Điếc là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng

Bệnh điếc tai hay còn gọi là khiếm thính, mất thính lực là tình trạng suy giảm khả năng nghe ở một hoặc cả hai bên tai khi nói bình thường ở khoảng cách một mét. Người bệnh có thể nghe thấy một số âm thanh nhưng rất kém hoặc có thể không nghe thấy âm thanh mà phải sử dụng các ngôn ngữ ký hiệu để giao tiếp với mọi người xung quanh. Mất thính lực có ba loại khác nhau: Dẫn truyền, thần kinh, hỗn hợp. Bệnh điếc tai có thể xuất hiện đột ngột, thính lực bị suy giảm từ từ nên mọi người không để ý tới. Một số triệu chứng thường gặp khi bị điếc tai bao gồm:

• Khó khăn để nghe thấy lời nói hay các âm thanh.
• Khó khăn trong hiểu các từ ngữ, đặc biệt khi đứng giữa đám đông hoặc khu vực có tiếng ồn.
• Thường phải yêu cầu người khác nói to hơn, chậm hơn.
• Gặp khó khăn khi giao tiếp, nói chuyện.
• Thường phải tăng âm lượng khi xem tivi hoặc nghe đài.

Ngoài ra, người ta phân loại khiếm thính như sau:

• Nghe kém nhẹ: Không thể nghe được tiếng nói thầm, rất khó nghe được tiếng nói ở những nơi ồn.
• Nghe kém trung bình: Không nghe được tiếng nói thầm và cả tiếng nói thường. Rất khó nghe được tiếng nói ở những nơi ồn.
• Nghe kém nặng: Không thể nghe được cả tiếng nói lớn. Các cuộc nói chuyện được thực hiện vô cùng khó khăn và với rất nhiều nỗ lực mới có thể duy trì được cuộc trò chuyện.
• Nghe kém sâu: Không nghe được tiếng nói lớn, ngay cả khi hét sát vào tai. Nếu như không sử dụng thiết bị trợ thính thì không thể giao tiếp.

Nguyên nhân

Tình trạng mất thính lực có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:

• Tuổi tác: Sự lão hóa tự nhiên là nguyên nhân phổ biến nhất, gây ra mất thính lực theo thời gian do sự thoái hóa của các tế bào thính giác trong tai.
• Di truyền: Một số dạng mất thính lực có thể di truyền trong gia đình, khiến những người này có nguy cơ bị bệnh cao hơn.
• Tiếp xúc với tiếng ồn lớn: Tiếp xúc lâu dài hoặc đột ngột với tiếng ồn lớn, chẳng hạn như âm nhạc lớn, tiếng máy móc, âm thanh ở công trường xây dựng… có thể làm hỏng các tế bào thính giác và dẫn đến mất thính lực.
• Bệnh tật và nhiễm trùng: Một số bệnh lý như viêm tai giữa, viêm màng não, bệnh Meniere, các nhiễm trùng tai khác… có thể gây tổn thương tai và giảm thính lực.
• Thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại kháng sinh như gentamicin hoặc các thuốc hóa trị liệu, có thể gây hại cho tai và ảnh hưởng đến thính lực.
• Tổn thương tai hoặc đầu: Chấn thương đầu hoặc tai như tai nạn giao thông hoặc chấn thương thể thao, có thể làm hỏng cấu trúc của tai và gây mất thính lực.
• Tắc nghẽn tai: Sự tích tụ của ráy tai, chất lỏng, các vật lạ trong ống tai… cũng có thể gây mất thính lực tạm thời.

Đối tượng nguy cơ

Các yếu tố có thể làm hỏng hoặc dẫn đến mất lông và tế bào thần kinh ở tai trong bao gồm:

• Lão hóa: thoái hóa cấu trúc tai trong xảy ra theo thời gian.
• Tiếng ồn lớn: tiếp xúc với âm thanh lớn có thể làm hỏng các tế bào của tai trong. Hậu quả có thể xảy ra khi tiếp xúc lâu dài với tiếng ồn lớn hoặc từ một tiếng nổ ngắn, chẳng hạn như từ tiếng súng.
• Di truyền: đặc điểm di truyền có tác động đến tính dễ bị tổn thương tai từ âm thanh hoặc suy giảm do lão hóa.
• Tiếng ồn nghề nghiệp: những công việc trong môi trường có tiếng ồn lớn và thường xuyên, chẳng hạn như nông nghiệp, xây dựng hoặc công việc nhà máy, có thể dẫn đến thương tổn bên trong tai.
• Tiếng ồn giải trí: tiếp xúc với tiếng ồn nổ, như từ súng và động cơ phản lực, có thể gây mất thính lực tức thời hay vĩnh viễn. Các hoạt động giải trí khác với độ ồn cao nguy hiểm bao gồm trượt tuyết, đi xe máy hoặc nghe nhạc lớn.
• Một số loại thuốc: các loại thuốc như gentamicin, sildenafil (Viagra) và một số loại thuốc hóa trị, có thể làm hỏng tai trong. Tác dụng tạm thời đối với thính giác – ù tai hoặc giảm thính lực – có thể xảy ra nếu dùng aspirin liều cao, một số thuốc giảm đau, thuốc chống sốt rét hoặc thuốc lợi tiểu quai.
• Một số bệnh: chẳng hạn như viêm màng não, có thể làm hỏng ốc tai.

