Nhiễm độc thai nghén là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng ngừa

Nhiễm độc thai nghén là bệnh lý có thể xuất hiện vào tam cá nguyệt đầu tiên hoặc thứ 3 của thai kỳ với các biểu hiện khác nhau.  Hãy cùng tìm hiểu về Nhiễm độc thai nghén qua bài viết này.

Tổng quan chung

Nhiễm độc thai nghén (tiền sản giật) là tình trạng huyết áp nghiêm trọng phát triển trong thai kỳ. Những người bị nhiễm độc thai nghén thường bị huyết áp cao (tăng huyết áp) và lượng protein trong nước tiểu (protein niệu) cao.

Tiền sản giật thường phát triển sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Nó cũng ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể, gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi đang phát triển. Nhiễm độc thai nghén được cho là xuất phát từ vấn đề sức khỏe của nhau thai (cơ quan phát triển trong tử cung khi mang thai, chịu trách nhiệm cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi). Việc cung cấp máu cho nhau thai có thể bị giảm trong tiền sản giật, điều này dẫn đến các vấn đề cho cả mẹ bầu và thai nhi.

Triệu chứng

Tùy vào từng thời điểm bị bệnh mà nhiễm độc thai nghén có những triệu chứng khác nhau.

Triệu chứng nhiễm độc thai nghén 3 tháng đầu:

Với trường hợp nhiễm độc thai nghén nhẹ sẽ có triệu chứng như ốm nghén. Mẹ bầu luôn cảm thấy mệt mỏi, buồn nôn, cơ thể gầy, xanh xao… Tình trạng này thường xuất hiện khi thai được 1 tháng và sẽ kéo dài khoảng 3 tháng. Sau đó, những triệu chứng này sẽ giảm dần và biến mất.

Với trường hợp nhiễm độc thai nghén nặng, mẹ sẽ có các triệu chứng như nhiễm độc thai nghén nhẹ nhưng chúng xảy ra sớm hơn. Dần dần, các triệu chứng này trở nên nặng hơn, nhất là hiện tượng nôn mửa. Mẹ bầu mất cảm giác ngon miệng, không ăn được gì và khi ăn vào thì sẽ nôn ra hết nên giai đoạn này mẹ thường giảm cân và gầy yếu. Sức khỏe của mẹ kém sẽ ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

Triệu chứng nhiễm độc thai nghén 3 tháng cuối

Ở giai đoạn này, các triệu chứng rõ ràng hơn, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể hơn.

• Phù chân: Những tháng cuối thai kỳ, chân mẹ phù rất to. Mẹ hãy thử nhấn mạnh vào mắt cá chân và thấy lõm ở vị trí đó thì đây là dấu hiệu của hiện tượng phù chân. Với những trường hợp nặng, mẹ bầu có thể bị phù ở cả mặt và hai tay. Nếu mẹ nằm nghỉ ngơi và gác chân cao mà tình trạng này vẫn không hết thì hãy đi khám ngay.
• Protein niệu: Trường hợp mẹ bầu xét nghiệm nước tiểu cho kết quả protein niệu cao hơn 0,3g/l thì đây có thể là biểu hiện của nhiễm độc thai nghén.
• Tăng huyết áp: Khi bị nhiễm độc thai nghén, huyết áp của mẹ bầu thường tăng cao. Nếu huyết áp trên 140/90 mmHg thì mẹ nên được điều trị và theo dõi để hạn chế biến chứng xấu có thể xảy ra.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây nhiễm độc thai nghén còn chưa biết rõ. Bất kỳ giả thiết nào liên quan đến nhiễm độc thai nghén nào được đưa ra đều cho rằng nhiễm độc thai nghén thường hay xảy ra ở những phụ nữ có các đặc điểm sau:

• Lần đầu mang thai
• Có bánh nhau lớn với lượng tế bào lông nhau nhiều như trong sinh đôi hay thai trứng
• Tình trạng viêm nhiễm hoạt bệnh lý của tế bào nội mô mạch máu như đái tháo đường, béo phì, bệnh lý tim mạch, bệnh lý thận, bệnh lý tự miễn.

