Yếu tố nguy cơ gây tiêu chảy và cách chuẩn đoán

Tiêu chảy là tình trạng phổ biến có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về các biểu hiện, nguyên nhân và cách chẩn đoán bệnh tiêu chảy một cách chính xác.

Tiêu chảy – dấu hiệu và cách chẩn đoán

Tiêu chảy là gì?

Tiêu chảy là tình trạng đi tiêu phân lỏng hoặc nước nhiều lần trong ngày. Đây là một triệu chứng thường gặp khi hệ tiêu hóa bị rối loạn, và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm nhiễm khuẩn, nhiễm virus, hay do ăn phải thực phẩm không an toàn. Tiêu chảy có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần, tùy thuộc vào nguyên nhân và cách điều trị. Nếu không được xử lý đúng cách, tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đặc biệt là ở trẻ em và người cao tuổi.

Biểu hiện của tiêu chảy

Mất nước là một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Tiêu chảy nhẹ thường không gây mất nước đáng kể, nhưng tiêu chảy mức độ vừa hoặc nặng thì gây mất nước ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Mất nước nhiều rất nguy hiểm do nó có thể gây co giật, tổn thương não, thậm chí tử vong. Cần nhanh chóng đưa trẻ đi đến cơ sở Y tế khi trẻ có các triệu chứng:

• Chóng mặt
• Chuột rút
• Đầy hơi, đau bụng, buồn nôn
• Sốt, mệt mỏi
• Phân có máu
• Khô, dính miệng
• Nước tiểu màu vàng đậm, hoặc rất ít hoặc không có nước tiểu
• Ít hay không có nước mắt khi khóc
• Da lạnh, khô da

Nguyên nhân gây tiêu chảy

Tiêu chảy là cách cơ thể tự loại bỏ vi trùng và hầu hết các đợt kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có kèm theo sốt, buồn nôn, nôn, chuột rút và mất nước. Một số lý do phổ biến nhất khiến trẻ bị tiêu chảy bao gồm:

• Nhiễm virus như rota virus, vi khuẩn như salmonella và hiếm khi là ký sinh trùng như giardia. Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy ở trẻ. Cùng với phân lỏng hoặc nước, các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiêu hóa do virus thường bao gồm nôn mửa, đau dạ dày, đau đầu và sốt.
• Ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây tiêu chảy ở trẻ. Các triệu chứng thường xuất hiện nhanh chóng gồm nôn mửa và có xu hướng hết trong vòng 24 giờ.
• Các nguyên nhân khác của tiêu chảy bao gồm như bệnh ruột kích thích, bệnh Crohn, dị ứng thực phẩm và bệnh celiac.
• Khối u thần kinh – khối u thường xuất phát từ trong đường tiêu hóa.
• Bệnh Hirschsprung – là bệnh bẩm sinh có tình trạng khi trẻ được sinh ra bị thiếu các tế bào thần kinh trong cơ bắp của một phần hoặc toàn bộ đại tràng.
• Xơ nang – Là bệnh di truyền dẫn đến sự tích tụ chất nhầy dày ngăn cản cơ thể hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn.
• Rối loạn tiêu hóa bạch cầu ái toan – một nhóm bệnh phức tạp đặc trưng bởi lượng tế bào bạch cầu cao hơn bình thường, được gọi là bạch cầu ái toan, trong các cơ quan trong hệ thống tiêu hóa.
• Thiếu kẽm – Cũng là một trong những yếu tố gây tiêu chảy.

Ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây tiêu chảy ở trẻ

Làm cách nào để phát hiện và chẩn đoán chính xác bệnh tiêu chảy?

Việc phát hiện và chẩn đoán chính xác bệnh tiêu chảy phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thời gian kéo dài của triệu chứng, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bạn. Dưới đây là một số bước cơ bản:

•  Xác định các triệu chứng:
  • Tiêu chảy: Đi ngoài nhiều lần trong ngày (trên 3 lần) với phân lỏng hoặc toàn nước.
  • Các triệu chứng đi kèm: Đau bụng, sôi bụng, buồn nôn, nôn, sốt, đầy hơi, chán ăn, mất nước (khô miệng, khát nước, sụt cân, nước tiểu sẫm màu, …)
• Phân loại theo thời gian:
  • Tiêu chảy cấp: Kéo dài dưới 4 tuần, thường do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra.
  • Tiêu chảy mạn tính: Kéo dài hơn 4 tuần, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích, …
• Tham khảo ý kiến bác sĩ:
  • Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt và các triệu chứng hiện tại của bạn.
  • Khám lâm sàng để kiểm tra dấu hiệu mất nước, đau bụng và các bất thường khác.
  • Có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán, bao gồm:
    • Xét nghiệm máu: Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng, mất nước và các rối loạn điện giải.
    • Xét nghiệm phân: Phát hiện vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng hoặc máu trong phân.
    • Nội soi đại tràng: Xem bên trong ruột để tìm kiếm các dấu hiệu viêm loét, polyp hoặc ung thư.
• Chẩn đoán dựa trên kết quả:
  • Tiêu chảy cấp: Do virus (rotavirus, norovirus), vi khuẩn (E. coli, Salmonella) hoặc ký sinh trùng (Giardia lamblia, Cryptosporidium).
  • Tiêu chảy mạn tính: Do bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích, không dung nạp lactose, bệnh celiac,…

Tiêu chảy là một vấn đề sức khỏe phổ biến có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được quản lý đúng cách. Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ gây tiêu chảy giúp chúng ta phòng ngừa và điều trị kịp thời. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, hãy chú ý vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp vệ sinh và đảm bảo an toàn thực phẩm. Đặc biệt, việc rửa tay sạch, nấu chín thức ăn và tránh tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Nếu gặp phải các triệu chứng tiêu chảy kéo dài hoặc nghiêm trọng, hãy tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và sức khỏe.