Phù hoàng điểm là gì? Những điều cần biết về phù hoàng điểm

Triệu chứng

Ở những giai đoạn đầu, hoàng điểm sưng và phù nề thường không có các dấu hiệu rõ ràng cụ thể, rõ ràng nên người bệnh rất dễ bỏ qua. Khi những triệu chứng rõ ràng hơn thì bệnh cũng đã đi đến những giai đoạn muộn.

Các dấu hiệu khi hoàng điểm bị phù:

• Xuất hiện các đốm đen ở trung tâm hình ảnh.
• Khi nhìn sự vật xung quanh có hiện tượng bị mờ hoặc nhìn có cảm giác như gợn sóng.
• Không nhìn rõ được màu sắc của sự vật.
• Khi đọc sách, báo hoặc làm những công việc đòi hỏi sự quan sát tỉ mỉ, chính xác khá khó khăn và nhanh mỏi mắt.

Ngay khi người bệnh có các dấu hiệu trên, hãy đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa Mắt để bác sĩ có thể đánh giá tình trạng cũng như có các chỉ định điều trị phù hợp.

Nguyên nhân

Cơ chế trực tiếp dẫn đến hiện tượng phù hoàng điểm là do tích tụ hoặc rò rỉ dịch bất thường tại vị trí này. Những dịch này hầu hết đều được tiết ra từ mạch máu ở võng mạc bị tổn thương, chất dịch này không có lối thoát ra nên ứ tắc tại điểm vàng. Để dẫn đến tình trạng này cũng có rất nhiều nguyên nhân khác nhau:

Phù hoàng điểm do tiểu đường

• Bệnh phù hoàng điểm do tiểu đường có thể xảy ra ở cả tiểu đường type 1 và type 2. Bởi bệnh lý tiểu đường rất dễ khiến mạch máu bị tổn thương, trong đó có hệ mạch tại võng mạc, gây tắc nghẽn vi mạch, rò rỉ dịch tại võng mạc. Hậu quả là dịch bị tích tụ lại, gây phù hoàng điểm.

Phù hoàng điểm ở người từng phẫu thuật mắt

• Có thể nói, đây là một biến chứng sau phẫu thuật, điển hình là các phẫu thuật như: phẫu thuật đục thủy tinh thể, phẫu thuật điều trị tăng nhãn áp, phẫu thuật điều trị bệnh lý võng mạc. Trong đó, phẫu thuật đục thủy tinh thể là có tỷ lệ xảy ra biến chứng phù hoàng điểm thấp nhất.
• Nếu người bệnh bị phù hoàng điểm do biến chứng hậu phẫu thì mức độ bệnh thường nhẹ và nhanh chóng cải thiện khi sử dụng thuốc nhỏ mắt và thuốc điều trị viêm theo kê đơn của bác sĩ.

Thoái hóa do tuổi tác

• Những triệu chứng của phù hoàng điểm cũng có thể xảy ra do tình trạng thoái hóa điểm vàng ở người lớn tuổi. Bên cạnh đó, những trường hợp bị thoái hóa điểm vàng do mạch máu, các mạch máu ở mắt sẽ lớn lên từ màng mạch, đi vào võng mạc, tiềm ẩn nguy cơ cao rò rỉ dịch và dẫn tới phù hoàng điểm.

Tắc nghẽn mạch máu võng mạc

• Tình trạng này khiến máu không chảy ra ngoài đúng đường mà rò rỉ vào võng mạc, gây ra hiện tượng phù hoàng điểm. Tắc nghẽn càng nghiêm trọng, nguy cơ bị bệnh càng tăng cao.
• Hiện tượng nghẽn mạch máu này thường gặp ở những bệnh nhân bị xơ vữa động mạch do lão hóa, hoặc bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, huyết áp cao, đang bị tăng nhãn áp hoặc viêm.

Tình trạng viêm của cơ thể

• Một số bệnh viêm và rối loạn hệ miễn dịch cũng là tác nhân gây sưng, phá vỡ mô trong hoàng điểm, có thể kể đến: hoại tử võng mạc, nhiễm cytomegalovirus, sarcoidosis, hội chứng Behçet, toxoplasmosis, Eales, hội chứng Vogt-Koyanagi-Harada,…
• Viêm màng bồ đào cũng là một vấn đề về mắt mà có thể gây sưng nề và phá hủy các mô mắt. Nó gây ảnh hưởng không chỉ tới màng bồ đào mà còn ảnh hưởng nhất định đến mống mắt, giác mạc, thủy tinh thể, thần kinh thị giác, võng mạc, tròng trắng của mắt.

Ngoài ra có một số yếu tố sau đây, người bệnh sẽ có nguy cơ cao bị phù hơn:

• Trao đổi chất có vấn đề.
• Bị các bệnh liên quan đến mạch máu (xơ vữa mạch máu,…).
• Thoái hóa điểm vàng.
• Mắc bệnh di truyền như viêm võng mạc sắc tố.
• Co kéo hoàng điểm.
• Có khối u mắt.
• Chấn thương.
• Vô căn.

