gây tổn thương gan, xơ gan và phát triển thành ung thư.
• Xơ gan: Tế bào gan bị xơ hoá do rượu hoặc do viêm gan virus, sau đó phát triển thành ung thư. 
• Ngộ độc thực phẩm: Trong một số loại thực phẩm có chứa aflatoxin, khi ăn vào có thể dẫn đến trường hợp bị ngộ độc, lâu dần phát triển thành ung thư. 
• Viêm nhiễm đường ruột: Một số bệnh về đường ruột như viêm loét đại tràng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đường mật. 
• Hút thuốc lá: Sử dụng thuốc lá trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng bị ung thư gan. 
• Nhiễm ký sinh trùng (sán lá gan): Ký sinh trùng xuất hiện trong lá gan quá nhiều có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện ung thư đường mật. 
• Miễn dịch của cơ thể thấp: Người có hệ thống miễn dịch kém có nguy cơ bị ung thư gan nguyên phát cao gấp 5 lần so với người khỏe mạnh.
• Di truyền: Gia đình tiền sử có bố mẹ, ông bà hay anh chị bị ung thư gan thì con cháu sinh ra có nguy cơ cao mắc bệnh. 

Đối tượng nguy cơ ung thư gan nguyên phát

• Những bệnh nhân nhiễm virus viêm gan B có nguy cơ mắc Ung thư gan nguyên phát gấp 100 lần so với người bình thường. Theo đó, có khoảng 80% các trường hợp mắc ung thư gan HCC trên thế giới và khoảng 70% tại Việt Nam là do viêm gan virus siêu vi B gây ra.
• Người bệnh mắc virus viêm gan C cũng là một yếu tố nguy cơ thúc đẩy hình thành ung thư gan. Có khoảng 7% trường hợp mắc Ung thư gan nguyên phát tại Việt Nam là do virus viêm gan C.
• Sử dụng rượu bia thường xuyên hoặc quá mức là nguyên nhân chính dẫn đến xơ gan. Trong đó số bệnh nhân mắc Ung thư gan nguyên phát bởi xơ gan do rượu chiếm khoảng 15%. Những chất độc hại trong thức uống này có thể âm thầm tàn phá tế bào gan, làm suy giảm chức năng gan, làm tăng nguy cơ sinh ra tế bào ác tính tại gan.

Bên cạnh các yếu tố nguy cơ cao kể trên thì còn có một số yếu tố tác động khác làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển thành ung thư gan nguyên phát đó là:

• Bệnh thừa sắt
• Tình trạng béo phì
• Gan nhiễm mỡ không do rượu
• Nhiễm độc tố aflatoxin B1

Chẩn đoán ung thư gan nguyên phát

Để chẩn đoán ung thư gan nguyên phát các bác sĩ sẽ chỉ định: 

• Xét nghiệm máu – xét nghiệm chức năng gan có thể bất thường và chỉ điểm khối u cụ thể (AFP) có thể tăng cao. 
• Chẩn đoán hình ảnh – siêu âm, chụp cắt lớp, cộng hưởng từ hoặc chụp mạch.
• Sinh thiết gan – có thể được thực hiện tù mù hoặc có sự hướng dẫn của hình ảnh (siêu âm hoặc hình ảnh cắt lớp) hoặc nhìn trực tiếp (nội soi hoặc mở).

Phòng ngừa bệnh ung thư gan nguyên phát

Nhiều bệnh ung thư gan có thể được ngăn ngừa bằng cách giảm tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ đã biết đối với căn bệnh này.

Tránh mắc bệnh và điều trị nhiễm trùng viêm gan B và C

• Trên toàn thế giới, yếu tố nguy cơ đáng kể nhất đối với ung thư gan là nhiễm trùng mạn tính với virus viêm gan B (HBV) và virus viêm gan C (HCV). Những virus này có thể lây từ người sang người thông qua việc dùng chung kim bơm kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn và trong quá trình sinh con, vì vậy một số bệnh ung thư gan có thể tránh được bằng cách không dùng chung kim tiêm và sử dụng các biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục như đeo bao cao su.
• Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến nghị tất cả trẻ em cũng như người lớn có nguy cơ nên tiêm vắc-xin HBV để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan và ung thư gan. Không có vắc-xin cho HCV. Ngăn ngừa nhiễm HCV, cũng như nhiễm HBV ở những người chưa được chủng ngừa, dựa trên sự hiểu biết về những nhiễm trùng này xảy ra như thế nào.
• Truyền máu cũng từng là một nguồn lây nhiễm viêm gan chính nhưng với tỷ lệ cực kỳ thấp.
• Những người có nguy cơ cao mắc HBV hoặc HCV nên được kiểm tra sức khỏe thường xuyên  để theo dõi bệnh gan và điều trị nếu cần.

