Chứng tạo đờm do virus là gì? Những điều cần biết về chứng tạo đờm do virus

Chứng tạo đờm do virus hay còn gọi là virus tạo đờm đường hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân thường gặp gây bệnh đường hô hấp (viêm tiểu phế quản, viêm phổi) ở trẻ em. Vậy chúng ta cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé.

Tổng quan chung

Chứng tạo đờm do virus thường là do virus hợp bào gây ra. Virus hợp bào hô hấp (RSV – respiratory syncytial virus) là một trong những nguyên nhân hàng đầu “tấn công” và gây các bệnh viêm đường hô hấp như viêm mũi họng, viêm phế quản, viêm phổi… ở trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Triệu chứng của bệnh nhẹ, giống như cảm lạnh. Tuy nhiên, bệnh có thể biến chứng thành nhiễm trùng phổi, đặc biệt nguy cơ cao ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người đang mắc các bệnh hô hấp mạn tính, hen phế quản, bệnh nền mạn tính… Bệnh nhân nhiễm RSV biến chứng nặng có nguy cơ tử vong, với tỷ lệ 2,8 – 22% trên toàn thế giới.

Theo thống kê của Tổ chức Các bệnh phổi Thế giới, mỗi năm, virus RSV đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 66.000 trẻ em và có khoảng 3 triệu người nhập viện vì nhiễm virus này.

Virus RSV khi vào cơ thể qua đường mũi sẽ gây viêm niêm mạc mũi, tiết dịch mũi đặc dính làm bít tắc đường thở dẫn đến suy hô hấp; virus đi qua tiểu phế quản và các phế nang làm tổn thương phế nang, ứ khí, thậm chí dẫn đến hoại tử tế bào đường hô hấp.RSV có cơ chế lây nhiễm giống như virus corona, lây lan thông qua dịch tiết hô hấp, có biểu hiện là tiết dịch keo đặc, bít tắc đường hô hấp dẫn đến suy hô hấp.

Virus RSV có 2 tuýp:

• Tuýp 1: gây sốt cao, tiên lượng nặng
• Tuýp 2: sốt nhẹ, thậm chí không sốt

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng tạo đờm do virus thường xuất hiện khoảng bốn đến sáu ngày sau khi tiếp xúc với virus. Ở người lớn và trẻ lớn, chứng tạo đờm do virus thường gây ra các dấu hiệu và triệu chứng giống như cảm lạnh nhẹ. Những triệu chứng này có thể bao gồm:

• Mũi nghẹt hoặc chảy nước.
• Ho khan.
• Sốt nhẹ.
• Đau họng.
• Hắt hơi.
• Đau đầu.

Nhiễm trùng RSV có thể lan đến đường hô hấp dưới, gây viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản — tình trạng viêm các đường dẫn khí nhỏ đi vào phổi. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Sốt.
• Ho dữ dội.
• Khò khè — tiếng ồn cao thường nghe thấy khi thở ra (thở ra).
• Thở nhanh hoặc khó thở — người bệnh có thể thích ngồi dậy hơn là nằm xuống.
• Da có màu xanh do thiếu oxy (tím tái).

Trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi RSV. Các dấu hiệu và triệu chứng nhiễm trùng RSV nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Thở ngắn, nông và nhanh.
• Khó thở — cơ ngực và da kéo vào trong với mỗi hơi thở.
• Ho.
• Ăn kém.
• Mệt mỏi bất thường (lờ đờ).
• Cáu gắt.

Hầu hết trẻ em và người lớn đều hồi phục sau một đến hai tuần, mặc dù một số có thể bị khò khè nhiều lần. Nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng đòi hỏi phải nằm viện có thể xảy ra ở trẻ sinh non hoặc bất kỳ ai mắc các vấn đề về tim hoặc phổi mãn tính.

Nguyên nhân

Virus hợp bào hô hấp RSV (respiratory syncytial virus) là một loại virus gây nhiễm trùng phổi và đường hô hấp, gây viêm tiểu phế quản, viêm phổi. Virus RSV đi vào cơ thể qua mắt, mũi hoặc miệng. Loại virus này dễ dàng lây truyền từ người sang người qua các dịch tiết đường hô hấp bị nhiễm virus như ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp như bắt tay. Virus RSV có thể tồn tại nhiều giờ trên các vật dụng như bàn ghế, đồ chơi của trẻ. Trẻ có nguy cơ nhiễm virus nếu vô tình chạm vào các đồ vật có virus và đưa lên miệng. Bệnh phát triển mạnh vào mùa đông – xuân và xuân – hè.