Dù nguyên nhân là gì, nhiễm độc thai nghén đặc trưng với sự phá hủy tế bào nội mô mạch máu toàn thân với các hiện tượng như co thắt mạch máu, rò rỉ huyết tương, thiếu máu và huyết khối.

Đối tượng nguy cơ

Có một số yếu tố nguy cơ làm gia tăng tình trạng này gồm:

• Tuổi tác: Thông thường, những mẹ bầu trẻ tuổi, mang thai lần đầu dễ bị nhiễm độc thai nghén
• Mẹ bầu thường xuyên làm việc mệt mỏi, quá sức
• Khi mang thai, mẹ ăn đồ ăn lạ, dễ gây dị ứng
• Thời tiết lạnh, giai đoạn chuyển mùa cũng khiến cơ thể mẹ dễ bị nhiễm độc thai nghén hơn
• Mẹ bầu mắc các bệnh nội khoa như viêm thận mãn tính, viêm loét dạ dày…

Chẩn đoán

Dựa vào các triệu chứng lâm sàng như phù hai chi dưới, tăng huyết áp, tăng cân nhanh, bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm nước tiểu định lượng protein để chẩn đoán nhiễm độc thai nghén.

Ngoài ra một số xét nghiệm khác cũng được chỉ định để đánh giá mức độ nặng của bệnh, bệnh đã có biến chứng hay chưa như:

• Công thức máu: lưu ý số lượng tiểu cầu
• Men gan
• Chức năng thận: ure, creatinin máu
• Siêu âm bụng

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa bệnh nhiễm độc thai nghén cần:

• Đi khám thai định kỳ và báo với bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường là phương án phòng bệnh tốt nhất.
• Một vấn đề quan trọng khác là cần đề phòng biến chứng sản giật ở những thai phụ đã được chẩn đoán nhiễm độc thai nghén.
• Thai phụ cần được theo dõi sát và quản lý thai nghén tốt: đi khám đúng hẹn, đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện các vấn đề bất thường
• Chuyển lên tuyến cao hơn nếu thai phụ được phát hiện phù, tăng huyết áp ở trạm y tế
• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng
• Tuân thủ điều trị của bác sĩ khi được chẩn đoán nhiễm độc thai nghén.

Điều trị như thế nào?

Nhiễm độc thai nghén kéo dài có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và bé, do đó bệnh cần được phát hiện và điều trị kịp thời. Dựa vào đánh giá thời điểm xuất hiện triệu chứng cũng như tình trạng bệnh mà có biện pháp điều trị thích hợp.

• Ở 3 tháng đầu thai kỳ: Trong trường hợp nôn nhẹ, mẹ bầu chỉ cần nằm nghỉ ngơi trong phòng yên tình, sạch sẽ và không có mùi thức ăn. Nếu mẹ bầu bị nôn nặng, cần ổn định tinh thần, giữ tâm lý thoải mái và tham khảo ý kiến bác sĩ về chế độ dinh dưỡng, thực đơn phù hợp.
• Ở 3 tháng cuối thai kỳ: Việc điều trị ở 3 tháng cuối thai kỳ được tiến hành xử lý theo từng vấn đề sức khỏe:
  • Huyết áp: Khống chế mức huyết áp thai phụ ở mức ổn định, không để tăng cao quá hoặc hạ thấp quá.
  • Protein niệu: Thai phụ nên dùng thuốc kháng sinh nhóm beta lactam để chống tình trạng viêm cầu thận.
  • Tình trạng phù nề: Thai phụ sẽ được điều trị theo từng nguyên nhân. Nếu ứ natri ở máu, cần hạn chế việc nạp natri clorua vào cơ thể; nếu giảm protein máu thì cần nâng cao áp lực keo trong lòng mạch bằng cách truyền đạm.

Bên cạnh đó, thai phụ cần được bổ sung thêm các vi lượng như acid folic, magie B6,… đảm bảo đủ chất cho thai nhi phát triển bình thường. Nếu nhiễm độc thai nghén trong lúc đang chuyển dạ, cần đánh giá tình trạng nhiễm để thực hiện các biện pháp nội khoa và sản khoa thích hợp, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.