Tổng quan chung
Chức năng chính của hậu môn là kiểm soát sự tháo phân và hơi. Áp lực trong trực tràng tăng lên khi phân chứa bên trong đã đầy. Lúc này, trực tràng đẩy phân vào thành ống hậu môn. Cơ hoành và cơ thành bụng co lại sẽ tạo ra áp lực trong ổ bụng, làm tăng thêm áp lực trong trực tràng. Cơ thắt trong hậu môn trở về trạng thái thư giãn để phản ứng với áp lực, từ đó đẩy phân đi vào ống hậu môn. Các sóng nhu động tiếp tục đẩy phân ra khỏi trực tràng và ống hậu môn, cho phép phân đi ra khỏi cơ thể.
Hội chứng cơ nâng hậu môn (Levator ani syndrome – LAS) là một loại rối loạn chức năng cơ sàn chậu. Khi đó, các cơ ở vùng xương chậu và hậu môn co thắt gây ra đau hậu môn mãn tính.Hội chứng này thường phổ biến hơn ở nữ giới. Triệu chứng chủ yếu là đau âm ỉ thường xuyên ở trực tràng.
Triệu chứng
Hầu hết bệnh nhân mắc hội chứng cơ nâng hậu môn đều trải qua cảm giác đau tức và gặp vấn đề về đường ruột và tiểu tiện. Tuy nhiên, mức độ đau và thời gian đau của mỗi người lại khác nhau. Một số người cảm nhận đau liên tục và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, trong khi người khác chỉ cảm thấy đau đột ngột nhưng rất mạnh. Tuy nhiên, các triệu chứng lâm sàng chung sau đây thường xuất hiện:
- Đau nhức: Mặc dù khi đi đại tiện, bệnh nhân không thấy bất kỳ biểu hiện nào bất thường, nhưng cơ trực tràng vẫn thường đau tức, đây là hiện tượng phổ biến ở người mắc hội chứng cơ nâng hậu môn. Những cơn đau này thường kéo dài suốt nhiều giờ hoặc thậm chí nhiều ngày liên tiếp. Một số trường hợp khác, cơn đau xuất hiện theo chu kỳ, lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngày. Đặc biệt, khi ngồi hoặc nằm ngửa quá lâu, cơn đau sẽ trở lại hoặc trở nên nặng hơn. Vị trí thường xuất hiện cơn đau tức là vùng trực tràng, rồi lan sang phần thắt lưng, hông và đùi. Đối với nam giới, cơn đau thường lan xuống tuyến tiền liệt hoặc trở nên nặng nề hơn ở dương vật, tinh hoàn hoặc thậm chí niệu đạo.
- Vấn đề về hệ sinh dục: Hầu hết bệnh nhân mắc hội chứng cơ nâng hậu môn gặp khó khăn khi thực hiện hành động tình dục. Đối với phụ nữ, triệu chứng đau hậu môn hoặc tử cung trong quá trình quan hệ là phổ biến nhất. Triệu chứng này có thể kéo dài nhiều giờ sau quan hệ. Đối với nam giới, bệnh lý này cũng gây ra tình trạng xuất tinh sớm, rối loạn cương dương hoặc đau khi xuất tinh.
- Gặp vấn đề với đường ruột và tiết niệu: Triệu chứng liên quan đến đại tiện hoặc tiết niệu không xa lạ đối với người mắc hội chứng cơ nâng hậu môn. Táo bón, căng thẳng khi đi đại tiện và khó khăn trong việc đi tiêu là những biểu hiện phổ biến. Ngoài ra, cơ thể còn có một số triệu chứng khác như:
-
- Khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi.
- Đi tiểu thường xuyên, tiểu khó, tiểu gấp, tiểu buốt và nhiều vấn đề bất thường khác liên quan đến đường tiết niệu.
- Khi đi tiểu thường cảm thấy đau buốt ở tử cung hoặc khu vực bàng quang.
- Không kiểm soát được khi đi tiểu, thường xuyên tiểu sót.
Nguyên nhân
Cho đến nay, y học hiện đại vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác gây hội chứng cơ nâng hậu môn. Tuy nhiên, bệnh có thể liên quan tới một số yếu tố sau:
- Thói quen nhịn đại tiện hoặc tiểu tiện.
- Teo âm đạo.
- Đau ở âm hộ.
- Đau tử cung nhưng vẫn cố gắng quan hệ tình dục.
- Tổn thương ở sàn chậu do phẫu thuật hoặc chấn thương.
- Thai phụ sau khi sinh.
- Do đau ở vùng chậu mãn tính khác như: hội chứng IBS, viêm bàng quang kẽ, lạc nội mạc tử cung.
