Thoái hóa khớp háng là gì? Những điều cần biết về thoái hóa khớp háng

Thoái hóa khớp háng là một trong những căn bệnh cơ xương khớp phổ biến và gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về bệnh thoái hóa khớp háng, từ triệu chứng, nguyên nhân, đối tượng nguy cơ đến phương pháp chẩn đoán, phòng ngừa và điều trị.

Tổng quan chung: Thoái hóa khớp háng là gì?

Khớp háng được cấu tạo từ một chỏm xương đùi hình cầu và một ổ chảo từ xương đùi, khung chậu. Hai bộ phận này được viền lớp sụn bao bọc và che phủ, giúp giảm cọ xát khi vận động.

Thoái hóa khớp háng là tình trạng lớp sụn khớp ở hai đầu khớp háng bị bào mòn theo thời gian, khiến hai đầu xương nhanh chóng cọ xát vào nhau khi cử động. Lúc này, người mắc bệnh phải chịu đựng các cơn đau nhức hành hạ, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc thường ngày.

• Thoái hóa khớp háng nguyên phát: Chủ yếu gặp ở người cao tuổi (trên 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất).
• Thoái hóa khớp háng thứ phát: Xuất hiện sau chấn thương (trật khớp háng, gãy cổ xương đùi, vỡ ổ cối), hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi, nhiễm trùng huyết hoặc viêm khớp dạng thấp.

Triệu chứng

Triệu chứng của thoái hóa khớp háng thường tiến triển dần dần và có thể bao gồm:

• Đau khớp: Đau thường tập trung ở vùng háng, mông, hoặc đùi và có thể lan ra phía trước hoặc phía sau khớp háng.
  • Bệnh nhân thường đi lại khó khăn, đi khập khiễng do khớp háng chịu trọng lực cơ thể nhiều nhất.
  • Người bệnh bị đau vùng bẹn, sau đó lan xuống đùi, đôi khi có thể xuống khớp gối, ra sau mông hoặc vùng mấu chuyển xương đùi; đau tăng khi cử động hoặc đứng lâu.
• Cứng khớp: 
  • Đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu, cứng khớp có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
  • Bước sang giai đoạn sau, những cơn đau xuất hiện dồn dập vào buổi sáng khi vừa thức dậy và đau mỏi hơn về chiều tối. Cơn đau xuất hiện khi người bệnh đột ngột đổi tư thế từ ngồi sang đứng, đau nhiều khi di chuyển. Về sau, bệnh nhân đau kể cả khi nghỉ ngơi, đặc biệt là khi thời tiết chuyển mùa.
• Giảm vận động: Khớp háng bị hạn chế trong các động tác xoay hoặc cử động mạnh, làm giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.
  • Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mỏi và tê cứng khi vận động hoặc co duỗi khớp háng.
  • Xuất hiện những cơn đau nhói mỗi khi vận động xoay người, gập người hoặc dạng háng, khi nghỉ ngơi sẽ hết đau.
  • Giảm biên độ vận động khớp háng, ảnh hưởng đến các động tác sinh hoạt hằng ngày như ngồi xổm, đi vệ sinh, buộc dây giày,…
• Âm thanh bất thường: Nghe thấy tiếng lục cục hoặc răng rắc khi di chuyển khớp.
• Sưng và viêm: Khớp háng có thể sưng và trở nên nhạy cảm khi chạm vào.

Nguyên nhân

Bên cạnh yếu tố lão hóa, nguyên nhân khớp háng bị thoái hóa còn có thể liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau, chẳng hạn như:

• Tuổi tác cao: Khi tuổi càng lớn, tình trạng loãng xương trong cơ thể diễn ra càng nhanh chóng. Điều này lý giải vì sao người cao tuổi dễ bị thoái hóa khớp háng hơn.
• Chấn thương: Tai nạn lao động, té ngã, chấn thương thể thao… hoặc một số chấn thương khác ở khớp cũng là nguyên nhân dẫn đến thoái hóa khớp háng.
• Công việc và hoạt động: Các công việc hoặc hoạt động đòi hỏi sự vận động liên tục hoặc mang vác nặng có thể gây tổn thương khớp.
• Thừa cân, béo phì: Người có cân nặng vượt quá mức sẽ tạo lực ép lên khớp háng khiến vị trí này bị quá tải, một thời gian lâu có thể sẽ bị thoái hóa khớp.
• Do bẩm sinh: Không ít trường hợp ngay từ khi trẻ mới chào đời, cấu tạo khớp háng hoặc xương chân đã dị dạng.
• Tiền sử bệnh về khớp: Những bệnh nhân có tiền căn mắc các bệnh lý về cơ xương khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, trật khớp háng, viêm khớp do lao… thì nguy cơ khớp háng bị thoái hóa là rất cao.
• Yếu tố khác: Thoái hóa khớp háng có thể là hệ lụy của một số biến chứng từ nhiều vấn đề sức khỏe mãn tính như bệnh gout, đái tháo đường, bệnh huyết sắc tố.

Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng có những yếu tố trên. Ngược lại, một số người bình thường không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào vẫn có khả năng gặp phải vấn đề sức khỏe này.

Đối tượng nguy cơ

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa khớp háng bao gồm:

• Người lớn tuổi: Nguy cơ thoái hóa khớp tăng cao ở những người trên 60 tuổi.
• Người có tiền sử chấn thương: Các chấn thương khớp háng trước đó tăng nguy cơ thoái hóa.
• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lớn lên khớp háng.
• Người có công việc nặng nhọc: Những người lao động nặng, vận động viên chuyên nghiệp có nguy cơ cao.
• Người có bệnh lý nền: Các bệnh lý như tiểu đường, rối loạn lipid máu cũng tăng nguy cơ.
• Dị tật bẩm sinh khớp háng, di truyền: Gia đình có bố hoặc mẹ mắc bệnh thì nguy cơ mắc thoái hóa khớp háng cũng sẽ cao hơn nhiều lần so với người khác

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh thoái hóa khớp háng không phải là điều dễ dàng. Tuy nhiên, với nền y học đang trên đà phát triển vượt bậc, hiện nay các bác sĩ đã có thể tìm kiếm và xác định tình trạng này bằng những phương pháp, kỹ thuật sau:

Khám lâm sàng

Trước tiên, các bác sĩ sẽ muốn biết bệnh nhân đã có những triệu chứng gì, diễn ra trong bao lâu, bắt đầu khi nào và chúng ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày ra sao. Bệnh sử cá nhân và gia đình cũng có thể được đề cập tới. Sau đó, họ sẽ tiến hành kiểm tra một số vấn đề như:

• Dấu hiệu yếu cơ vùng bẹn
• Tình trạng sưng, đau và biên độ vận động của khớp háng
• Đánh giá sải chân và một số hình thức vận động khác

Xét nghiệm hình ảnh

Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh tiếp tục đi chụp X-quang nhằm tìm kiếm nguyên nhân khiến người bệnh đau nhức, khó chịu. Nếu bệnh nhân bị thoái hóa khớp háng, hình ảnh chụp X-quang sẽ cho ra kết quả:

• Khe khớp hẹp do lớp sụn khớp bị bào mòn
• Gai xương phát triển ở nhiều vị trí, bao gồm cả chỏm xương đùi và xương chậu
• Đặc xương dưới sụn ở vùng chịu lực tỳ đè lớn
• Khuyết xương

Ngoài ra, trong một số trường hợp, bệnh nhân còn phải làm thêm các xét nghiệm hình ảnh khác như siêu âm, chụp CT hoặc MRI nếu bác sĩ thấy cần thiết.

Một số xét nghiệm cận lâm sàng khác

Nhằm xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả và phù hợp nhất, đôi khi bác sĩ cũng sẽ yêu cầu tiến hành một số xét nghiệm chuyên sâu trong quá trình chẩn đoán thoái hóa khớp háng. Chúng có thể bao gồm:

• Siêu âm mạch máu và động mạch đồ
• Xét nghiệm công thức máu – đông máu
• Định lượng mức đường trong máu với bệnh nhân trên 50 tuổi, có chỉ số BMI > 25 và tiền sử đái tháo đường
• Xét nghiệm men gan và creatinin
• Điện giải đồ, điện tâm đồ

Phòng ngừa bệnh

Nếu mắc bệnh viêm, chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh ở khớp háng, người bệnh nên tích cực điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế nguy cơ thoái hóa khớp khi lớn tuổi.

