Ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhất và thường dễ chẩn đoán, đặc biệt là ở người da trắng. Tỉ lệ mắc ung thư da ở Việt Nam vào khoảng 2,9-4,5/100.000 dân. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về ung thư da.
Ung thư da là gì?
Ung thư da là các ung thư xuất phát từ biểu mô da che phủ mặt ngoài cơ thể, gồm nhiều lớp tế bào. Ung thư da thường xuất hiện do tổn thương DNA trong tế bào da, thường là do tác động của tia cực tím từ ánh nắng mặt trời. Các dấu hiệu của ung thư da có thể bao gồm sần, đổi màu, đường viền không đều, nổi lên, chảy máu, và vùng da không lành.
Phân loại ung thư da
- Ung thư tế bào đáy (Basal cell carcinoma – BCC):
- Phát triển từ lớp tế bào đáy của da.
- Thường không lan rộng nhanh chóng và ít gây tổn thương so với các loại ung thư khác.
- Thường xuất hiện ở vùng da tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời.
- Ung thư biểu mô vảy (Squamous cell carcinoma – SCC):
- Phát triển từ lớp tế bào vảy trên da.
- Có khả năng lan rộng nhanh hơn so với BCC và có thể gây tổn thương nặng nề hơn.
- Thường xuất hiện ở vùng da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và có thể phát triển từ các tổn thương da trước đó.
- Ung thư tuyến mồ hôi (Sweat gland carcinoma):
- Phát triển từ tuyến mồ hôi trong da.
- Không phổ biến nhưng có thể gặp, thường xuất hiện ở vùng da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
- Ung thư tuyến bã (Sebaceous gland carcinoma):
- Phát triển từ tuyến bã sản xuất dầu trong da.
- Rất hiếm, nhưng có thể gặp ở một số vùng như mi mắt, mũi, và vùng da đầu.
- Ung thư tế bào đa dạng (Merkel cell carcinoma):
- Phát triển từ tế bào Merkel, thường ở góc mắt hoặc môi.
- Rất hiếm nhưng có thể lan rộng nhanh chóng và nguy hiểm.
Tuyến phụ thuộc của da
- Tuyến mồ hôi: Có thể phát triển ung thư tuyến mồ hôi.
- Tuyến bã: Có thể phát triển ung thư tuyến bã.
Tính chất và triệu chứng
- Xuất hiện ở vùng da tiếp xúc nhiều ánh sáng mặt trời.
- Thường gặp ở người da trắng và người già.
- Tỷ lệ cao nhất ở vùng đầu, mặt và cổ.
- Triệu chứng thường bao gồm nốt đỏ, vảy, vết loét không lành, vùng da sưng, có thể có gai, vàng hoặc có mùi khác thường.
Ung thư da có thể chữa khỏi không?
Ung thư da có thể điều trị và nếu được phát hiện sớm, có thể chữa khỏi hoàn toàn. Việc điều trị và kết quả phụ thuộc vào loại và giai đoạn của ung thư, cũng như các yếu tố khác như vị trí của nó và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Phương pháp điều trị ung thư da
Điều trị ung thư da tùy thuộc vào loại ung thư da, giai đoạn của bệnh, và vị trí của khối u. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
Phẫu thuật
- Phẫu thuật cắt bỏ: Loại bỏ khối u cùng với một phần nhỏ da xung quanh để đảm bảo loại bỏ hết tế bào ung thư.
- Phẫu thuật Mohs: Kỹ thuật cắt bỏ từng lớp da một cách tỉ mỉ, kiểm tra mỗi lớp dưới kính hiển vi để đảm bảo tất cả tế bào ung thư đã được loại bỏ. Thường được sử dụng cho ung thư da ở vùng nhạy cảm như mặt.
Liệu pháp xạ trị
- Xạ trị ngoài: Sử dụng tia X hoặc các tia năng lượng cao khác để tiêu diệt tế bào ung thư. Thường được sử dụng khi phẫu thuật không phải là lựa chọn khả thi.
Liệu pháp hóa học
- Hóa trị: Sử dụng các loại thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc có thể được bôi trực tiếp lên da (đối với ung thư da giai đoạn đầu) hoặc dùng đường uống hoặc tiêm (đối với ung thư da giai đoạn sau).
Liệu pháp miễn dịch
- Liệu pháp miễn dịch: Kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư. Ví dụ như thuốc imiquimod, pembrolizumab, và nivolumab.
Liệu pháp nhắm trúng đích
- Liệu pháp nhắm trúng đích: Sử dụng các thuốc nhắm vào các phân tử cụ thể trong tế bào ung thư. Ví dụ như vemurafenib và dabrafenib được sử dụng cho u ác tính với đột biến BRAF.
Liệu pháp ánh sáng (Photodynamic Therapy – PDT)
- Liệu pháp ánh sáng: Sử dụng một chất nhạy cảm với ánh sáng, sau đó kích hoạt nó bằng ánh sáng để tiêu diệt tế bào ung thư. Thường được sử dụng cho ung thư da giai đoạn đầu.
Liệu pháp sinh học
- Liệu pháp sinh học: Sử dụng các chất từ cơ thể hoặc tạo ra trong phòng thí nghiệm để tăng cường hoặc khôi phục chức năng miễn dịch của cơ thể.
Chăm sóc giảm nhẹ
- Chăm sóc giảm nhẹ: Tập trung vào giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư da giai đoạn cuối.
Theo dõi và phòng ngừa tái phát
- Sau khi điều trị, bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để phát hiện sớm tái phát hoặc sự xuất hiện của các ung thư da mới.
- Sử dụng kem chống nắng, tránh ánh nắng mặt trời mạnh, và kiểm tra da thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Phương pháp điều trị cụ thể sẽ được lựa chọn dựa trên tư vấn của bác sĩ chuyên khoa ung thư da, dựa vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và đặc điểm của ung thư da.
Ung thư da có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, thường do tác động của ánh sáng mặt trời và yếu tố di truyền. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và tăng cơ hội chữa khỏi.
