Thai lưu là gì? Những điều cần biết về thai lưu

Hầu hết gia đình nào khi đang chuẩn bị chào đón một thành viên mới cũng muốn người mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh. Tuy nhiên, tình trạng lưu thai có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và tâm lý của người mẹ. Do đó việc nhận biết sớm các dấu hiệu thai lưu rất quan trọng và cũng là cách giúp các mẹ phòng ngừa và kịp thời nhận biết để xử lý. Cùng tìm hiểu về tình trạng thai lưu và những điều cần biết về thai lưu qua bài viết này. 

Tổng quan chung 

Thai chết lưu là tình trạng thai chết trước thời điểm sinh, một số ít trường hợp có thể xảy ra trong quá trình chuyển dạ, thậm chí là lúc sinh. Dựa vào thời điểm xảy ra mà hiện tượng thai chết lưu được phân thành hai loại như sau:

• Thai chết lưu dưới 20 tuần: Thai lưu trong giai đoạn này thường khó phát hiện do không biểu hiện triệu chứng. Để chẩn đoán chính xác thai có chết lưu hay không, bà bầu nên tiến hành siêu âm thai.

• Thai chết lưu trên 20 tuần: Thai phụ dễ dàng phát hiện sự bất thường đang diễn ra, khi thấy thai nhi không cử động hoặc hai vú tiết sữa non,…

Triệu chứng thai lưu 

Thai chết trong tử cung có thể lưu lại trong vòng 48 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, một số trường hợp thai chết không sảy ngay mà nằm lại trong tử cung một thời gian. Nếu không phát hiện kịp thời, người mẹ có thể bị nhiễm khuẩn, rối loạn đông máu thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, mẹ bầu nên chú ý các dấu hiệu thai lưu dưới đây, để phát hiện sớm và có biện pháp xử lý hạn chế ảnh hưởng đến người mẹ.

• Ở giai đoạn đầu của thai kỳ: Dấu hiệu thai lưu thường không rõ ràng nên rất khó để nhận biết. Nhưng khi mẹ bầu thấy máu từ âm đạo của mình chảy ra có màu sẫm, đồng thời các biểu hiện ốm nghén cũng giảm đi, bụng không thấy to lên,… Những biểu hiện bất thường này là dấu hiệu cho thấy thai nhi đã bị chết lưu.
• Ở giai đoạn sau của thai kỳ: Bà bầu có thể nhận biết dấu hiệu thai lưu dễ dàng hơn. Biểu hiện dễ nhận biết nhất là các mẹ sẽ không cảm nhận được thai đang đạp hay chuyển động. Trong một số trường hợp, do thành bụng của người mẹ dày nên không rõ thai có đạp hay không. Hoặc sau khi thai chết, tử cung xuất hiện những cơn co thắt nhẹ khiến thai phụ nhầm lẫn là thai đạp. Ngoài biểu hiện trên, nếu các mẹ bầu thấy bụng mình không lớn lên mà đang nhỏ dần đi, hai vú tiết ra sữa non, âm đạo đôi khi ra máu đen thì đây là dấu hiệu thai lưu.

Nguyên nhân thai lưu 

Nguyên nhân thai chết lưu có thể khác nhau dựa trên tuổi thai và các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Cá biệt trong một số trường hợp, bác sĩ không xác định được nguyên nhân khiến thai chết lưu. Những nguyên nhân thai chết lưu phổ biến là:

Bất thường về nhiễm sắc thể và những khiếm khuyết bẩm sinh:

Những bất thường về nhiễm sắc thể (như rối loạn nhiễm sắc thể, đột biến nhiễm sắc thể…) và dị tật bẩm sinh ở thai nhi (phù rau thai, não úng thủy, vô sọ…) là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng thai chết lưu. Thống kê cho thấy khoảng 14% trường hợp lưu thai xuất phát từ nguyên nhân này. 

