Bệnh ung thư gan là gì? Những điều cần biết về bệnh

Tổng quan chung

Ung thư gan là gì?

Gan là cơ quan thực hiện các chức năng quan trọng để bảo vệ cơ thể trước độc tố và các chất có hại. Gan tiết ra mật giúp tiêu hóa chất béo, vitamin và các chất dinh dưỡng khác. Gan cũng là nơi lưu trữ glucose và các dưỡng chất đảm bảo sự sống cho cơ thể những lúc không được nạp đủ thức ăn, nước uống.

Ung thư gan là sự tăng trưởng và phát triển không kiểm soát của các tế bào ung thư tại gan, dẫn đến việc sẽ phá hủy các tế bào gan và cản trở khả năng hoạt động bình thường của cơ quan quan trọng này. Tùy thuộc nguồn gốc khối u ác tính chia thành ung thư gan nguyên phát và ung thư gan di căn.

• Ung thư gan nguyên phát: hình thành từ chính các tế bào trong gan.
• Ung thư gan di căn: phát triển khi các tế bào ung thư từ cơ quan khác di căn đến gan như ung thư phổi, ung thư đại tràng, ung thư vú…

Triệu chứng ung thư gan

Ung thư gan ở giai đoạn sớm thường không biểu hiện rất khó phát hiện. Phần lớn người bệnh đến khám khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn muộn gây khó khăn cho việc điều trị. Một số triệu chứng bao gồm:

Triệu chứng cơ năng

• Vàng da (jaundice): là triệu chứng thường gặp nhất, thường bộc lộ rõ nhất khi tiếp xúc với ánh nắng. Vàng da là hậu quả của tình trạng tắc nghẽn đường mật gây ra bởi khối u. Muối mật (bilirubin) trào ngược từ trong đường mật vào các xoang gan, đi vào máu và lắng đọng ở da. Vàng da thường kèm theo phân bạc màu và nước tiểu sẫm màu (như nước vối).
• Vàng mắt: biểu hiện ở củng mạc mắt có màu vàng sậm. Dấu hiệu này có thể xuất hiện trước hoặc đồng thời với vàng da.
• Ngứa (pruritus): thường kèm với vàng da nhưng nhiều trường hợp lại xuất hiện trước khi có vàng da. Mức độ ngứa thường tăng lên về đêm và hầu như không đáp ứng với các thuốc điều trị da liễu. Ngứa là do acid mật lắng đọng ở da, kích thích các thụ thể thần kinh cảm giác.
• Gầy sút cân: khoảng 30-50% các trường hợp gầy sút cân tại thời điểm chẩn đoán. Đây là hậu quả của quá trình rối loạn tiêu hóa (chán ăn,ăn không tiêu, chướng bụng) do không có dịch mật được bài xuất xuống ruột.
• Đau bụng vùng gan: giai đoạn sớm thì thường đau mơ hồ, không rõ ràng. Khi đau bụng nhiều thì thường do các biến chứng của tắc mật.

Triệu chứng thực thể

• Gan to, trong 25% các trường hợp bờ gan dưới bờ sườn có thể được sờ thấy với mật độ mềm.
• Khối khu trú: hiếm khi sờ được khối khu trú tại vùng gan.

Nguyên nhân ung thư gan

Nguyên nhân gây bệnh ung thư gan đến nay vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Các bệnh gan mạn tính thường được coi là nền của ung thư gan, trong đó kể đến bệnh xơ gan, viêm gan mạn tính, viêm gan virus… Tùy theo bệnh mà tỷ lệ ung thư hóa nhiều hay ít, xơ gan hoại tử sau viêm gan virus 15- 20% ung thư hóa. Xơ gan do dinh dưỡng có 1% ung thư hóa. 

Ngoài ra, còn có yếu tố di truyền. Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nam giới mắc ung thư cao trội hơn hẳn phụ nữ. Mức testosterone cao cũng liên quan tới gia tăng ung thư gan. Chất độc màu da cam có chứa tạp chất Dioxin, với một liều nhỏ Dioxin (một vài microgam) đã có thể làm hỗn loạn hệ thống gen của gan, tác dụng giống và mạnh hơn các chất gây ung thư khác như Benzopyren và Dimetylamin…

‎Yếu tố nguy cơ khác cũng có thể gây ung thư gan như: Các yếu tố môi trường, chế độ ăn uống lạm dụng thuốc lá, thức uống có cồn… cũng là yếu tố nguy cơ.