- Phụ nữ sau khi sinh con.
- Một số trường hợp hội chứng cơ nâng hậu môn xuất hiện dưới sự tác động của tình trạng đau vùng chậu mãn tính. Điển hình như viêm bàng quang kẽ, hội chứng ruột kích thích hoặc nội mạc tử cung bị lạc.
Đối tượng nguy cơ
Một vài nghiên cứu cho thấy những vấn đề sau đây chính là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở mọi người. Cụ thể gồm:
- Thường xuyên hoặc có thói quen nhịn đi tiểu, đi tiểu khiến cho bàng quang và hậu môn chịu nhiều áp lực.
- Thường xuyên bị đau ở âm hộ hoặc bị teo âm đạo.
- Tình trạng đau tử cung kéo dài nhưng vẫn quan hệ tình dục.
- Sàn chậu bị tổn thương do một số tác động, ví dụ như phẫu thuật, chấn thương hoặc quan hệ tình dục quá nhiều.
Để xác định được hội chứng cơ nâng hậu môn, bác sĩ thường phải chẩn đoán loại trừ, tức là tiến hành kiểm tra để loại trừ các vấn đề khác có thể gây ra những triệu chứng tương tự. Ở nam giới, hội chứng cơ nâng hậu môn thường bị chẩn đoán nhầm thành viêm tuyến tiền liệt.
Sau khi chẩn đoán đúng và điều trị thích hợp, người bệnh sẽ giảm nhẹ đáng kể các triệu chứng gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Trước tiên, bác sĩ sẽ xem qua tiền sử bệnh và thực hiện kiểm tra sức khỏe. Họ sẽ nghi ngờ bạn mắc phải hội chứng này nếu bbạ:
- Cảm thấy đau trực tràng mạn tính hoặc tái phát thường xuyên, thời gian đau kéo dài ít nhất 20 phút.
- Cảm thấy đau đớn khi chạm vào cơ nâng hậu môn.
Các xét nghiệm giúp loại trừ những vấn đề khác để hỗ trợ chẩn đoán hội chứng này gồm:
- Xét nghiệm phân;
- Xét nghiệm máu;
- Nội soi;
- Xét nghiệm hình ảnh.
Phòng ngừa bệnh
Bạn có thể chủ động phòng tránh bệnh bằng cách:
- Đi tiểu tiện hoặc đại tiện ngay khi buồn, tuyệt đối không nên nhịn.
- Không nên quan hệ tình dục khi bị đau tử cung, âm đạo.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần để sớm phát hiện các bệnh lý làm tăng nguy cơ bị hội chứng nâng cơ hậu môn như: hội chứng ruột kích thích, viêm bàng quang kẽ, lạc nội mạc tử cung.
Điều trị như thế nào?
Các lựa chọn trong điều trị hội chứng này bao gồm:
- Vật lý trị liệu: Phương pháp này có thể làm giảm co thắt tại các cơ sàn chậu.
Kích thích bằng dòng điện (electrogalvanic stimulation). Phương pháp này sử dụng một đầu dò vào hậu môn để tiến hành kích thích bằng dòng điện nhẹ. Cách này được chứng minh là có hiệu quả hơn so với vật lý trị liệu.
- Phản hồi sinh học (biofeedback). Một thiết bị chuyên dụng được dùng để đo hoạt động của cơ trong khi thực hiện các bài tập. Thông qua phản hồi thu nhận được, người bệnh sẽ được học cách kiểm soát hoặc thư giãn một số cơ bắp để giảm nhẹ triệu chứng.
- Tiêm botox. Đây là một phương pháp điều trị tiềm năng. Một nghiên cứu cho biết tiêm botox thường xuyên có thể giảm bớt tình trạng co thắt cơ.
Các biện pháp kiểm soát và giảm nhẹ triệu chứng có thể thực hiện tại nhà gồm:
- Tắm kiểu ngồi (sitz bath). Ngâm vùng hậu môn trong một chậu nước ấm có thể giúp giảm đau do co thắt hậu môn.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID). Nhóm thuốc này cũng giúp giảm đau đớn, khó chịu liên quan đến hội chứng này.
- Lót gối khi ngồi. Một số người cho biết khi ngồi trên một cái gối có hình dạng như bánh donut có thể giảm bớt áp lực lên hậu môn, từ đó giảm nhẹ các triệu chứng.
Bài viết trên đã cho bạn những thông tin về cơ nâng hậu môn. Hi vọng, sẽ có ích cho việc chăm sóc sức khỏe gia đình bạn.
