Thân chung đại động mạch là bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp. Nếu không được điều trị phẫu thuật, hầu hết trẻ sẽ tử vong trong năm đầu sau sanh. Hãy cùng tìm hiểu về “Thân chung động mạch” qua bài viết dưới đây.
Tổng quan chung
Thân chung động mạch là một dạng khuyết tật tim hiếm gặp mà trẻ em có từ khi mới sinh (bẩm sinh). Trong trường hợp này, thay vì có hai ống động mạch riêng biệt dẫn ra khỏi tim, trẻ có một ống động mạch lớn duy nhất. Ngoài ra, hai ngăn dưới của tim cũng thiếu một phần vách ngăn. Kết quả của thân chung động mạch là sự pha trộn giữa máu giàu oxy và máu nghèo oxy trong cơ thể. Máu giàu oxy từ tim pha trộn với máu nghèo oxy từ phổi trước khi đi đến các phần khác của cơ thể, gây ra các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến tuần hoàn. Đây là một vấn đề y tế quan trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để giảm thiểu các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Triệu chứng
Triệu chứng của thân chung động mạch thường thể hiện sự phức tạp và đa dạng, tùy thuộc vào mức độ và tác động của khuyết tật lên hệ thống tuần hoàn của cơ thể. Một số triệu chứng phổ biến của thân chung động mạch có thể bao gồm:
- Dấu hiệu lâm sàng từ sơ sinh: Trẻ có thể xuất hiện màu da xanh tái hoặc xám đục (cyanosis) do sự thiếu oxy trong máu khiến da không đủ oxy.
- Sự phát triển bất thường của tim: Tim có thể phát triển kích thước lớn hơn bình thường (hypertrophy) do phải bơm máu nhiều hơn để bù đắp sự pha trộn của máu giàu oxy và máu nghèo oxy.
- Vấn đề về hô hấp: Trẻ có thể thở khò khè, khó thở hoặc có nguy cơ cao mắc các vấn đề về phổi.
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch khác: Bao gồm viêm màng tim (endocarditis), suy tim (heart failure), hay nhồi máu cơ tim (coronary artery disease).
- Sự phát triển chậm chạp: Do cơ thể thiếu oxy, trẻ có thể phát triển chậm hơn so với những trẻ khác cùng độ tuổi.
- Triệu chứng khác: Bao gồm nhịp tim bất thường, mệt mỏi, chóng mặt và sự phát triển không đồng đều của các bộ phận cơ thể.
Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ
Đến nay, nguyên nhân chính gây ra bệnh thân chung động mạch vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy có một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự hình thành của bệnh này. Một số trẻ được xác định có bất thường về gen và nhiễm sắc thể, đặc biệt là mất đoạn nhiễm sắc thể 22q11.2, có thể là một trong những yếu tố nguy cơ.
Các yếu tố nguy cơ khác có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh thân chung động mạch bao gồm:
- Nhiễm virus trong thai kỳ (Rubella): Nghiên cứu cho thấy nhiễm virus Rubella trong thai kỳ có thể tăng nguy cơ mắc các khuyết tật tim mạch bẩm sinh, bao gồm thân chung động mạch.
- Đái tháo đường thai kỳ không được kiểm soát tốt: Các mức độ đái tháo đường cao trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến phát triển tim thai nhi, gây ra các khuyết tật tim mạch.
- Hút thuốc lá trong thai kỳ: Hút thuốc lá của người mẹ trong thai kỳ đã được liên kết với nguy cơ cao hơn của các khuyết tật tim mạch ở thai nhi.
- Sử dụng các thuốc có nguy cơ trong thai kỳ: Một số loại thuốc dùng trong thai kỳ, như thuốc trị viêm không steroid, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tim mạch của thai nhi.
- Một số rối loạn nhiễm sắc thể. Trẻ em bị hội chứng Down, hội chứng DiGeorge hoặc velocardiofacial tăng nguy cơ thân chung động mạch. Các vấn đề này là do một hoặc nhiều khiếm khuyết nhiễm sắc thể.
- Các loại thực phẩm dùng trong thai kỳ: Việc tiêu thụ các loại thực phẩm có nguy cơ trong thai kỳ cũng có thể góp phần vào sự hình thành các khuyết tật tim mạch, mặc dù mối liên hệ này cần thêm nghiên cứu để được xác nhận rõ ràng.
