Bệnh động mạch ngoại biên là gì? Những điều cần biết về bệnh

Tổng quan chung

Bệnh động mạch ngoại biên (peripheral artery disease – PAD) là một bệnh lý mạn tính. Các động mạch này bao gồm các hệ động mạch xa trung tâm như: Động mạch chi dưới, chi trên, động mạch thận, động mạch cảnh.

Bệnh động mạch ngoại biên (PAD), ảnh hưởng phổ biến nhất đến chân (động mạch chi dưới) khi không nhận đủ lưu lượng máu. Do đó gây các triệu chứng như chuột rút hoặc đau chân khi đi bộ và triệu chứng đau sẽ giảm khi nghỉ ngơi.

PAD thường là dấu hiệu của sự tích tụ mỡ trong động mạch gọi là xơ vữa động mạch, gây ra tình trạng thu hẹp các động mạch có thể làm giảm lưu lượng máu đến các chi. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời.

Triệu chứng bệnh động mạch ngoại biên

Nhiều người mắc bệnh động mạch ngoại biên có triệu chứng nhẹ như đau chân, chân đi lại khập khiễng hoặc có thể không có triệu chứng. 

Các triệu chứng đau cách hồi bao gồm đau cơ hoặc chuột rút ở chân hoặc tay bắt đầu khi tập thể dục và kết thúc khi nghỉ ngơi. Cơn đau thường cảm thấy nhất ở bắp chân. Cơn đau có mức độ từ nhẹ đến nặng. Đau chân nhiều khiến bạn khó đi lại hoặc khó thực hiện các hoạt động thể chất khác.

Các triệu chứng bệnh động mạch ngoại biên thường gặp khác bao gồm:

• Cảm giác lạnh rõ rệt ở cẳng chân hoặc bàn chân, đặc biệt là khi so sánh với phần trên hoặc phần còn lại của cơ thể.
• Tê bì, giảm cảm giác, chuột rút, nhức mỏi vùng tổn thương
• Không có mạch hoặc mạch yếu ở chân hoặc bàn chân
• Khi động mạch bị tắc, chân sẽ đau buốt nhiều và hạn chế khả năng vận động của người bệnh, chẳng hạn như đi bộ hoặc leo cầu thang
• Đau nhức ở tay khi làm việc, chẳng hạn như đau và chuột rút khi đang viết hoặc làm các công việc chân tay khác
• Màu da thay đổi ở chân, nhợt là triệu chứng thường thấy, đi kèm với các điểm hoại tử đen, hoại tử khô ở đầu ngọn chi
• Móng và lông chân phát triển chậm hơn
• Các vết loét ở ngón chân, bàn chân lâu lành hoặc không lành dẫn đến hoại tử
• Rối loạn cương dương, có thể bị liệt dương nếu mạch máu dẫn đến dương vật bị bít tắc

Nếu không được chẩn đoán hoặc điều trị kịp thời, PAD có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Thiếu máu cục bộ nghiêm trọng ở các chi, hoại tử chi  và phải cắt cụt chi
• Bệnh động mạch vành, suy tim hoặc đột quỵ

Nguyên nhân

PAD thường xảy ra do chứng xơ vữa động mạch, bệnh lý xảy ra khi các mảng lắng đọng chất béo tích tụ trên thành động mạch và làm giảm lưu lượng máu.

Ngoài vấn đề về xơ vữa động mạch, một số bệnh lý khác cũng là nguyên nhân gây ra bệnh động mạch ngoại biên bao gồm:

• Chấn thương các chi
• Viêm mạch máu
• Giải phẫu cơ hoặc dây chằng bất thường
• Phơi nhiễm phóng xạ

Đối tượng nguy cơ

Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh động mạch ngoại biên bao gồm:

• Hút thuốc lá
• Huyết áp cao
• Đái tháo đường
• Tăng lipid máu
• Người lớn tuổi, đặc biệt trên 50 tuổi
• Người ít vận động, béo phì

Chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh động mạch ngoại biên, Bác sĩ sẽ đặt các câu hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh mà người bệnh đang gặp phải. Bác sĩ khám để tìm các dấu hiệu của bệnh động mạch ngoại biên hoặc có thể kiểm tra lưu lượng máu ở chân, bàn chân của bạn và dùng ống nghe có thể nghe âm thổi do tắc nghẽn trong bệnh động mạch ở chân.

Một số xét nghiệm khác bao gồm:

• Chụp động mạch
• Đo chỉ số ABI: Chỉ số mắt cá chân-cánh tay bằng cách so sánh huyết áp ở cẳng chân và cánh tay của bạn.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra các yếu tố nguy cơ như bệnh đái tháo đường hoặc tăng cholesterol máu.
• Siêu âm mạch máu.

Phòng ngừa bệnh

Cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh động mạch ngoại biên là duy trì lối sống lành mạnh. Điều đó có nghĩa là:

• Không hút thuốc.
• Kiểm soát lượng đường trong máu.
• Ăn thực phẩm ít chất béo bão hòa.
• Tập thể dục thường xuyên – nhưng hãy kiểm tra với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc của bạn về loại và mức độ tốt nhất cho bạn.
• Duy trì cân nặng hợp lý
• Kiểm soát huyết áp đường huyết và cholesterol máu

Điều trị bệnh động mạch ngoại biên

Phương pháp điều trị bệnh động mạch ngoại biên bao gồm thay đổi lối sống và điều trị thuốc. Thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện các triệu chứng, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của bệnh động mạch ngoại biên. Nếu bạn hút thuốc, bỏ thuốc là điều quan trọng nhất bạn có thể làm để giảm nguy cơ biến chứng. Ngoài ra, việc đi bộ hoặc tập thể dục một cách thường xuyên có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng.

Các loại thuốc thường được chỉ định để điều trị bệnh động mạch ngoại biên bao gồm:

• Thuốc hạ Cholesterol
• Thuốc huyết áp 
• Thuốc kiểm soát đường huyết trong máu
• Thuốc ngăn ngừa cục máu đông
• Thuốc giảm triệu chứng đau chân

Trong một số trường hợp, nong mạch hoặc phẫu thuật bắc cầu có thể cần thiết để điều trị bệnh động mạch ngoại biên gây ra chứng đau cách hồi. 

Bệnh động mạch ngoại biên gây ra các cơn đau nhức ở tay và chân, gây khó khăn trong sinh hoạt của người bệnh. Nắm được các thông tin cơ bản về bệnh sẽ giúp bạn nhận biết và có biện pháp kiểm soát bệnh kịp thời.