Hạn chế sử dụng bia rượu và không thuốc lá

• Uống rượu có thể dẫn đến xơ gan, do đó, không uống rượu hoặc uống điều độ có thể giúp ngăn ngừa ung thư gan.
• Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan. Khi bỏ thuốc lá sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư này, cũng như nhiều bệnh ung thư và các bệnh gây nguy hiểm đến sức khỏe khác.

Duy trì cân nặng hợp lý

Tránh béo phì có thể là một cách khác để giúp bảo vệ chống lại ung thư gan. Những người béo phì có nhiều khả năng mắc bệnh gan nhiễm mỡ và tiểu đường, cả hai đều có liên quan đến ung thư gan.

Hạn chế tiếp xúc với hóa chất gây ung thư

Thay đổi cách thức một số loại ngũ cốc được lưu trữ ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới có thể làm giảm tiếp xúc với các chất gây ung thư như aflatoxin. Nhiều quốc gia phát triển đã có quy định để ngăn chặn và giám sát ô nhiễm ngũ cốc.

Điều trị các bệnh làm tăng nguy cơ ung thư gan

Một số bệnh di truyền có thể gây ra bệnh xơ gan dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư gan nguyên phát. Phát hiện và điều trị những căn bệnh này sớm có thể làm giảm nguy cơ này. Ví dụ, tất cả trẻ em trong các gia đình bị bệnh hemochromatosis nên được sàng lọc bệnh và điều trị nếu có.

Điều trị ung thư gan nguyên phát như thế nào?

Điều trị ung thư gan nguyên phát phụ thuộc vào tuổi tác, sức khỏe tổng thể, mức độ ung thư tiến triển và lựa chọn của người bệnh. Các phương pháp điều trị khác nhau có thể có tác dụng phụ khác nhau, và thường bác sĩ sẽ kết hợp nhiều biện pháp để tăng cường hiệu quả điều trị

Phẫu thuật

Nếu người bệnh chỉ có một khối u nhỏ và ung thư chưa di căn, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện phải phẫu thuật để loại bỏ khối u cùng với một phần của gan. Nhưng nếu người bệnh bị bệnh gan, thì sẽ không được chỉ định phẫu thuật.

Cắt bỏ khối u gồm nhiều phương pháp điều trị khác nhau nhằm tiêu diệt khối u mà không loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư ra khỏi cơ thể người bệnh. Điều này được gọi là cắt bỏ khối u và có thể được thực hiện bằng các biện pháp sau:

• Tiêm cồn (ethanol) vào khối u qua da là một phương pháp điều trị ung thư nguyên phát và thứ phát có kích thước nhỏ, số lượng ít, hoặc trong các trường hợp không còn khả năng phẫu thuật hoặc người bệnh từ chối phẫu thuật. Khi tiêm ethanol vào khối u thì ethanol có tác dụng làm mất nước, hoại tử, tắc mạch và xơ hóa khối u.
• Phẫu thuật lạnh (Cryosurgery), bác sĩ sẽ sử dụng nitơ lỏng để đóng băng và phá hủy khối u.
• Đốt sóng cao tần RFA (radio-frequency ablation) là phương pháp hủy mô bằng nhiệt gây ra do sự ma sát của các ion trong mô dưới tác động của dòng điện xoay chiều có tần số nằm trong khoảng sóng âm thanh  hoặc nhiệt vi sóng (Microwave Thermotherapy) để làm nóng và tiêu diệt khối u. Phương pháp này có hiệu quả tốt với các khối u < 3cm. Với các khối u lớn hơn, phải dùng hai kim một điện cực hoặc kim có chùm 3 điện cực. Hiện nay có xu hướng kết hợp với nút hoá chất động mạch gan.
• Thắt động mạch gan chung hay động mạch gan riêng nhằm mục đích cắt nguồn nuôi dưỡng của khối u.

Ghép gan

Cấy ghép thành công giúp giảm nguy cơ ung thư tế bào gan trở lại và phục hồi chức năng gan bình thường. Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch có thể từ chối cơ quan mới và tấn công đào thải nó.

Chỉ định: Một u kích thước nhỏ hơn 5cm hoặc không quá 3 u, kích thước mỗi u 3cm.

Xạ trị

Phương pháp điều trị này sử dụng bức xạ năng lượng cao từ tia X và các nguồn khác để tiêu diệt tế bào ung thư. Người bệnh có thể được chiếu xạ từ bên ngoài cơ thể hoặc bên trong.

Hóa trị

Đối với bệnh ung thư gan, bơm hóa chất chống ung thư qua dây chằng tròn thì thuốc sẽ ngấm thẳng vào gan và tập trung ở khối u nhiều hơn so với cho thuốc theo đường toàn thân từ 1 đến 3 lần và chu kỳ 1 tháng 1 lần.

Ung thư gan nguyên phát khi được phát hiện sớm hoàn toàn có thể điều trị được và kéo dài tiên lượng sống. Do đó, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện những bệnh lý về gan, điều trị hiệu quả, ngăn chặn khả năng bệnh tiến triển thành ung thư gan nguyên phát.