Đối tượng nguy cơ

Một số đối tượng có nguy cơ bị phù hoàng điểm như:

• Đái tháo đường.
• Tắc nghẽn tĩnh mạch.
• Lão hóa.
• Di truyền.
• Tình trạng viêm nhiễm.
• Khối u ở mắt.
• Chấn thương mắt.
• Phẫu thuật mắt.

Chẩn đoán

Thông thường, để chẩn đoán bệnh lý này, các bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số bài kiểm tra về thị lực như:

Chẩn đoán phù hoàng điểm bằng cách đánh giá thị lực cơ bản:

• Đây là phương pháp cơ bản nhất trong việc chẩn đoán bệnh lý mắt. Bác sĩ sẽ sử dụng bảng đo thị lực để kiểm tra từng mắt. Phương pháp này có thể giúp bác sĩ có những đánh giá cơ bản về thị lực của bệnh nhân cũng như xác định xem liệu tình trạng mất thị lực có phải do điểm vàng bị tổn thương gây ra không.

Kiểm tra mắt khi giãn đồng tử:

• Đây là phương pháp giúp bác sĩ có thể quan sát võng mạc rõ ràng hơn. Từ đó, bác sĩ có thể hiểu rõ hơn về tình trạng của hoàng điểm cũng như phát hiện được rò rỉ mạch máu hoặc u nang.

Chụp mạch huỳnh quang:

• Để chụp mạch huỳnh quang, người bệnh sẽ được tiêm một loại thuốc có tác dụng cản quang đặc biệt vào cánh tay. Nhờ có loại thuốc này mà máy chụp có thể ghi lại được những nơi mà thuốc cản quang đi qua. Nếu mạch máu bị tắc, thuốc cản quang không thể đi qua và hình ảnh cũng sẽ hiện tối ở khu vực đó. Đây được đánh giá là phương pháp hữu hiệu để xác định được mức độ tổn thương cũng như phù nề của hoàng điểm.

Chụp cắt lớp quang học OCT:

• Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ sử dụng một loại ánh sáng đặc biệt để có thể nhìn được các lớp tế bào trong võng mạc một cách rõ ràng nhất để có thể xác định được mức độ phù của hoàng điểm.

Lưới Amsler giúp đánh giá tình trạng phù hoàng điểm:

• Lưới Amsler là phương pháp giúp bác sĩ có thể kiểm tra được tầm nhìn của người bệnh để có thể phát hiện được những thay đổi nhỏ nhất ở tầm nhìn trung tâm của người bệnh.

Phòng ngừa bệnh

Chưa có biện pháp phòng ngừa bệnh phù hoàng điểm hiệu quả, tuy nhiên các bạn có thể tham khảo một số phương pháp sau để bảo vệ mắt như:

• Nếu có tiền sử bị bệnh như đái tháo đường, cận thị nặng thì nên khám mắt định kỳ để được chẩn đoán kịp thời.
• Nên đọc sách hoặc làm việc nơi có đủ ánh sáng.

Điều trị như thế nào?

Dựa vào mức độ bệnh, các bác sĩ sẽ lựa chọn những phương pháp điều trị phù hợp. Trước hết, cần xác định nguyên nhân gây bệnh và điều trị theo nguyên nhân và sau đó kết hợp với điều trị trực tiếp những tổn thương ở võng mạc.  

Tiêm Anti-VEGF

Trước đây, phương pháp chủ yếu để điều trị phù hoàng điểm là sử dụng laser để bịt kín những mạch máu bị rò rỉ ở võng mạc. Nhưng trong thời gian gần đây, các bác sĩ đã chuyển sang phương pháp điều trị bằng thuốc tiêm trực tiếp vào mắt. Phương pháp tiêm Anti-VEGF hay còn gọi là tiêm nội nhãn. Tiêm thuốc ức chế tăng sinh tân mạch (Anti-VEGF) chính là phương pháp làm chậm quá trình phù hoàng điểm bằng cách ngăn chặn sự hoạt động của yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF). VEGF hoạt động quá mức chính là nguyên nhân khiến cho các mạch máu trở nên mỏng và dễ bị vỡ, rò rỉ vào hoàng điểm và gây bệnh. 

Điều trị viêm

Nếu tình trạng phù hoàng điểm là do các vấn đề về viêm nhiễm ở mắt gây ra thì các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị bằng corticosteroid (steroid) nhằm mục đích giảm viêm. Một số loại thuốc chống viêm có thể sử dụng dưới dạng thuốc nhỏ mắt, thuốc uống hoặc tiêm xung quanh mắt. 

Với những bệnh nhân cần phẫu thuật đục thủy tinh thể, có thể được chỉ định dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) dưới dạng thuốc nhỏ mắt, có thể sử dụng trước hoặc sau phẫu thuật nhằm phòng ngừa sự phát triển của bệnh phù hoàng điểm. 

Phẫu thuật cắt dịch kính

Một số trường hợp bệnh nhân mắc phù hoàng điểm vì tình trạng thủy tinh thể kéo theo điểm vàng. Với những trường hợp này, các bác sĩ có thể lựa chọn phẫu thuật để loại bỏ dịch kính. Với phương pháp này, sau phẫu thuật, người bệnh có thể về trong ngày.

Hy vọng những chia sẻ của bài viết trên giúp các bạn hiểu hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh phù hoàng điểm.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.