Việc hiểu và nhận biết các yếu tố nguy cơ này sẽ giúp cải thiện việc phòng ngừa và quản lý bệnh thân chung động mạch trong các trường hợp có nguy cơ.
Chẩn đoán
Để bác sĩ kiểm tra tình trạng của tim và chẩn đoán, họ sẽ chỉ định một trong các xét nghiệm:
- Siêu âm tim: Siêu âm tim cho thấy cấu trúc và chức năng của tim. Ở trẻ sơ sinh có thân chung động mạch, siêu âm tim cho thấy một mạch máu lớn dẫn ra từ tim, một lỗ thông liên thất, và những bất thường ở van giữa mạch máu lớn và tâm thất. Bởi vì một siêu âm tim cho thấy dòng máu, nó cũng có thể cho thấy máu di chuyển qua lại giữa hai tâm thất và lượng máu chảy vào phổi. Lượng máu có thể chỉ ra nguy cơ tăng áp phổi.
- X quang: X-quang ngực có thể cho thấy kích cỡ của tim, các bất thường trong phổi và dịch thừa trong phổi.
Phòng ngừa bệnh
Trong hầu hết các trường hợp, các khuyết tật tim bẩm sinh, như thân chung động mạch, không thể ngăn ngừa được. Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc nếu bạn đã có con bị khuyết tật tim bẩm sinh, bạn có thể cân nhắc nói chuyện với các bác sĩ tim mạch có kinh nghiệm về các khuyết tật tim bẩm sinh trước khi quyết định về việc có thai.
Nếu bạn đang suy nghĩ về việc mang thai, có một vài bước bạn có thể thực hiện để giúp đảm bảo cho trẻ khỏe mạnh, bao gồm:
- Tiêm phòng trước khi mang thai: Một số loại siêu vi như Rubella có thể rất nguy hại trong thai kỳ, do đó điều quan trọng là đảm bảo bạn đã tiêm phòng trước khi bạn mang thai.
- Tránh các loại thuốc nguy hiểm: Kiểm tra với bác sĩ trước khi dùng bất cứ loại thuốc nào nếu bạn đang mang thai hoặc suy nghĩ về việc mang thai. Nhiều loại thuốc không được khuyến cáo sử dụng trong thời kỳ mang thai.
- Dùng acid folic: Đây là một trong số ít bước bạn có thể làm để giúp ngăn ngừa các dị tật bẩm sinh, bao gồm tủy sống, não và các khuyết tật về tim.
- Kiểm soát bệnh tiểu đường: Nếu bạn là phụ nữ mắc bệnh tiểu đường, hãy nói chuyện với bác sĩ về các nguy cơ mang thai liên quan đến bệnh tiểu đường và cách tốt nhất để quản lý bệnh trong thời kỳ mang thai của bạn.
Điều trị như thế nào?
Phương pháp điều trị chủ yếu cho bệnh lý thân chung động mạch là phẫu thuật tim hở, nên thực hiện càng sớm càng tốt sau khi được chẩn đoán. Quá trình phẫu thuật thường sử dụng ống dẫn làm bằng Dacron, có van bên trong hoặc van từ người hiến tặng (gọi là van đồng bộ). Một đầu của ống dẫn được khâu vào tâm thất phải và đầu kia được khâu vào động mạch phổi. Các mạch nhánh dẫn đến phổi được lấy ra khỏi thân và khâu vào ống dẫn. Đôi khi cũng cần điều chỉnh hoặc thay thế van nối. Nếu có thông liên thất, nó sẽ được đóng lại bằng một miếng vá phía trên.
Các loại thuốc như digoxin và lasix thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng của suy tim sung huyết.
Hầu hết các trẻ em mắc bệnh này sẽ cần thay thế ống dẫn từ một đến hai lần trước khi trưởng thành, do cơ thể trẻ còn đang phát triển và canxi có thể tích tụ trong ống dẫn, làm hẹp và cản trở lưu lượng máu. May mắn là phẫu thuật thay thế lại ống dẫn thường dung nạp tốt và ít gặp biến chứng.
Bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích về thân chung động mạch. Hy vọng nó sẽ giúp ích cho việc chăm sóc sức khỏe của gia đình bạn.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
