U dây thần kinh Morton là gì? Những điều cần biết về u dây thần kinh morton

Triệu chứng u dây thần kinh Morton

Triệu chứng điển hình là đau mặt gan bàn chân. Vị trí đau thường ở giữa đầu xương đốt bàn chân thứ 3 và thứ 4. Ngoài ra cũng có thể gặp ở các xương đốt bàn chân khác. Các đặc điểm điểm đau thường được mô tả như sau:

• Đau bỏng rát, tương tự cảm giác như bị chuột rút.
• Tê bì thường sẽ diễn ra cùng với cơn đau.
• Đau từng đợt. Mỗi đợt từ vài phút đến vài giờ. Các đợt có thể cách nhau vài tuần đến vài tháng.
• Một số có cảm giác như đi trên đá hoa cương.
• Đau có thể âm ỉ hoặc đau nhói.
• Đau lan dọc theo các ngón chân.

Bạn hoàn toàn có thể gặp các triệu chứng khác không giống mô tả trên. Nhưng nếu bạn có nghi ngờ, bạn nên gặp bác sĩ để được tư vấn.

Nguyên nhân u dây thần kinh Morton

Như đã nói ở trên, bệnh lý này là sự phì đại của một dây thần kinh chạy giữa các xương đốt bàn chân. Sự phì đại thường do viêm khi bị kích thích. Dây thần kinh bị kích thích và dày lên. Dần dần trở nên đau hơn. Nguyên nhân kích thích thường gặp nhất là đi giày cao gót quá chật.

Với những người chạy bộ, giày chạy quá chật làm mũi chân bị ép lại. Điều này khiến dây thần kinh bị tổn thương và dẫn đến viêm. Dây thần kinh bị viêm và bị chèn ép ở khe giữa các xương lại làm quá trình viêm gia tăng. Nếu ngăn cản được vòng xoắn này tiếp diễn, vấn đề sẽ được giải quyết. Tuy nhiên, nhiều trường hợp quá trình viêm – chèn ép này cứ liên tiếp nên hình thành mô xơ xung quanh dây thần kinh. Khi đó, có thể cần phải phá hủy dây thần kinh hoặc phẫu thuật cắt bỏ.

Một nguyên nhân khác là do bàn chân hoặc dáng đi bất thường. Điều này cũng khiến dây thần kinh bàn chân của bạn bị chèn ép gây đau.

Nghiên cứu cho thấy, u thần kinh morton có liên quan đến các vấn đề sau:

• Bàn chân phẳng.
• Bàn chân vòm cao.
• Biến dạng khớp ngón bàn chân cái (bunion).
• Ngón chân cái bị khoằm (hammer toes).

Ngoài ra nó cũng liên quan đến các hoạt động như:

• Hoạt động thể thao lặp đi lặp lại. Ví dụ: các môn thể thao chạy, dùng vợt. Điều này làm tăng áp lực lên lòng bàn chân.
• Các môn thể thao yêu cầu giày khá khít. Chẳng hạn như trượt tuyết, múa ba lê.
• Chấn thương ở bàn chân.

Đối tượng nguy cơ u dây thần kinh Morton

Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới. Bệnh hay xuất hiện ở dây thần kinh giữa ngón thứ ba và thứ tư của bàn chân, thường là do phản ứng kích ứng, chấn thương hoặc áp lực quá mức.

Bạn có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh này, chẳng hạn như:

• Đi giày cao gót. Mang giày cao gót hoặc giày dép kẹp chặt hoặc không đúng cách có thể gây thêm áp lực lên ngón chân và dây thần kinh ở chân;
• Chơi một số môn thể thao nhất định. Tham gia vào các hoạt động thể thao có ảnh hưởng lớn đến chân như chạy bộ có thể khiến bàn chân của bạn bị chấn thương lặp đi lặp lại. Các môn thể thao phải đi giày chặt như trượt tuyết hoặc leo núi có thể gây áp lực lên ngón chân;
• Bệnh ở chân. Những người bị viêm bao hoạt dịch ngón chân cái, biến dạng bàn chân, gót cao hoặc chứng bàn chân bẹt có nguy cơ mắc bệnh u dây thần kinh Morton cao hơn những người khác.

Chẩn đoán u dây thần kinh Morton

Việc chẩn đoán u dây thần kinh morton phải dựa trên nhiều yếu tố. Bao gồm:

• Hỏi bệnh sử.
• Các triệu chứng trên lâm sàng, nghiệm pháp…
• Các xét nghiệm cận lâm sàng: hình ảnh học…

Một số các biện pháp để chẩn đoán như:

Nghiệm pháp Mulder

Nghiệm pháp Mulder dùng để tạo áp lực vào u dây thần kinh xem cơn đau có tăng lên hay không.

Người khám lấy một bàn tay bóp chặt mũi chân để ép mạnh các đầu xương đốt bàn chân. Các ngón tay còn lại ấn mạnh vào vị trí đau giữa các đầu xương.

Ngoài cơn đau, người khám có thể nghe thấy một âm thanh gọi là tiếng click Mulder. Đây cũng là một gợi ý của u dây thần kinh morton.

Một số xét nghiệm hình ảnh hữu ích

X-quang

Chụp X-quang bàn chân để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra cơn đau. Chẳng hạn như gãy xương, trật khớp…

Siêu âm

Siêu âm đặc biệt tốt trong việc phát hiện các bất thường của mô mềm trong đó có u thần kinh.

