Gãy xương hàm dưới và phương pháp chăm sóc bệnh nhân đúng cách

Gãy xương hàm dưới được xem như là một chấn thương hàm mặt rất hay gặp trên lâm sàng. Đây là một trong những cấp cứu ngoại khoa đặc biệt hay gặp do tai nạn giao thông.

Do đó, cần chú ý phát hiện kịp thời, chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị hợp lý nhất. Bài viết dưới đây Nhà thuốc Long Châu sẽ trình bày vài nét về tình trạng gãy xương hàm dưới và phương pháp chăm sóc bệnh nhân đúng cách.

Tổng quan về xương hàm dưới 

Xương hàm dưới thuộc nhóm xương có khả năng di động cao, hình dáng dẹt. Chất xương kiểu ngoài đặc trong xốp, bên trong xương có ống răng dưới. Xương cử động phụ thuộc vào lồi cầu và cổ lồi cầu nhỏ. Những vị trí yếu hơn và dễ bị tổn thương từ bên ngoài có thể kể đến là vùng răng cửa, lỗ cằm hoặc góc hàm, thậm chí có thể ở cả cổ lồi cầu.

Do đặc tính giải phẫu có nhiều cơ quan trọng vùng mặt bám xung quanh (như cơ nâng cằm và cơ hạ cằm) nên đối với trường hợp gãy xương hàm dưới rất xảy ra di lệch do cơ bị co kéo nhiều, dẫn đến quá trình điều trị phức tạp. Ngoài ra, xương hàm dưới cũng chịu sự chi phối của dây thần kinh răng dưới nên khi bị gãy có thể khiến cho bệnh nhân có cảm giác đau nhức và tê vùng môi, cằm.

Gãy xương hàm dưới là gì?

Gãy xương hàm có thể chia thành hai loại gãy phổ biến chính là gãy xương hàm dưới và gãy xương hàm trên. Trong đó, do xương hàm dưới có khả năng di động cao hơn cũng như nhiều điểm yếu nên chúng có tỷ lệ tổn thương cao hơn. 

Gãy xương hàm dưới là tình trạng có sự gián đoạn về cấu trúc bình thường của xương hàm dưới. Gãy xương hàm dưới có thể chia thành 2 loại chính là gãy một phần xương và gãy toàn bộ xương, trong đó lại có thể phân ra thành nhiều nhóm nhỏ hơn như:

Gãy một phần xương hàm dưới

• Gãy xương ổ răng: Răng cửa là bộ phận rất hay gặp phải tình trạng này tuy nhiên gãy xương ổ răng hàm dưới lại có tỉ lệ thấp hơn so với gãy xương ổ răng hàm trên. Đặc điểm của chấn thương này là mảnh xương bị rời ra trong lúc gãy có thể gập vào trong và kéo răng ra.
• Gãy mỏm vẹt: Đây là trường hợp ít gặp, thường xuất hiện đi kèm với gãy cổ lồi cầu và gãy xương gò má.
• Thủng xương hàm dưới: Tác nhân dẫn đến chấn thương có thể là do vật nhọn với đặc điểm là diện tích tiếp xúc nhỏ và lực truyền đi tốc độ cao, có thể là đạn bắn.

Gãy xương hàm dưới toàn bộ

Gãy xương hàm dưới toàn bộ có thể là gãy một đường, hai đường, ba đường hoặc là gãy thành nhiều mảnh vụn.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng gãy xương hàm dưới 

Gãy xương hàm dưới có thể xảy ra do rất nhiều nguyên nhân, bệnh lý (như: ung thư, mất xương do nhiễm trùng), nhưng phần lớn là do nguyên nhân đến từ bên ngoài, có thể kể đến là:

• Chấn thương hàm dưới do tai nạn giao thông.
• Chấn thương do hành hung.
• Chấn thương có liên quan đến thể thao như các môn quyền anh, bóng đá,…
• Té ngã.

Phần lớn các trường hợp gãy xương hàm dưới đều xảy ra ở đối tượng nam thanh niên từ 20 – 30 tuổi.

Triệu chứng của tình trạng gãy xương hàm dưới 

Tùy vào vị trí gãy, mức độ gãy cũng như thể trạng của người bệnh mà có thể xuất hiện các triệu chứng như sau:

• Trên khuôn mặt: bị biến dạng mặt hoặc sưng nề, bầm tím, tụ máu, lệch một bên hàm, rách da vùng gãy có kèm theo sờ ấn đau nhức.
• Trong miệng: gây bầm tím nướu, môi, đáy sàn miệng; di động bất thường ở hai bên răng tương ứng vị trí gãy.
• Khó há miệng, đau nhức và không thể ăn nhai được.
• Cắn răng 2 hàm có cảm giác không ăn khớp.

Những biến chứng có thể gặp phải của gãy xương hàm dưới 

Những di chứng do không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ của người bệnh mà còn gây ra tác động sâu sắc tới hoạt động của cơ thể, đặc biệt là hệ tiêu hóa. Một số những biến chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Sưng đau, phù nề.
• Chảy máu kéo dài, vết thương chậm lành, nhiễm trùng.
• Sai lệch khớp cắn.
• Tổn thương thần kinh xung quanh vết thương.
• Khớp giả, cứng khớp hoặc há miệng hạn chế.

Những điều lưu ý khi chăm sóc người gãy xương hàm dưới

Phòng tránh tai nạn trong sinh hoạt:

• Cần phải có người theo dõi khi sử dụng các loại xe tập đi cho trẻ.
• Thiết kế lưới an toàn tại những khu vực hay xảy ra tai nạn.
• Đeo các loại dụng cụ bảo vệ khớp khi tham gia các môn thể thao.

Phòng tránh chấn thương do tai nạn giao thông:

• Nghiêm túc tuân thủ đúng theo luật an toàn giao thông.
• Nâng cao giáo dục đối với trẻ em. 

Phòng tránh trình trạng gãy xương bệnh lý:

• Thăm khám định kỳ để phát hiện những bệnh liên quan đến xương.
• Cẩn thận trong sinh hoạt khi phát hiện bản thân có bệnh lý.

Phòng tránh biến chứng:

• Tránh nhiễm trùng: Đảm bảo vô trùng, lấy hết những dị vật và mô dập nát khi phẫu thuật, sử dụng kháng sinh đầy đủ nếu cần.
• Hạn chế liền xương chậm, khớp giả, sai khớp cắn: Cần nắn chỉnh và cố định tốt theo giải phẫu.

Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân trong quá trình hồi phục:

• Những người bị xương hàm thường rất khó ăn do đau nhức, há miệng bị hạn chế. Do vậy vấn đề dinh dưỡng cần đặc biệt được chú ý. 
• Nên sử dụng các loại ăn thức ăn mềm như cháo xay nhuyễn, hoặc sữa để đảm bảo đủ dinh dưỡng. 
• Bên cạnh đó là bổ sung thêm các loại thực phẩm chức năng để đẩy nhanh quá trình lành xương.

Có thể thấy rằng, gãy xương hàm dưới là một chấn thương tương đối nghiêm trọng. Có thể gây ra nhiều hậu quả không tốt đến sức khoẻ và tính thẩm mỹ của người bệnh. Do đó, ngay khi nhận thấy những dấu hiệu của tình trạng gãy xương cần kịp thời thăm khám và có phương pháp điều trị thích hợp.

• Gãy lồi cầu xương hàm dưới và những điều bạn nên biết
• Giải đáp: Gãy xương hàm dưới bao lâu thì lành?
• Giải đáp: Gãy xương hàm dưới có nguy hiểm không?

Thảo My 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp