Ung thư trực tràng là một loại ung thư phổ biến ảnh hưởng đến phần cuối của hệ tiêu hóa. Bệnh thường phát triển từ các tế bào bất thường trong niêm mạc trực tràng và có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về ung thư trực tràng, bao gồm triệu chứng, nguyên nhân, nhóm đối tượng nguy cơ, phương pháp chẩn đoán, cách phòng ngừa và các phương pháp điều trị hiện nay.
Tổng quan chung
Ung thư trực tràng hay còn gọi là ung thư đại tràng trực tràng, là tình trạng hình thành khối u ác tính trong trực tràng, phần cuối của ruột già. Bệnh thường bắt đầu từ các polyp, là những khối u nhỏ hình thành trên niêm mạc trực tràng, sau đó có thể phát triển thành ung thư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Theo báo cáo của tổ chức American Cancer Society, ung thư trực tràng đứng thứ ba trong các loại ung thư phổ biến ở cả nam và nữ.
Dấu hiệu ung thư trực tràng
Ung thư trực tràng là một loại ung thư phát triển từ niêm mạc của thành ruột và thường xuất phát ở phần cuối của ruột già, gần hậu môn. Dưới đây là một số dấu hiệu cần lưu ý:
- Thay đổi thói quen đại tiện: Tiêu chảy hoặc táo bón liên tục có thể là dấu hiệu của ung thư trực tràng.
- Chảy máu trực tràng hoặc phân có máu: Nếu bạn thấy máu trong phân hoặc phân có màu đỏ, hãy thăm bác sĩ ngay.
- Khó chịu, đau bụng, cảm giác đầy hơi, co rút, căng tức, hoặc trướng bụng: Các triệu chứng này cũng có thể liên quan đến ung thư trực tràng.
- Suy nhược hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân, hãy thăm khám sức khỏe.
Nguyên nhân gây ung thư trực tràng
Ung thư đại trực tràng thường xảy ra dưới dạng polyp tuyến bên trong. Có khoảng 20% di truyền, còn lại là các trường hợp đơn lẻ. Một số hội chứng di truyền có xu hướng dẫn đến ung thư trực tràng như:
- Bệnh đa polyp tuyến gia đình
- Hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền không polyp (hội chứng Lynch)
- Hội chứng Peutz-Jeghers
- Hội chứng bệnh polyp thiếu niên
- Hội chứng bệnh polyp MUTYH
Yếu tố dinh dưỡng
- Ung thư đại – trực tràng liên quan chặt chẽ với chế độ ăn nhiều thịt, mỡ động vật, ít chất xơ, thiếu các Vitamin A, B, C, E, thiếu canxi. Thực phẩm phẩm chứa nhiều thịt, mỡ động vật làm tăng lượng acid mật, làm thay đổi và thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn đường ruột, đặc biệt như Clostridia, chúng có thể biến đổi các acid mật thành các chất chuyển hóa có khả năng tác động tới sự sản sinh của các tế bào biểu mô ruột. Chế độ ăn ít chất xơ làm giảm khối lượng của phân và kéo dài thời gian lưu phân ở trong ruột, tạo cơ hội cho sự sản xuất các chất sinh ung thư nội sinh, tăng thời gian tiếp xúc với các chất gây ung thư.
- Thực phẩm có chứa các hóa chất như benzopyren, nitrosamin…. có khả năng gây ung thư.
Các tổn thương tiền ung thư
- Viêm đại trực tràng chảy máu có nguy cơ bị ung thư hóa sau thời gian trên 10 năm
- Bệnh Crohn
- Polyp đại trực tràng, những polyp có kích thước >2cm có nguy cơ ung thư cao
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sinh bệnh ung thư đại trực tràng, với gen sinh ung thư và các hội chứng di truyền như:
- Hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền không polyp (hội chứng Lynch)
- Bệnh đa polyp đại trực tràng gia đình (FAP)
- Hội chứng Peutz-Jeghers: bệnh nhân có nhiều polyp trong ống tiêu hóa kèm theo các vết sắc tố ở da và niêm mạc miệng.
