Phì đại tuyến tiền liệt là gì? Những điều cần biết về phì đại tuyến tiền liệt

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hay phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý phổ biến ở nam giới lớn tuổi. Hiện nay, với sự phát triển của các phương tiện chẩn đoán, người có bệnh được phát hiện nhiều hơn. Trên thế giới có khoảng 60% nam giới ở tuổi 60 bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, tần suất bệnh tăng dần theo tuổi nên số người mắc bệnh ngày càng cao. Vậy triệu chứng là gì? Nguyên nhân và cách điều trị ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu bài viết dưới đây.

Tổng quan chung

Phì đại tuyến tiền liệt là sự tăng sinh lành tính một thực thể mô bệnh lý đặc hiệu gồm sự tăng sinh của mô nền và tế bào niêm mạc tuyến, kết quả là tuyến tiền liệt to ra có thể gây bế tắc đường tiết niệu dưới, khi đó gọi là bướu gây bế tắc. 

Bệnh gây ra các triệu chứng rối loạn đi tiểu làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng sống, tuy không đe dọa tính mạng người bệnh, nhưng rối loạn đi tiểu sẽ diễn tiến nặng dần và phải can thiệp bằng ngoại khoa.

Triệu chứng

Một số triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt như:

• Tiểu tiện khó: Khi có cảm giác buồn đi tiểu nhưng phải đứng một lúc trong nhà vệ sinh mới đi tiểu được, dòng nước tiểu nhỏ, cảm giác tiểu tiện không có lực, có lúc đái rắt.
• Tiểu són: Nước tiểu tự bài tiết không thể kiềm chế khi ngủ. Nhiều trường hợp ban ngày cũng xuất hiện tình trạng tiểu són.
• Tiểu ngắt quãng: Bệnh phì đại tuyến tiền liệt thường đi kèm với sự hình thành của sỏi bàng quang, làm cho quá trình đi tiểu đột nhiên bị ngắt quãng. Các triệu chứng trên sẽ nặng hơn nếu gặp lạnh hay do thường xuyên uống rượu bia hoặc sử dụng thuốc chống Cholinergic và thuốc thần kinh.
• Đi tiểu nhiều lần: Số lần đi tiểu ban ngày thường tăng lên 3-4 lần so với mức bình thường, 2-3 lần vào ban đêm. Khoảng cách giữa 2 lần đi tiểu ngắn, lúc nào cũng có cảm giác buồn đi tiểu.

Ngoài những dấu hiệu điển hình trên, để chẩn đoán chính xác người bệnh nên đến cơ sở y tế để các bác sĩ siêu âm u tuyến tiền liệt đo độ nhô của tiền liệt tuyến và lượng nước tiểu tồn lưu. Dùng xét nghiệm PSA để biết đó là bướu lành hay ác tính.

Mặc dù, phì đại tuyến tiền liệt không quá nguy hiểm và có nhiều loại thuốc giúp cải thiện đáng kể tình trạng rối loạn đi tiểu của người bệnh, cũng như có nhiều phương pháp can thiệp nhưng cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời tránh những biến chứng như: Sỏi bàng quang, nhiễm trùng niệu tái đi tái lại, bí tiểu mạn tính, suy giảm chức năng thận… và có thể suy thận. Do vậy, khi thấy những dấu hiệu của bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa được khám và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của tình trạng phì đại tiền liệt tuyến hiện vẫn có nhiều điều chưa được làm rõ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khẳng định rằng có liên quan đến các yếu tố lão hóa và bất thường tinh hoàn.

• Lão hóa: Trong suốt cuộc đời, một người đàn ông sản xuất cả hormone nam testosterone và một lượng nhỏ hormone nữ estrogen. Khi họ già đi, nồng độ testosterone trong máu giảm xuống, khiến cho tỷ lệ estrogen cao hơn. Các nghiên cứu cho rằng, bệnh có nguy cơ trầm trọng hơn khi tỷ lệ hormone estrogen cao hơn testosterone.
• Một giả thuyết khác bắt nguồn từ dihydrotestosterone (DHT), hormone sinh dục nam tự nhiên của cơ thể có vai trò giúp phát triển các đặc tính của nam giới. Khi nam giới lớn tuổi, nồng độ testosterone trong máu bắt đầu giảm, nhưng lượng hormone dihydrotestosterone vẫn tích tụ trong tuyến tiền liệt. Điều này có thể thúc đẩy các tế bào của tuyến này tiếp tục phát triển. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định, những người đàn ông không có khả năng sản xuất dihydrotestosterone sẽ không bị phì đại tuyến tiền liệt. 
• Tinh hoàn: Các yếu tố tiền căn gia đình có vấn đề về tuyến tiền liệt hoặc bất thường về tinh hoàn đều có thể làm tăng nguy cơ phì đại. Do đó, những người đàn ông đã cắt bỏ tinh hoàn khi còn bé sẽ không phát triển tình trạng phì đại tiền liệt tuyến. 

