Viêm phổi mắc phải cộng đồng (VPMPCĐ) là tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm xảy ra ở nhu mô phổi, bên ngoài môi trường bệnh viện. Viêm phổi là bệnh lý hô hấp phổ biến, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về VPMPCĐ, bao gồm định nghĩa, yếu tố nguy cơ, triệu chứng, biến chứng, cách phòng ngừa và một số lưu ý quan trọng.
Viêm phổi mắc phải cộng đồng là gì?
Viêm phổi mắc phải cộng đồng là tình trạng viêm nhiễm nhu mô phổi do các tác nhân vi sinh vật như vi khuẩn, virus hoặc nấm. Bệnh xảy ra bên ngoài môi trường bệnh viện, khác với viêm phổi bệnh viện (VPMBN) thường do các vi khuẩn kháng thuốc gây ra.
Viêm phổi do vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất của VPMPCĐ, chiếm khoảng 50-80% ca bệnh. Các loại vi khuẩn thường gây bệnh bao gồm phế cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, trực khuẩn mủ hoại tử… Viêm phổi do virus là nguyên nhân gây bệnh phổ biến thứ hai, chiếm khoảng 20-30% ca bệnh. Các loại virus thường gây bệnh bao gồm virus cúm, virus hô hấp hợp nhất (RSV), virus adenovirus… Viêm phổi do nấm ít gặp hơn, bệnh thường bắt đầu nhanh chóng và có thể ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe người bệnh, đặc biệt là ở nhóm người già, trẻ em và những người có hệ miễn dịch suy yếu.
Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc VPMPCĐ bao gồm:
- Tuổi tác: Trẻ em dưới 5 tuổi và người cao tuổi trên 65 tuổi có nguy cơ cao hơn.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Do bệnh lý mãn tính, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc cấy ghép nội tạng.
- Bệnh lý hô hấp mãn tính: Hen suyễn, khí phế thũng, xơ phổi…
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tổn thương phổi và suy yếu hệ miễn dịch.
- Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất độc hại…
- Lạm dụng rượu bia: Rượu bia làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Triệu chứng
Triệu chứng của VPMPCĐ có thể từ nhẹ đến nặng và thay đổi tùy theo độ tuổi và sức khỏe của người bệnh. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Sốt: Thường cao trên 38.5°C.
- Ho: Ho có thể có đờm hoặc ho khan, thường nặng hơn vào ban đêm.
- Khó thở: Khó thở khi gắng sức hoặc khi nằm ngửa.
- Đau ngực: Đau nhói hoặc âm ỉ ở ngực, có thể tăng nặng khi ho hoặc hít thở sâu.
- Mệt mỏi: Cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống.
- Rét run: Rét run dữ dội, thường kèm theo sốt cao.
- Buồn nôn, nôn: Triệu chứng này thường gặp ở trẻ em.
Ngoài ra, một số người bệnh có thể có các triệu chứng khác như:
- Đau đầu: Đau đầu nhẹ hoặc dữ dội.
- Đau cơ: Đau nhức cơ bắp.
- Sốt rét: Sốt liên tục kèm theo ớn lạnh và đổ mồ hôi.
- Giảm cảm giác thèm ăn: Mất cảm giác thèm ăn hoặc ăn không ngon miệng.
- Thay đổi màu sắc đờm: Đờm có thể có màu xanh lá cây, vàng hoặc có máu.
Biến chứng
Nếu không được điều trị kịp thời, VPMPCĐ có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như:
- Suy hô hấp cấp: Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng.
- Tràn dịch màng phổi: Dịch tụ tập lại trong khoang màng phổi, gây khó thở.
- Viêm tim màng ngoài tim: Viêm nhiễm lớp màng bao quanh tim.
- Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây ra tình trạng nhiễm trùng toàn thân.
- Viêm phổi hoại tử: Viêm phổi hoại tử là tình trạng mô phổi bị tổn thương nặng nề do nhiễm trùng. Biến chứng này có thể dẫn đến suy hô hấp cấp và tử vong.
- Áp xe phổi: Áp xe phổi là tình trạng mủ hình thành trong nhu mô phổi. Biến chứng này thường do điều trị VPMPCĐ không đầy đủ hoặc do các bệnh lý phổi mãn tính.
- Suy tim: Viêm phổi nặng có thể gây ra suy tim, đặc biệt là ở những người đã có bệnh tim trước đó.
- Biến chứng ở trẻ em: Ở trẻ em, VPMPCĐ có thể dẫn đến các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang, mất nước và suy dinh dưỡng.
Phòng ngừa
Để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng, việc phòng ngừa VPMPCĐ là vô cùng quan trọng. Một số biện pháp cần ưu tiên thực hiện như sau:
- Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng chống VPMPCĐ hiệu quả nhất. Một số loại vắc-xin được khuyến cáo tiêm phòng bao gồm vắc-xin phòng cúm, vắc-xin phế cầu khuẩn và vắc-xin ho gà.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch sát khuẩn tay có cồn là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để phòng ngừa VPMPCĐ.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn và virus.
- Tránh tiếp xúc với người bệnh, đặc biệt là những người bị ho, sốt hoặc khó thở.
- Bỏ thuốc lá, giữ ấm cơ thể, có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh môi trường sống và khám sức khỏe định kỳ cũng là những biện pháp phòng ngừa VPMPCĐ hiệu quả.
Kết luận
Viêm phổi mắc phải cộng đồng là một bệnh lý nguy hiểm và cần được nhận diện và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Việc đề phòng và kiểm soát nguy cơ mắc bệnh là rất quan trọng, đặc biệt là đối với những nhóm người có yếu tố nguy cơ cao. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng của viêm phổi mắc phải cộng đồng, hãy đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Bằng cách nâng cao nhận thức và chăm sóc sức khỏe định kỳ, chúng ta có thể giảm thiểu được nguy cơ mắc bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.