- Hội chứng Gardner gồm đa polyp kèm theo u bó sợi
Đối tượng nguy cơ
Ai cũng có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng bao gồm:
- Người bị thừa cân, béo phì, trong đó nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Người ít vận động thể dục thể chất.
- Người có chế độ ăn uống không khoa học, lành mạnh như: ăn nhiều đồ ăn dầu mỡ, nhiều thịt và mỡ động vật, ít chất xơ, thiếu vitamin A, B, C, E, canxi.
- Người uống rượu bia thường xuyên, người hút thuốc.
- Người có người thân có tiền sử bị ung thư đại tràng, trực tràng.
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Thông qua thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp xét nghiệm cũng như cận lâm sàng tùy vào tình trạng bệnh của bệnh nhân như:
- Xét nghiệm máu trong phân với mục đích định hướng soi đại trực tràng trong phát hiện sớm tổn thương ung thư đại trực tràng.
- Siêu âm ổ bụng: phát hiện tình trạng như tắc ruột, lồng ruột, thành đại tràng dày,… do khối u đã lớn.
- Chụp CT, chụp MRI để phát hiện sự lan rộng và di căn đến các cơ quan khác của khối u.
- Sinh thiết qua nội soi đại tràng.
- Xét nghiệm di truyền.
Phòng ngừa bệnh
Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Tập thể dục thường xuyên
- Giảm cân đối với bệnh nhân thừa cân béo phì
- Tránh xa rượu bia, thuốc lá
- Kiểm tra đại trực tràng thường xuyên
Chế độ ăn lành mạnh, khoa học
- Tránh ăn quá nhiều thịt đỏ, mỡ động vật và thịt chế biến sẵn, các đồ ăn dầu mỡ
- Ăn nhiều rau xanh
- Uống đủ lượng nước cần thiết cho một ngày
Điều trị như thế nào
Phẫu thuật
- Phẫu thuật dự phòng bệnh: phẫu thuật cắt bỏ những thương tổn tiền ung thư sẽ góp phần tích cực làm hạ thấp tỷ lệ mắc bệnh. Việc cắt bỏ bao gồm việc loại bỏ phần ruột già chứa khối u cùng với hệ thống dẫn lưu bạch huyết khu vực của khối u đó.
- Phẫu thuật điều trị ung thư: có hai loại chỉ định chính áp dụng phụ thuộc giai đoạn của bệnh là điều trị phẫu thuật triệt căn và tạm thời. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân ung thư khi phát hiện ra bệnh đã ở giai đoạn muộn (giai đoạn III và IV) do đó hạn chế nhiều đến kết quả điều trị. Vì vậy, trước khi mổ, phải có chẩn đoán chính xác giai đoạn bệnh cũng như phải hiểu rõ quá trình tiến triển tự nhiên ung thư, từ đó có thái độ xử lý đúng.
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ ion hoá năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị có thể chữa khỏi bệnh, kéo dài và điều trị triệu chứng bệnh ung thư.
Hóa trị
Hóa trị liệu là phương pháp sử dụng các thuốc gây độc tế bào nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư. Hóa trị liệu ngày càng phát triển và có hiệu quả nhờ những nỗ lực không ngừng trong việc tìm kiếm, phát minh những thuốc mới với những cơ chế mới có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư mạnh mẽ hơn trong khi độc tính với cơ thể được giảm thiểu.
Ung thư trực tràng là một căn bệnh nghiêm trọng, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, cơ hội điều trị thành công là rất cao. Việc nắm rõ các triệu chứng, nguyên nhân, đối tượng nguy cơ, và các phương pháp phòng ngừa có thể giúp bạn bảo vệ sức khỏe của bản thân và người thân. Hãy duy trì lối sống lành mạnh và thường xuyên tham gia các buổi tầm soát sức khỏe để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc lo lắng nào về ung thư trực tràng, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ hoặc các chuyên gia y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