Hạn chế tăng trưởng trong tử cung:

Hạn chế tăng trưởng trong tử cung (IUGR) là tình trạng thai nhi nhỏ hơn đáng kể so với tuổi thai kỳ. Trong trường hợp nghiêm trọng, tình trạng này có thể khiến thai chết lưu hoặc tăng nguy cơ trẻ tử vong khi mới chào đời (do em bé không được cung cấp đầy đủ oxy hoặc dinh dưỡng).

Rau bong non và các biến chứng sản khoa khác:

Rau bong non là tình trạng rau thai đột ngột tách ra khỏi thành tử cung khi thai nhi còn trong bụng mẹ. Đây là tai biến sản khoa nguy hiểm có thể biến chứng thành hư thai, thai lưu hoặc sinh non. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do mẹ vỡ ối sớm, bị chấn thương trực tiếp ở vùng bụng hoặc do bất thường cấu trúc trong tử cung. Mẹ bầu có lối sống kém lành mạnh, chẳng hạn như hút thuốc lá hoặc sử dụng chất kích thích, cũng góp phần làm tăng nguy cơ rau bong non.

Cùng với rau bong non, các tai biến sản khoa khác như đa thai, cạn ối, dư ối… cũng được cho là những yếu tố nguy cơ dẫn đến thai chết lưu.

Nhiễm trùng:

Nếu thai phụ mắc một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và virus, bao gồm cả nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, nguy cơ thai bị chết lưu sẽ tăng lên. Khoảng 13% trường hợp lưu thai là do thai phụ mắc các bệnh nhiễm trùng.

Các vấn đề với dây rốn:

Rất hiếm khi xảy ra tai nạn về dây rốn trong thai kỳ, chẳng hạn như dây bị thắt chặt hoặc dây quấn quá chặt vào cổ em bé. Thế nhưng, đây lại là hiện tượng vô cùng nguy hiểm, khiến thai nhi bị cắt nguồn cung cấp oxy và chất dinh dưỡng dẫn đến chết lưu. Khoảng 10% thai chết lưu có liên quan đến bất thường dây rốn.

Mang thai quá ngày dự sinh:

Các nghiên cứu cho thấy những trường hợp phụ nữ mang thai quá 42 tuần tuổi có nguy cơ bị thai chết lưu cao hơn. Nguyên nhân có thể là do rau thai mất khả năng nâng đỡ thai nhi.

Đối tượng nguy cơ mắc thai lưu

Một số tình trạng bệnh lý ở thai phụ (trước khi mang thai hoặc phát hiện trong thai kỳ) cũng liên quan đến việc tăng nguy cơ thai chết lưu. Các bệnh lý này bao gồm:

• Bệnh lupus ban đỏ
• Rối loạn đông máu
• Bệnh đái tháo đường khi mang thai
• Tăng huyết áp thai kỳ
• Bệnh tim hoặc tuyến giáp
• Thừa cân – béo phì
• Thai phụ hút thuốc lá hoặc sử dụng chất kích thích 

Chẩn đoán

Khám lâm sàng dựa trên các triệu chứng bệnh

Bác sĩ có thể chẩn đoán thai lưu dựa vào các triệu chứng gặp ở thai phụ như:

• Với thai lưu ở giai đoạn sớm của thời kỳ thai nghén, thai phụ có biểu hiện ra máu âm đạo, máu sẫm màu, các triệu chứng thai nghén giảm đi, bụng không thấy to lên.
• Với thai lưu ở giai đoạn muộn, bà bầu có triệu chứng bụng nhỏ dần đi, ra máu đen âm đạo, không thấy thai đạp, ngực tiết sữa non.
• Nghe tim thai bằng dụng cụ Doppler cầm tay: không nghe thấy tim thai ở tuổi thai sau 8 tuần.
• Khó sờ nắn thấy các phần thai.
• Đo thấy tử cung bé hơn so với tuổi thai, đặc biệt nếu chiều cao tử cung giảm đi giữa hai lần đo.

Khám cận lâm sàng bằng siêu âm, xét nghiệm máu

• Siêu âm thai: là phương pháp hiệu quả cao, dễ thực hiện, nhanh chóng trong việc chẩn đoán tim thai xác định thai lưu. Nếu siêu âm không thấy hoạt động của tim thai, đầu thai méo mó, có hiện tượng chồng khớp sọ hay dấu hiệu hai vòng ở xương sọ do da đầu bị bong ra, hình ảnh túi ối không tương xứng với tuổi thai, bờ túi ối không đều, nước ối ít hay hết ối chứng tỏ thai lưu. Phương pháp xét nghiệm để biết thai lưu này cũng giúp xác định được xem thai mới chết hay chết đã lâu.

• Xét nghiệm HCG: khi nghi ngờ thai phụ mang thai lưu, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm nước tiểu hoặc xét nghiệm máu xác định thai lưu để đánh giá định lượng HCG. HCG (Human Chorionic Gonadotropin) là hormon điều hòa quá trình mang thai, được tiết ra từ hợp bào nuôi, có vai trò kích hoạt các tế bào mầm của bào thai phát triển và trưởng thành; đồng thời kích thích tiết ra hormone sinh dục, hình thành giới tính của thai nhi. Nếu xét nghiệm HCG trong máu hoặc trong nước tiểu lần 2 thấp hơn so với lần đầu, không tăng tương xứng với tuổi thai thì có thể thai chết lưu, bị sảy hoặc mang thai ngoài tử cung.
• Định lượng Fibrinogen trong máu: được sử dụng để đánh giá ảnh hưởng của thai đến quá trình đông máu trước khi can thiệp lấy thai ra.
• Xét nghiệm tìm nguyên nhân gây thai chết lưu: tùy từng trường hợp bác sĩ sẽ chỉ định các cặp vợ chồng thực hiện những xét nghiệm khác nhau.

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa các tình huống xấu trong quá trình mang thai và đặc biệt là đối với tình trạng thai lưu, mẹ bầu cần lưu ý: 

Bỏ hút thuốc:

Các hóa chất trong thuốc lá là tác nhân ngăn cản oxy và chất dinh dưỡng từ người mẹ truyền sang thai nhi. Thế nên, ngừng hút thuốc lá là việc bạn phải làm đầu tiên khi quyết định có em bé. 

Giữ cân nặng hợp lý:

Những phụ nữ thừa cân – béo phì (chỉ số BMI ≥ 23) có thể gặp phải các biến chứng trong thai kỳ như tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật khi mang thai… – các yếu tố góp phần tăng nguy cơ thai chết lưu. Do đó, hãy đảm bảo bạn giữ cân nặng trong giới hạn bình thường (chỉ số BMI lý tưởng nhất là từ 18,5 – 22,9) bằng cách ăn uống điều độ và tập luyện đều đặn trước khi mang thai.

Nói không với rượu và ma túy hay các chất kích thích:

Thuốc lá, rượu và ma túy có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ sảy thai và thai chết lưu. Vì thế, hãy kiêng rượu và các chất kích thích trước và trong thai kỳ để đảm bảo em bé của bạn chào đời khỏe mạnh, an toàn.

Theo dõi chuyển động của thai:

Việc em bé đạp mạnh là dấu hiệu thai nhi khỏe mạnh. Nếu mẹ cảm nhận được thai nhi đột nhiên ít cử động hơn bình thường, hãy đến bệnh viện để kiểm tra ngay lập tức. Bằng cách can thiệp sớm, bạn có thể tìm được nguyên nhân khiến bé chậm phát triển, từ đó ngăn chặn kịp thời tình trạng thai chết lưu.

