Đau nửa đầu là gì? Những điều cần biết về đau nửa đầu

Triệu chứng

Đau nửa đầu Migraine là bệnh lý thần kinh khá phổ biến hiện nay nhưng để có thể tự nhận biết bệnh là điều rất khó.

Triệu chứng đau nửa đầu thường tiến triển qua 4 giai đoạn: Tiền triệu, dấu báo thoáng qua, khởi phát và sau cơn đau với các dấu hiệu khác nhau. Tuy nhiên, không phải người bệnh nào cũng đều trải qua đầy đủ tất cả các giai đoạn này.

Giai đoạn tiền triệu (Prodom)

Một hoặc hai ngày trước khi cơn đau diễn ra, người bệnh có thể cảm nhận thấy những dấu hiệu cơn đau sắp đến như:

• Đột nhiên thấy khó chịu, trở nên cáu kỉnh với mọi người xung quanh, tâm trạng bứt rứt u uất.
• Liên tục cảm thấy đói và muốn ăn nhưng đôi khi lại cảm thấy buồn nôn khi tiếp xúc với đồ ăn.
• Tăng cảm giác khát nước và đi tiểu nhiều.
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải, ngáp thường xuyên.

Giai đoạn có dấu báo thoáng qua (aura)

Ở một số người bệnh có thể gặp các dấu hiệu cảnh báo thoáng qua trước khi cơn đau xuất hiện. Những triệu chứng đau nửa đầu thường bắt đầu dần dần, rõ ràng hơn trong vài phút và kéo dài trong khoảng 20–60 phút:

• Mất thị lực tạm thời, rối loạn thị giác như nhìn thấy nhiều điểm sáng, tia sáng lóe lên hay nhiều hình dạng khác nhau.
• Cảm giác châm chích ở một bên cánh tay hay chân
• Có cảm giác yếu hoặc tê ở mặt hoặc một bên cơ thể
• Gặp khó khăn khi nói chuyện
• Nghe thấy các tiếng ồn hay nhạc bên tai
• Cảm thấy mất cân bằng, không thể kiểm soát chuyển động cơ thể

Giai đoạn khởi phát (Attack)

Sau khi giai đoạn tiền triệu chứng kết thúc, cơn đau sẽ đến và gây ra cơn đau nửa đầu bên trái hoặc bên phải, có khi đau nhói cả hai bên đầu. Những cơn đau nhói như búa bổ là dấu hiệu điển hình của một cơn đau và thường trở nên nặng hơn khi di chuyển hoặc hoạt động thể chất. Ngoài những cơn đau, trong giai đoạn này người bệnh còn thường cảm thấy buồn nôn, nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh.

Giai đoạn sau (Postdrome)

Sau khi cơn đau biến mất, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, sức lực dường như bị rút cạn, không còn tỉnh táo. Nhưng ngược lại, một số ít người bệnh lại cảm thấy khoan khoái, khỏe khoắn một cách bất thường sau cơn đau.

Nguyên nhân

Không xác định được nguyên nhân chính xác gây ra chứng đau nửa đầu, nhưng một số yếu tố dưới đây được xem là có liên quan đến chứng đau nửa đầu:

• Sự suy giảm nồng độ hormone serotonin
• Nắng nóng gay gắt hoặc thời tiết khắc nghiệt
• Mất nước
• Đèn nhấp nháy hoặc quá sáng
• Âm thanh lớn
• Mùi hương nồng, thơm hoặc khó ngửi
• Thay đổi thời tiết hoặc khí áp
• Thay đổi nồng độ hormone estrogen và progesterone ở nữ trong thời kỳ bắt đầu có kinh, trong thời gian hành kinh, mang thai, sau khi sinh con hoặc mãn kinh
• Căng thẳng (stress) quá mức
• Hoạt động thể chất quá mức
• Nhịn ăn, bỏ bữa
• Thay đổi về chu kỳ ngủ, ngủ quá ít hoặc quá nhiều
• Sử dụng một số loại thuốc có thể làm nặng thêm chứng đau nửa đầu
• Hút thuốc lá
• Sử dụng rượu bia
• Một số loại thức ăn như phomat, socola, bột ngọt, cafein…

Chứng đau nửa đầu có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái. Nếu cha hoặc mẹ bị đau nửa đầu, khả năng con bị đau nửa đầu là 50%. Nếu cả cha và mẹ bị đau nửa đầu thì con có 75% nguy cơ bị đau nửa đầu.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bị đau nửa đầu có thể kể đến như:

• Tiền sử gia đình: Theo một số nghiên cứu, nếu trong gia đình bạn có người thân mắc bệnh thì bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường khác, cụ thể: Nếu cha hoặc mẹ bị Migraine thì 40% con cái có khả năng mắc chứng đau đầu này. Nếu cả cha và mẹ bị Migraine thì 75% con cái có thể bị Migraine.
• Tuổi tác: Chứng bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên bệnh thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên và xu hướng lên đến đỉnh điểm trong độ tuổi 30, và mức độ giảm dần sau mỗi 10 năm.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc tình trạng này cao gấp 3 lần nam giới. Ngoài ra, các cơn đau ở nữ thường nặng hơn và ảnh hưởng đến cuộc sống nhiều hơn so với nam giới.

Ngoài ra, người thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi; thường xuyên sử dụng chất tạo ngọt, bia rượu, đồ uống có cồn cũng có nguy cơ bị đau nửa đầu cao hơn bình thường.

Chẩn đoán

Đau nửa đầu được chẩn đoán dựa trên tiền sử cá nhân và gia đình người bệnh và các triệu chứng lâm sàng.

Một số xét nghiệm khác thường được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm gây đau đầu khác, đặc biệt trong các trường hợp mà triệu chứng trở nên bất thường và nặng nề hơn.

• Công thức máu: tìm kiếm gợi ý về sự viêm nhiễm tủy sống hay não bộ, hoặc cơ thể bị nhiễm độc.
• Cộng hưởng từ và CT scan sọ não: phát hiện các bất thường liên quan đến não bộ và mạch máu. Cộng hưởng từ sọ não có thể giúp chẩn đoán các bệnh lý như u não, tai biến mạch máu não, xuất huyết não, viêm não màng não và các bất thường khác của hệ thần kinh trung ương.
• Cấy dịch não tủy: nếu có nghi ngờ một tình trạng nhiễm trùng hay chảy máu trong hệ thần kinh, bác sĩ sẽ chỉ định chọc dò dịch não tủy để làm xét nghiệm và cấy dịch não tủy.

Phòng ngừa bệnh

Những thói quen sống lành mạnh và các biện pháp khắc phục đơn giản không dùng thuốc đôi khi có thể giúp hạn chế tần suất xuất hiện các cơn đau nửa đầu như:

• Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Ngủ đủ giấc, đảm bảo chất lượng giấc ngủ sẽ giúp bạn hạn chế các cơn đau đầu xuất hiện.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện quá sức có thể gây đau đầu nhưng các nghiên cứu cho thấy, tập thể dục với cường độ vừa phải, thường xuyên có thể làm cho chứng đau nửa đầu được giảm nhẹ. Hơn nữa, tập thể dục cũng giúp kiểm soát căng thẳng – một nguyên nhân kích thích cơn đau nửa đầu.
• Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng là một nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh đau nửa đầu. Do đó, muốn phòng tránh bệnh, hãy dành thời gian mỗi ngày để thư giãn. Bạn có thể đi bộ, tập yoga, thiền, nghe nhạc, vẽ tranh, trò chuyện cùng bạn bè,… hoặc làm bất cứ điều gì khiến bản thân mình cảm thấy thoải mái. 
• Ăn uống lành mạnh: Uống nhiều nước để tránh mất nước sẽ giúp bạn phòng tránh cơn đau nửa đầu hiệu quả. Ngoài ra, nên ăn uống đầy đủ, không bỏ bữa để tránh lượng đường trong máu giảm có thể gây ra chứng đau nửa đầu. Đặc biệt, nên bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ăn nhiều rau củ quả và trái cây, không ăn quá mặn. Bạn cũng có thể ghi lại nhật ký ăn uống của mình để biết những loại thực phẩm nào gây đau đầu, từ đó thay đổi thực đơn ăn uống hằng ngày.
• Sử dụng thuốc khoa học: Những người thường xuyên bị đau nửa đầu, chẳng hạn như đau đầu do kinh nguyệt có thể dùng thuốc để hạn chế cơn đau của mình. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ một loại thuốc nào để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. 

Điều trị như thế nào?

Hiện nay vì chưa hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh nên việc điều trị tối ưu nhất của bệnh đau đầu Migraine bao gồm điều trị giảm nhẹ triệu chứng đau và giảm tái phát. Chiến lược điều trị cụ thể thay đổi tùy thuộc vào tần suất và cường độ của các cơn đau đầu mà bệnh nhân gặp phải.

• Nhóm thuốc giảm đau: sử dụng các thuốc giảm đau ngay khi cơn đau đầu Migraine xảy ra để có kết quả tốt nhất.
• Nhóm thuốc ngăn ngừa diễn tiến bệnh thường được dùng hằng ngày, kéo dài trong nhiều tuần mới có thể thấy được hiệu quả trong việc giảm tần suất và độ nặng của triệu chứng đau đầu.

Tuy nhiên một vài thuốc có các tác dụng phụ nhất đinh, nên chỉ những bệnh nhân có các đặc điểm sau mới có chỉ định dùng liệu pháp ngăn ngừa này:

• Đối mặt với nhiều hơn 4 đợt đau đầu trong vòng 1 tháng.
• Một đợt đau đầu kéo dài hơn 12 giờ.
• Các thuốc thuộc nhóm giảm đau không có hiệu quả
• Triệu chứng đau nửa đầu kéo dài hơn hoặc kèm them tê và yếu liệt.

Các thuốc ức chế beta, thuốc ức chế canxi, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống động kinh là các thuốc thường dùng để ngăn ngừa diễn tiến bệnh đau nửa đầu.

Đau nửa đầu có thể trở nên rất nghiêm trọng và gây ảnh hưởng đến cuộc sống. Sử dụng thuốc và thực hiện một số thay đổi trong lối sống có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của chứng đau nửa đầu và ngăn ngừa tái phát.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.