Chụp cộng hưởng từ – MRI

MRI cũng rất tốt trong việc phát hiện các bất thường ở mô mềm. MRI là công cụ tốt nhất để chẩn đoán u dây thần kinh morton. Tổn thương trên MRI là u  có kích thước từ 5mm trở lên. Nên chụp MRI bàn chân ở tư thế nằm sấp với bàn chân được duỗi thẳng và không sử dụng thuốc cản quang. Nếu u nhỏ hơn 5mm, cần xem xét các chẩn đoán khác.

Nhưng chi phí xét nghiệm này còn khá cao. MRI thường chỉ dùng ở bệnh nhân nghi u thần kinh nhưng không có triệu chứng.

Lưu ý, MRI bình thường không giúp loại trừ chẩn đoán.

Phòng ngừa bệnh u dây thần kinh Morton

Bạn sẽ có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:

• Dùng thuốc chống viêm. Các thuốc chống viêm không chứa steroid bán theo đơn như ibuprofen và naproxen có thể làm giảm sưng và giảm đau;
• Thử massage bằng đá lạnh. Thường xuyên massage bằng đá lạnh có thể giúp giảm đau. Bạn có thể đặt vào một cốc giấy đầy nước hoặc cốc nhựa và lăn qua lại chỗ bị đau;
• Thay đổi giày. Bạn nên tránh đi giày cao gót hoặc giày dép chật, chọn giày có chỗ để ngón chân rộng và có chiều sâu;
• Nghỉ ngơi. Bạn nên giảm các hoạt động như chạy bộ, tập thể dục aerobic hoặc khiêu vũ mà có tác động cao đến bàn chân trong một vài tuần.

Điều trị u dây thần kinh Morton như thế nào?

Việc điều trị còn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Phương thức điều trị chủ yếu là điều trị bảo tồn với thuốc và vật lý trị liệu. Bác sĩ có thể đề nghị một số biện pháp xử trí ban đầu trước:

Vật lý trị liệu

Bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để làm giảm cơn đau ban đầu:

• Chọn giày vừa vặn với đế mềm.
• Sử dụng thêm đệm bàn chân. Việc dùng đệm bàn chân sẽ giúp nâng cao các đầu xương bàn chân. Từ đó giúp mở rộng không gian, dây thần kinh ít bị chèn ép hơn.
• Xoa bóp, chườm lạnh, dùng sóng siêu âm lên vùng đau. Chườm đá có thể làm giảm đau chút ít.  Nhưng không hiệu quả như đối với các chấn thương cơ.

Ưu điểm của phương pháp này là không cần kê đơn. Bạn có thể thiết kế miếng đệm giày riêng phù hợp với đường chân chính xác của bạn.

Thuốc

Thuốc chống trầm cảm ba vòng như amitryptiline có tác dụng giảm đau. Nếu thất bại có thể bổ sung thêm một số loại thuốc chống động kinh như gabapentin, pregabalin, carbamazepin.

Thuốc điều trị đau thần kinh do đái tháo đường như Duloxetine cũng có thể cho hiệu quả giảm đau.

Cortisone có thể làm giảm viêm, nhưng phải tiêm nhiều lần và tác dụng giảm đau chỉ là tạm thời. Cortisone là một chất chống viêm nhóm steroid, nên làm quá trình viêm dừng lại và giúp dây thần kinh hồi phục. Khoảng 40% trường hợp giảm đau nhờ cortisone, thời gian giảm đau có thể kéo dài tới 3 tháng. Cortisone được tiêm cách nhau 1-3 tuần, và tiêm ở đầu ngón chân hoặc giữa các ngón chân, chứ không tiêm vào lòng bàn chân.

Phẫu thuật

Khi các phương thức điều trị bảo tồn đã thất bại. Phẫu thuật có thể được cân nhắc. Đa số các trường hợp được điều trị khỏi, một số có triệu chứng tê sau phẫu thuật.

Cụ thể, có khoảng 80% bệnh nhân phục hồi sau phẫu thuật. 5% bệnh nhân bị viêm ở đầu phần dây thần kinh còn lại sau khi cắt bỏ, và phải phẫu thuật lại. Do đó dây thần kinh nên được cắt bỏ từ đầu ngón chân để tránh sẹo lòng bàn chân và rút ngắn thời gian hồi phục.

Tóm lại, u dây thần kinh morton không phải là một u thần kinh thật sự. Nó là kết quả của quá trình chèn ép liên tục lên dây thần kinh ở vùng bàn chân. Khi xác định được nguyên nhân và điều trị hợp lý với việc thay đổi hoạt động, thay đổi giày phù hợp. Các triệu chứng do bệnh lý này gây ra sẽ hồi phục tốt.

Kết luận

U dây thần kinh Morton là một vấn đề y tế có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống của người bệnh. Tuy nhiên, thông qua các biện pháp phòng ngừa, điều trị bằng thuốc và vật lý trị liệu, cùng với sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế, người bệnh có thể kiểm soát và giảm thiểu các triệu chứng một cách hiệu quả. Việc sớm nhận diện và can thiệp đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và duy trì sức khỏe toàn diện của bàn chân.