Chẩn đoán

• Thường do không nghe được người khác nói nên đi khám.
• Trường hợp các cháu bị khiếm thính bẩm sinh thường được gia đình phát hiện khi cháu không có phản xạ với tiếng động hay chậm nói, khi đó gia đình mới đưa các cháu đến các bệnh viện hay phòng khám kiểm tra và khi đo thính lực mới phát hiện ra cháu bị khiếm thính.
• Để chẩn đoán bị điếc bẩm sinh phải được khám tai mũi họng và đo thính lực hoặc đo các kỹ thuật đặc biệt để phát hiện bệnh. Thông thường đo thính lực đơn âm với người lớn và trẻ lớn. Với trẻ ở tuổi mẫu giáo phải đo OAE hoặc ABR, có nghĩa đo thính lực khách quan.
• Ngày nay có thể tầm soát khiếm thính cho các cháu sơ sinh một tuần tuổi.
• Ở người lớn tuổi khi phát hiện ù tai, nghe kém cần đi khám tai mũi họng để được khám, nội soi kiểm tra màng nhĩ, lỗ vòi nhĩ và đo thính lực.

Phòng ngừa bệnh

Các bước sau đây có thể giúp ngăn ngừa mất thính lực do tiếng ồn và tránh làm suy giảm thính lực do tuổi tác:

• Bảo vệ đôi tai: hạn chế thời gian và cường độ tiếp xúc với tiếng ồn là cách bảo vệ tốt nhất. Tại nơi làm việc, nút tai bằng nhựa hoặc nút bịt tai chứa glycerin có thể giúp bảo vệ tai khỏi tiếng ồn.
• Kiểm tra thính giác: cân nhắc kiểm tra thính giác thường xuyên nếu làm việc trong môi trường ồn ào.
• Tránh rủi ro từ các hoạt động giải trí: các hoạt động như cưỡi xe trượt tuyết, săn bắn, sử dụng các dụng cụ điện hoặc nghe các buổi hòa nhạc rock có thể làm hỏng thính giác theo thời gian. Đeo thiết bị bảo vệ thính giác hoặc nghỉ giải lao và tránh tiếng ồn có thể bảo vệ đôi tai. Giảm âm lượng lúc nghe nhạc cũng rất hữu ích.
• Kiểm tra các thuốc có nguy cơ gây giảm thính giác: khoảng 200 loại thuốc có thể làm hỏng thính giác, bao gồm một số loại thuốc kháng sinh và thuốc chống ung thư. Ngay cả aspirin liều cao cũng có thể gây hại cho tai. Nếu dùng thuốc theo toa, nên kiểm tra với bác sĩ để chắc chắn rằng nó đã an toàn. Nếu phải dùng một loại thuốc có thể gây hại cho tai, nên đảm bảo bác sĩ kiểm tra thính giác trước và trong khi điều trị.
• Loại bỏ ráy tai đúng cách: không nên sử dụng tăm bông để làm sạch tai – chúng có thể đẩy ráy tai vào sâu hơn.

Điều trị như thế nào?

Điều trị bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ mất thính lực. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

• Máy trợ thính: Đối với những người bị mất thính lực mức độ nhẹ đến trung bình, máy trợ thính có thể giúp khuếch đại âm thanh, cải thiện khả năng nghe.
• Cấy ốc tai điện tử (Cochlear Implants): Dành cho những người mất thính lực nặng hoặc hoàn toàn, ốc tai điện tử là một thiết bị được cấy vào trong tai để kích thích trực tiếp dây thần kinh thính giác, giúp cải thiện khả năng nghe.
• Phẫu thuật: Nếu mất thính lực do tắc nghẽn cơ học như màng nhĩ bị thủng, xương tai giữa bị tổn thương hoặc dịch trong tai giữa, phẫu thuật có thể giúp khôi phục thính lực. Ví dụ, phẫu thuật đặt ống tai để thoát dịch hoặc tái tạo màng nhĩ và xương nhỏ trong tai.
• Điều trị y tế: Trong trường hợp mất thính lực do nhiễm trùng tai hoặc viêm tai giữa, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống viêm để điều trị nguyên nhân gây mất thính lực.
• Trị liệu bằng sóng âm: Đối với những người bị ù tai, trị liệu bằng sóng âm có thể giúp làm giảm cảm giác ù tai và cải thiện chất lượng cuộc sống.
• Thiết bị trợ giúp nghe: Bao gồm các thiết bị như hệ thống FM, hệ thống truyền âm thanh qua Bluetooth, các thiết bị khác… để giúp người bệnh nghe rõ hơn trong các tình huống cụ thể như xem TV, tham gia họp mặt hoặc trò chuyện điện thoại.
• Tư vấn và hỗ trợ tâm lý: Đối với những người bị ảnh hưởng tâm lý do mất thính lực, tư vấn và hỗ trợ tâm lý có thể giúp họ đối phó với các vấn đề như lo âu, trầm cảm và cảm giác cô lập.
• Đào tạo và phục hồi chức năng thính giác: Bao gồm các chương trình đào tạo nghe, luyện tập khả năng nghe và giao tiếp trong môi trường ồn ào, giúp người bệnh cải thiện khả năng nghe và hiểu trong các tình huống hàng ngày.

Điều quan trọng là người bệnh cần được chẩn đoán và tư vấn bởi các chuyên gia thính học hoặc bác sĩ tai mũi họng để chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng của mình.

Hi vọng với những chia sẻ trên giúp các bạn hiểu hơn về điếc.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.