Đối tượng nguy cơ

Tỷ lệ mắc bệnh và mức độ trầm trọng của bệnh thường gia tăng theo độ tuổi. Theo các nhà chuyên môn có tới 45-70% số nam giới trong độ tuổi từ 45-75 mắc căn bệnh này, tuổi càng cao thì tỷ lệ mắc bệnh càng lớn. Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy có trên 50% nam giới từ 60-70 tuổi bị u xơ tuyến tiền liệt, tỷ lệ này lên đến 88% ở những người 80 tuổi. 

Ngoài ra bệnh thường gặp ở người trước đó có cuộc sống căng thẳng, có thói quen uống không đủ nước, môi trường ô nhiễm, lạm dụng bia rượu, cà phê, thuốc lá…, có bệnh trên đường tiết niệu (đặc biệt là viêm bàng quang không điều trị đúng), bị rối loạn nội tiết như bệnh đái tháo đường, bệnh tuyến giáp…

Chẩn đoán

Để xác định tình trạng phì đại tuyến tiền liệt, bác sĩ bắt đầu bằng cách thăm khám và hỏi tiền sử bệnh. Trong đó, dùng ngón tay thăm khám qua đường hậu môn để ước tính kích thước và độ chắc của tuyến tiền liệt. Một số phương pháp khác cũng được chỉ định để hỗ trợ chẩn đoán bệnh như sau:

• Siêu âm: là phương pháp thông dụng và dễ thực hiện. Siêu âm sẽ cho thấy hình thể, kích thước và trọng lượng của tuyến tiền liệt, đồng thời đo được lượng nước tiểu tồn lưu trong bàng quang sau khi người bệnh đã đi tiểu. 
• Nội soi bàng quang: Một ống soi nhỏ được đưa vào niệu đạo của người bệnh để kiểm tra tình trạng niệu đạo và bàng quang. 
• Phân tích nước tiểu: giúp tìm ra máu và vi khuẩn tồn tại trong nước tiểu.
• Kiểm tra niệu động học: phương pháp này đánh giá được sức co bóp của bàng quang và tốc độ của dòng nước tiểu.
• Kháng nguyên đặc hiệu PSA (Prostate Specific Antigen): xét nghiệm này giúp xác định tình trạng ung thư tuyến tiền liệt.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể hỏi về các loại thuốc bạn đang dùng xem có thể ảnh hưởng đến hệ tiết niệu không. Cụ thể như là thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu, thuốc kháng histamin, thuốc an thần, thuốc tăng huyết áp..…

Phòng ngừa bệnh

Để giữ gìn sức khỏe tuyến tiền liệt, ngăn ngừa nguy cơ bị phì đại, các bác sĩ khuyên bạn nên:

• Giữ cho tâm trạng thoải mái, tránh căng thẳng để duy trì trạng thái cân bằng, giảm tác hại tiêu cực lên cơ thể
• Bỏ hút thuốc: Không hút thuốc lá giúp sức khỏe nam giới tốt hơn, bao gồm tuyến tiền liệt
• Tránh uống nhiều nước vào buổi tối để giảm đi tiểu đêm
• Cố gắng tiểu hết ở mỗi lần đi tiểu
• Tập các bài tập tăng cường sức khỏe sàn chậu, bàng quang
• Trao đổi với bác sĩ để tránh dùng các loại thuốc có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt
• Bổ sung thực phẩm lành mạnh giúp tăng cường sức khỏe cho tuyến tiền liệt
• Tăng cường vận động, tập luyện thể dục để cơ thể khỏe mạnh

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt không khó điều trị nhưng cần được phát hiện sớm. Vì vậy, người bệnh khi thấy có các biểu hiện khác thường về tiểu tiện cần đi khám sớm để có biện pháp điều trị hiệu quả. Đồng thời, mỗi người cần chú ý tới việc thay đổi lối sống để nâng cao sức khỏe tổng quát và ngăn ngừa bệnh tật.

Điều trị như thế nào?

Phì đại tuyến tiền liệt được xem là vô hại nếu không gây các triệu chứng khó chịu như tiểu chậm, tiểu khó, tiểu són,… Nếu tình trạng này gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống như mất ngủ, mệt mỏi vì phải thức dậy nhiều lần trong đêm để đi tiểu thì bệnh nhân cần điều trị ngay.