Ngủ nghiêng trong 3 tháng cuối thai kỳ:

Khi bạn ngủ ở tư thế nằm ngửa, em bé và sức nặng của bụng gây áp lực lên các mạch máu chính cung cấp cho tử cung. Điều này có thể hạn chế lưu lượng máu/oxy đến em bé.

Ở giai đoạn cuối thai kỳ, phụ nữ nằm ngửa nhiều hơn so với nằm nghiêng thì em bé sẽ ít hoạt động hơn và nhịp tim chậm lại. Nguyên nhân là do lượng oxy trong cơ thể bé thấp hơn khi mẹ nằm ngửa.

Tiêm ngừa và chú ý trong suốt giai đoạn mang thai:

• Tiêm phòng cúm vì phụ nữ mắc cúm khi mang thai sẽ tăng nguy cơ thai chết lưu cũng như các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.
• Bổ sung axit folic trước khi có thai và trong suốt thai kỳ theo chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ dị tật thai nhi.
• Khám thai đúng lịch và thực hiện đầy đủ các xét nghiệm theo yêu cầu. Điều này giúp bác sĩ theo dõi tường tận quá trình phát triển và tăng trưởng của thai nhi. 

Điều trị như thế nào?

Đối với những thai nhi dưới 7 tuần thì có thể tự tiêu biến nên không cần phải nhờ vào các tác động bên ngoài. Thai lưu 7 tuần thì có thể sử dụng thuốc hoặc biện pháp hút thai. Nhưng khi thai trên 8 tuần thì mẹ cần phải đến các cơ sở y tế để thực hiện xử lý đưa thai ra ngoài.

Hiện nay có 3 phương pháp xử lý thai chết lưu gồm: kích thích gây chuyển dạ, hút thai và mổ lấy thai, cụ thể như sau:

Gây khởi phát chuyển dạ:

Hầu hết người mẹ khi biết thai chết lưu đều mong muốn được chuyển dạ và sinh sớm. Trong trường hợp người mẹ chưa tự chuyển dạ được sau 2 tuần thai chết lưu, bác sĩ sẽ cho dùng thuốc hoặc dùng thủ thuật bấm ối để gây khởi phát chuyển dạ. Nếu thai chết lưu trong tử cung thời gian dài sẽ dẫn đến nguy cơ rối loạn đông máu gây nguy hiểm cho mẹ.

Nong cổ tử cung và hút thai:

Nếu quyết định để bác sĩ sẽ nong cổ tử cung và dùng dụng cụ để lấy thai chết lưu ra ngoài, mẹ sẽ khó biết được chính xác thông tin vì sao thai chết lưu. Ở một số trường hợp cần phải thực hiện thì cần theo dõi chảy máu sau nạo và kiểm tra xem có sót nhau không. Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh nhằm tránh viêm nhiễm.

Mổ lấy thai:

 Một số trường hợp thai chết lưu có nguy cơ gây tổn thương tử cung khi đẻ đường dưới, bác sĩ sẽ thực hiện ca sinh mổ để lấy thai ra khỏi bụng mẹ. Bác sĩ sẽ thực hiện ca sinh mổ để lấy thai ra khỏi bụng mẹ.

Khi một phôi thai đã vào được tử cung, nó sẽ tiếp tục phát triển để trở thành một thai nhi hoàn chỉnh. Trường hợp thai lưu là thai đã không còn sự sống nhưng vẫn lưu lại trong tử cung của mẹ. Thai lưu lại trong tử cung của mẹ quá lâu sẽ dẫn đến rối loạn đông máu, thai bị vôi hóa, hoại tử dẫn đến việc mẹ dễ bị nhiễm trùng và có nguy cơ gây nguy hiểm đến tính mạng.

Cuối cùng, việc mắc thai lưu là trường hợp không mong muốn của tất cả mọi sản phụ và gia đình. Hy vọng bài viết này cung cấp đủ các thông tin cần thiết để bạn có thể phòng ngừa tình huống xấu xảy ra.