Mối liên hệ giữa bệnh suy tim giai đoạn cuối và chướng gan

Suy tim (HF-Heart failure) là một rối loạn hệ thống do tim không có khả năng đáp ứng sự trở lại của tĩnh mạch và duy trì đủ cung lượng tim để đáp ứng nhu cầu trao đổi chất của cơ thể bao gồm hệ tiêu hóa và gan. Cần có sự hiểu rõ hơn về các biểu hiện gan của bệnh suy tim.

Sự liên quan cụ thể của gan trong bệnh suy tim dẫn đến mối quan hệ hai chiều được gọi là hội chứng tim mạch. Trong bài viết này, sẽ giúp bạn hiểu biết về gan ở bệnh nhân suy tim.

Suy tim giai đoạn cuối là gì?

Suy tim giai đoạn cuối là dạng suy tim nặng nhất trong tất cả các giai đoạn bệnh. Suy tim khiến tim không thể hoạt động tốt như bình thường và dẫn đến tình trạng tim yếu dần, đồng thời gây ra các tổn thương khác cho cơ thể theo thời gian. 

Lúc đầu, tim bù đắp cho sự suy yếu này bằng cách thay đổi: Tim căng lên, to ra và bơm máu nhanh hơn. Cơ thể cũng thay đổi, thu hẹp các mạch máu và chuyển hướng máu từ một số cơ quan. Tuy nhiên bất chấp những điều chỉnh này, tình trạng suy tim vẫn tiếp tục trầm trọng hơn và cuối cùng, cơ thể sẽ không còn khả năng bù đắp lượng máu bị thiếu hụt. Tại thời điểm này, người bệnh bắt đầu cảm thấy mệt mỏi, khó thở và xuất hiện các vấn đề khác.

Dù các phương pháp điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và làm chậm sự tiến triển của bệnh, tuy nhiên một số bệnh suy tim theo thời gian sẽ đến giai đoạn cuối. Trong giai đoạn này, người bệnh cảm thấy khó thở ngay cả khi đang nghỉ ngơi. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng do suy tim ở giai đoạn cuối gây ra có thể dao động trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày.

Nguyên nhân từ suy tim phát triển sang chướng gan

Suy tim mạn tính có thể dẫn đến các bệnh về gan như: Bệnh gan sung huyết, chướng gan. Chất lỏng dư thừa trong khoang Disse thường chảy vào hệ bạch huyết ở gan, nhưng khi sự hình thành bạch huyết vượt quá khả năng của hệ bạch huyết, dẫn đến chất lỏng có hàm lượng protein cao có thể chảy ra từ bề mặt gan và chảy vào khoang phúc mạc. Hiện tượng này gây ra chướng gan. Nồng độ protein cao (thường > 2,5 g/dL)  giúp phân biệt chướng gan do tim với các loại khác. Tình trạng tắc nghẽn trong thời gian dài có thể làm tổn hại thêm đến việc cung cấp oxy, dẫn đến xơ hóa. 

• Tuần hoàn tăng động: Trong bệnh chướng gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa dẫn đến giãn động mạch nội tạng do giải phóng các yếu tố giãn mạch có nguồn gốc từ gan như carbon monoxide, oxit nitric và prostacyclin. Điều này dẫn đến giảm sức cản mạch máu hệ thống, huyết áp động mạch thấp, tăng tái phân phối máu nội tạng và giảm thể tích trung tâm 
• Rối loạn tâm thu: Bệnh nhân bị chướng gan có tỷ lệ tống máu tâm thất bị suy giảm khi bị căng thẳng về thể chất so với các đối tượng không bị xơ gan. Điều này chủ yếu liên quan đến đáp ứng nhịp tim không đầy đủ và giảm khả năng co bóp cơ tim khi gắng sức.
• Sự thay đổi chức năng thụ thể β-adrenergic: ở màng tế bào cơ tim đã được chứng minh là có liên quan đến tình trạng giảm đáp ứng cơ tim ở bệnh nhân xơ gan. Sự tiếp xúc lâu dài của tế bào cơ tim với nồng độ noradrenalin cao thường xuất hiện trong bệnh xơ gan do tăng trương lực giao cảm dẫn đến sự nội hóa, cô lập và điều hòa giảm các thụ thể β-adrenergic trên màng sinh chất.
• Sự gia tăng nội độc tố trong máu: có thể xảy ra trong bệnh chướng gan đã được chứng minh là làm tăng cường sản xuất endocannabinoid có nguồn gốc từ đại thực bào, tế bào lympho và tiểu cầu.
• Khoảng QT kéo dài: là dấu hiệu thường gặp trên điện tâm đồ ở bệnh nhân chướng gan và được coi là yếu tố nguy cơ rối loạn nhịp thất và/hoặc tử vong đột ngột. Kéo dài khoảng QT được cho là do sự điều hòa giảm của thụ thể β-adrenergic sau khi tiếp xúc lâu dài với noradrenalin. Ngoài ra, nồng độ muối mật cũng như nồng độ axit uric trong huyết tương tăng cao đã được chứng minh là có nguy cơ kéo dài khoảng QT ở bệnh nhân xơ gan.

Ở bệnh nhân suy tim tiến triển, mức độ rối loạn chức năng gan cần được định lượng vì kết quả phẫu thuật tim rất kém ở bệnh nhân chướng gan. Những bất thường trong xét nghiệm gợi ý rối loạn chức năng tổng hợp là đặc biệt đáng lo ngại và cần được điều tra tích cực 

Cách chăm sóc người bị suy tim giai đoạn cuối phát triển sang chướng gan

Người bệnh suy tim giai đoạn cuối phát triển sang chướng gan có tiên lượng nặng, điều trị nội khoa chỉ giúp làm chậm tiến triển của bệnh. Chăm sóc người bệnh suy tim giai đoạn cuối giúp bệnh nhân cải thiện cuộc sống, giảm bớt các triệu chứng và kéo dài đời sống của người bệnh.

Chế độ ăn uống

• Hạn chế lượng nước đưa vào cơ thể chỉ khoảng 30ml/kg cân nặng và 35ml/kg nếu trọng lượng cơ thể trên 85kg, tránh dịch truyền khi không có sự hướng dẫn của nhân viên y tế.
• Ăn đủ chất dinh dưỡng và vitamin, tăng cường chất xơ, hạn chế các thực phẩm có chứa nhiều chất béo.
• Duy trì cân nặng hợp lý tránh tăng cân.
• Hạn chế lượng Natri đưa vào cơ thể (<2g/ngày). Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, mì chính…
• Không nên ăn các thức ăn lên men như dưa, cải chua…
• Giảm hoặc không nên uống rượu
• Bỏ thuốc lá, không sử dụng các chất gây nghiện

Tuân thủ điều trị

• Người bệnh phải tuân thủ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không được tự ý bỏ thuốc.
• Do người bệnh suy tim phát triển chướng gan có thể dẫn đến suy giảm nhận thức nên việc người nhà ghi nhớ và cho người bệnh uống thuốc đầy đủ là điều cần thiết.

Kết luận

Suy tim giai đoạn cuối và chướng gan là hai tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, khi kết hợp với nhau sẽ làm suy yếu sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Tuy nhiên, với chế độ chăm sóc và điều trị đúng đắn, người bệnh vẫn có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống. Chúng ta cần hiểu rõ và tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe, đồng thời luôn giữ tinh thần lạc quan, kiên trì trong quá trình điều trị.