Đối tượng nguy cơ

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ lây nhiễm virus hợp bào hô hấp như:

• Trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi, sinh non, nhẹ cân, mắc bệnh tim bẩm sinh,… sức đề kháng kém, cấu hình đường thở chưa hoàn thiện nên dễ bị virus tấn công.
• Trẻ tiếp xúc với khói thuốc thụ động hoặc người ở bất kỳ nhóm tuổi nào có hen đáng kể cũng có nguy cơ cao mắc RSV hơn những nhóm khác.
• Trẻ đi nhà trẻ, gia đình có anh chị em bị nhiễm RSV hoặc vui chơi trong những khu đông người vào mùa RSV hoạt động
• Người lớn tuổi mắc các bệnh lý nền, bệnh hen suyễn, suy tim sung huyết hoặc bệnh tắc nghẽn phổi mạn tính (COPD),…
• Những người bị suy giảm miễn dịch, mắc bệnh bạch cầu hoặc HIV.

Chẩn đoán

Các bác sĩ nghi ngờ bị virus hợp bào hô hấp dựa trên các phát hiện trong quá trình khám sức khỏe và thời điểm trong năm mà các triệu chứng xuất hiện. Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ nghe phổi bằng ống nghe để kiểm tra tiếng thở khò khè hoặc các âm thanh bất thường khác.

Thường không cần xét nghiệm trong phòng thí nghiệm và chụp ảnh. Tuy nhiên, chúng có thể giúp chẩn đoán các biến chứng của virus hợp bào hô hấp (RSV) hoặc loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra số lượng tế bào bạch cầu hoặc để tìm vi-rút, vi khuẩn và các vi trùng khác.
• Chụp X-quang ngực để kiểm tra tình trạng viêm phổi.
• Tăm bông lấy dịch tiết từ bên trong miệng hoặc mũi để kiểm tra các dấu hiệu của vi-rút.
• Đo oxy xung, một thiết bị theo dõi da không đau, để phát hiện mức oxy trong máu thấp hơn bình thường.

Phòng ngừa bệnh

Một số biện pháp phòng bệnh như:

• Tránh để trẻ tiếp xúc với những người có dấu hiệu mắc bệnh như sốt, ho, hắt hơi, sổ mũi,…
• Tránh đưa trẻ tới nơi đông người.
• Giữ cho môi trường sống của trẻ sạch sẽ, trong lành, tránh khói bếp hay khói thuốc lá.
• Làm sạch và vô trùng bề mặt các dụng cụ có thể bị lây nhiễm virus RSV.
• Chú ý rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch hoặc các dung dịch diệt khuẩn có chứa cồn trước khi chăm sóc trẻ.
• Nếu có chỉ định của bác sĩ, những trẻ em có nguy cơ cao nhiễm virus RSV sẽ được sử dụng thuốc dự phòng trường hợp nhiễm RSV trở nên nghiêm trọng hơn. Loại thuốc được sử dụng là palivizumab (biệt dược là Synagis), sử dụng dưới dạng tiêm bắp và không làm ảnh hưởng tới các loại vắc-xin khác mà trẻ sử dụng. Thuốc có cơ chế hoạt động là làm tăng lượng kháng thể chống lại virus RSV, làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một liều palivizumab có tác dụng trong khoảng 30 ngày nên trong mùa dịch mỗi tháng trẻ sẽ cần tiêm một mũi thuốc cho tới khi hết mùa dịch. Tuy nhiên, loại thuốc này cũng có tác dụng phụ là sốt, phát ban và sưng đỏ tại vị trí tiêm.

Chứng tạo đờm do virus có thể gây biến chứng viêm tiểu phế quản, viêm phổi ở trẻ. Vì vậy, khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh, các bậc phụ huynh nên đưa con tới cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời, hiệu quả.

Điều trị như thế nào?

Không có phương pháp điều trị cụ thể nào cho RSV ở trẻ em hoặc người lớn. Thuốc kháng sinh không điều trị được RSV. Thay vào đó, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khuyến nghị sử dụng các phương pháp điều trị mà bạn thường sử dụng để điều trị cảm lạnh. Ví dụ, bạn có thể:

• Sử dụng thuốc không kê đơn (OTC) (như acetaminophen hoặc ibuprofen) để hạ sốt. Luôn tham khảo ý kiến ​​của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc bác sĩ nhi khoa trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm phun sương mát để hỗ trợ hô hấp.
• Sử dụng bình xịt nước muối và hút mũi cho trẻ sơ sinh để giảm ho và nghẹt mũi.
• Uống nhiều nước để tránh mất nước.
• Mục tiêu là kiểm soát các triệu chứng trong khi tình trạng nhiễm trùng diễn biến.

Điều trị chứng tạo đờm do virus nặng:

Trẻ sơ sinh, trẻ em và người lớn bị RSV nặng có thể cần phải nằm viện (thường chỉ trong vài ngày) để hồi phục. Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể:

• Cung cấp oxy cho bạn qua mặt nạ, ống thông mũi hoặc máy thở (máy thở).
• Truyền dịch cho bạn qua đường tĩnh mạch.
• Loại bỏ chất nhầy khỏi đường thở của bạn.

Hi vọng với những chia sẻ bài viết trên giúp các bạn hiểu hơn về chứng tạo đờm do virus.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.