Đối tượng nguy cơ

Những đối tượng có nguy cơ cao cần tầm soát ung thư gan bao gồm:

• Những người mắc bệnh về gan và người có tiền sử gia đinh mắc ung thư gan
• Những người béo phì, tiểu đường: Đường máu và mỡ máu cao, sẽ được tích tụ tại gan, dẫn đến tổn thương thoái hoá các tế bào gan và dẫn tới xơ gan, làm tăng nguy cơ ung thư gan.
• Người uống nhiều đồ uống có cồn: Acetaldehyde được sinh ra trong quá trình chuyển hóa rượu cũng làm suy yếu khả năng sửa chữa sai sót tự nhiên DNA của tế bào, gây tăng nguy cơ đột biến tế bào, từ đó khối ung thư sẽ hình thành. Ngoài ra, rượu còn gây tổn thương các tế bào gan: khi uống quá nhiều rượu, chức năng thải độc của gan sẽ bị quá tải, các tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ, từ đó hình thành các bè gan xơ và ung thư gan.
• Những người thường xuyên ăn thực phẩm nấm mốc: Aflatoxin trong nấm mốc là loại độc tố gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Aflatoxin gây ung thư gan bằng cách gây đột biến ở gen p53. Nấm mốc thường xuất hiện ở những thực phẩm bảo quản, lưu trữ trong môi trường nóng, ẩm như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô…
• Người hay ăn thịt tươi sống nhiễm sán: Thực phẩm tươi sống không được chế biến kỹ càng (như ăn gỏi) thường chứa nhiều loại sán (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ…), trong đó có những loại sán khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan, gây ung thư gan.
• Người lạm dụng thuốc, hóa chất gây tổn thương gan như: thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa) v.v…
• Người sử dụng chất kích thích: như thuốc lá, café nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể gây nên các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.

Chẩn đoán ung thư gan

Khi có các dấu hiệu nghi ngờ ung thư gan, các bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm nhằm chẩn đoán bệnh.

• Siêu âm: để chẩn đoán về khối u và là xét nghiệm đầu tiên được sử dụng để thăm khám gan.
• Chụp CT: giúp hiển thị kích thước, hình dạng và vị trí của bất kỳ khối u nào trong hoặc gần gan.
• Chụp MRI: có thể cho biết các khối u trong gan có phải là ung thư hay không. Chúng cũng có thể được sử dụng để xem xét các mạch máu trong và xung quanh gan, đồng thời giúp tìm ra liệu ung thư gan đã di căn hay chưa.
• Xét nghiệm máu: có thể giúp xác định tình trạng chức năng gan của bệnh nhân.
• Sinh thiết gan: sẽ được kiểm tra để đánh giá sự hiện diện của các tế bào ung thư.

Tuy nhiên, đôi khi, chụp MRI hoặc CT là đủ để xác định chính xác ung thư gan và không cần làm sinh thiết.

Phòng ngừa ung thư gan

Một số biện pháp phòng ngừa bệnh ung thư gan như:

• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan B: đây là biện pháp phòng ung thư gan đáng kể.
• Hạn chế sử dụng rượu, bia, thuốc lá
• Phòng tránh bệnh viêm gan C: Hiện nay chưa có vacxin tiêm phòng virus viêm gan C, có thể phòng bệnh bằng cách: quan hệ an toàn, không sử dụng ma túy, …
• Phòng ngừa xơ gan: bằng cách hạn chế uống rượu, duy trì cân nặng hợp lý,…
• Khám sàng lọc, tầm soát ung thư định kỳ: Việc khám sàng lọc, khám sức khỏe định kỳ rất quan trọng nhằm phát hiện khối u ác tính ở giai đoạn sớm, có thể điều trị khỏi và giảm chi phí cho người bệnh, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao: viêm gan B/C mạn tính, xơ gan…

Điều trị ung thư gan

Điều trị ung thư gan phụ thuộc vào số lượng, kích thước và vị trí của các khối u trong gan; tình trạng hoạt động của gan và khối u còn khu trú hay đã di căn. Điều trị có thể dùng một phương pháp hoặc kết hợp nhiều phương pháp với nhau. Một số phương pháp điều trị ung thư gan như:

• Phẫu thuật cắt gan (cắt bỏ phần gan có mang khối u)
• Phẫu thuật ghép gan
• Đốt u (phá hủy khối u tại chỗ)
• Hóa trị
• Xạ trị
• Miễn dịch trị liệu,…

Ghép gan có thể sử dụng 1 phương pháp, hoặc phối hợp nhiều phương pháp khác nhau. Tùy theo giai đoạn bệnh, số lượng và kích thước khối ung thư gan mà bác sĩ sẽ tư vấn cho bệnh nhân và lựa chọn phương pháp phù hợp nhất.

Tóm lại, ung thư gan là loại ung thư phổ biến, có tỷ lệ tử vong cao do phần lớn các trường hợp chỉ được chẩn đoán khi ung thư đã ở giai đoạn muộn. Chính vì vậy hãy chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe khỏi bệnh ung thư gan và các bệnh lý khác nói chung.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.