Các phương pháp thường được sử dụng để điều trị bệnh gồm:

Điều trị nội khoa:

• Sử dụng thuốc ức chế Alpha 1: Gồm các thuốc Alfuzosin, Doxazosin, Terazosin, Prazosin,… chúng có tác dụng làm giãn cơ thành mạch, tuyến tiền liệt và bàng quang, từ đó làm giảm tình trạng tắc nghẽn niệu đạo và giúp bệnh nhân dễ dàng đi tiểu. Tuy nhiên, các thuốc này có tác dụng phụ là làm giảm huyết áp;
• Thuốc kháng androgen gây ức chế 5-alpha reductase: Gồm các loại thuốc Dutasteride và Finasteride. Chúng có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh khá tốt nhưng đi kèm các tác dụng phụ là làm giảm ham muốn tình dục và gây ra các vấn đề về rối loạn cương dương.

Lưu ý, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về những loại thuốc mình đang sử dụng. Nếu phát hiện có loại thuốc ảnh hưởng tới tình trạng rối loạn tiểu tiện thì bác sĩ sẽ có những điều chỉnh phù hợp như thay đổi liều dùng, thời gian dùng thuốc hoặc đổi phương thuốc khác,…

Điều trị ngoại khoa:

• Khi bệnh phì đại tiền liệt tuyến trở nặng, việc điều trị bằng thuốc không có nhiều hiệu quả thì bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân thực hiện phẫu thuật. Người bệnh được chỉ định phẫu thuật khi: Nhiễm khuẩn niệu tái phát, có sỏi bàng quang hoặc túi thừa bàng quang, tái phát tiểu ra máu, bí tiểu hoàn toàn sau khi rút ống thông niệu đạo, suy thận, mất ngủ nặng – gây nhiều ảnh hưởng tới sinh hoạt hằng ngày. Phương pháp phẫu thuật phổ biến hiện nay là mổ nội soi qua đường niệu đạo.

 Phương pháp khác:

• Đông y: Phì đại tuyến tiền liệt cũng có thể được điều trị bằng các bài thuốc bào chế từ dược phẩm thiên nhiên. Các bài thuốc nam hoàn toàn lành tính, an toàn, hiệu quả và không có tác dụng phụ nhưng thời gian điều trị thường kéo dài;
• Thay đổi lối sống: Người bệnh nên chú ý cải thiện thói quen sinh hoạt để đẩy lùi bệnh tật, nâng cao sức đề kháng và có một cơ thể khỏe mạnh hơn. Một số lưu ý quan trọng gồm:
  • Ăn thực phẩm lành mạnh: Bệnh nhân nên tăng cường bổ sung vào chế độ ăn các loại rau có màu xanh đậm như rau chân vịt, cải xoăn, bông cải xanh, rau bina,… và cà chua, quả mọng, hạnh nhân, rong biển, hạt óc chó,… Chúng có hàm lượng chất chống oxy hóa cao, bảo vệ tuyến tiền liệt trước tác hại của các gốc tự do;
  • Thường xuyên vận động: Các bài tập thể dục thể thao, tăng cường cơ bắp sẽ giúp thúc đẩy cơ thể sản sinh nhiều testosterone hơn, chống lại bệnh tật ở tuyến tiền liệt tốt hơn;
  • Điều cần tránh: Người bệnh nên tránh uống nhiều nước vào khoảng 3 tiếng trước khi đi ngủ, không uống các đồ uống chứa chất gây lợi tiểu như cà phê, trà, rượu,… Các thức uống này có thể tác động lên cơ bàng quang, kích thích thận làm việc, gây tiểu tiện nhiều lần trong đêm;
  • Giữ tinh thần thoải mái: Người bệnh cần chú ý tránh xa tình trạng căng thẳng thần kinh để chống lại bệnh tật

Phì đại tuyến tiền liệt là căn bệnh phổ biến ở nam giới lớn tuổi. Bệnh không khó để điều trị nhưng cần được phát hiện sớm ngay khi có các biểu hiện khác thường về tiểu tiện để được chẩn đoán, điều trị sớm. Đồng thời, mỗi người cần chú ý tới việc thay đổi lối sống để nâng cao sức khỏe tổng quát và ngăn ngừa bệnh tật.

Hi vọng với những chia sẻ trên giúp các bạn tham khảo chi tiết về phì đại tuyến tiền liệt và những điều cần biết về phì đại tuyến tiền liệt.