• Người đã bị thoái hóa khớp háng có thể phòng ngừa, hạn chế các cơn đau bằng cách tập thể dục nhẹ nhàng hằng ngày, ăn nhiều thực phẩm giàu canxi như sữa, tôm, ốc, cua, dầu cá,…
• Duy trì tinh thần thoải mái, đi ngủ sớm và thức dậy sớm.
• Cần điều trị triệt để các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng đến thoái hóa khớp háng như bệnh gout, đái tháo đường, …
• Duy trì cân nặng hợp lý để làm giảm gánh nặng lên khớp háng cũng như các khớp xương khác.
• Hạn chế ngồi quá lâu, ngồi xổm, khuân vác vật nặng,… có thể làm ảnh hưởng đến quá trình vận động khớp háng.
• Hết sức cẩn trọng trong quá trình vận động, tránh va chạm chấn thương gây gãy cổ xương đùi, trật khớp háng.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, tăng cường canxi, omega 3 và vitamin D giúp bổ sung sụn khớp và phục hồi chức năng ở các khớp. Đồng thời nên hạn chế thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia và các chất kích thích… có thể làm ảnh hưởng đến quá trình vận động của các khớp.
• Tập thể dục đều đặn để tăng cường lưu thông máu, tăng cường sức khỏe của các khớp.
• Thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm, từ đó có biện pháp hạn chế sự phát triển của bệnh ngay từ đầu.

Điều trị như thế nào?

Thực tế, bệnh thoái hóa khớp háng không thể chữa khỏi hoàn toàn. Thay vào đó, mục tiêu của những phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc:

• Kiểm soát tình trạng đau khớp
• Duy trì khả năng vận động
• Ngăn chặn nguy cơ tàn phế
• Cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân
• Hạn chế độc tính cũng như tác dụng phụ của thuốc

Các cách điều trị thoái hóa khớp háng được ứng dụng hiện nay đó là:

Sử dụng thuốc

• Thuốc giảm đau: Chỉ định khi bệnh nhân xuất hiện những cơn đau cấp dữ dội, gây khó chịu và không thể cử động được. Thuốc giảm đau không kê đơn Paracetamol là loại thuốc phổ biến. Ngoài ra, bệnh nhân có thể sử dụng loại thuốc giảm đau khác dưới sự kê đơn của bác sĩ.
• Thuốc kháng viêm: Chỉ định kết hợp với nhóm thuốc giảm đau hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp háng. Thuốc có thể sử dụng dưới dạng tiêm hoặc viên uống tùy vào tình trạng của người bệnh. 
• Thuốc giãn cơ: Được chỉ định trong trường hợp thoái hóa khớp háng gây co cơ, đau nhức dữ dội và ảnh hưởng đến khả năng vận động. 
• Thực phẩm chức năng cho xương khớp: Ngoài các nhóm thuốc điều trị, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số loại thực phẩm chức năng tốt cho xương khớp để bổ sung canxi, vitamin và một số khoáng chất cần thiết khác.

Vật lý trị liệu

Bên cạnh việc điều trị thoái hóa khớp háng bằng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân tập vật lý trị liệu để hỗ trợ phục hồi khớp háng, tăng cường khả năng vận động. Các bài tập trị liệu sẽ được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ, chuyên viên vật lý trị liệu – cơ xương khớp.

Ngoài ra, bệnh nhân nên kết hợp với các bài tập vận động trị liệu giúp cho việc điều trị nhanh chóng và hiệu quả hơn: xe đạp, đi bộ, bơi lội,…

Phẫu thuật

Trong trường hợp thoái hóa khớp háng diễn biến nghiêm trọng hơn, người bệnh không đáp ứng thuốc, hạn chế vận động, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật. Một số phương pháp phẫu thuật khớp háng đó là:

• Cắt bỏ gai xương: nghĩa là cắt bỏ gai xương hình thành, giúp người bệnh có thể vận động dễ dàng hơn, hạn chế biến dạng khớp.
• Thay một phần khớp háng: được chỉ định trong trường hợp khớp háng bị hư hỏng một phần, cần thay thế và làm mới. Phương pháp này giúp hạn chế bào mòn phần sụn khớp bị thoái hóa.
• Thay toàn bộ khớp háng: Bệnh nhân sẽ được thay thế hoàn toàn khớp háng bị thoái hóa bằng một khớp háng nhân tạo. Phương pháp này thường được chỉ định khi người bệnh mắc viêm khớp dạng thấp hoặc hoại tử xương do viêm đau khớp.  

Bệnh thoái hóa khớp háng gây nên những cơn đau dai dẳng và ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống thường ngày của bệnh nhân. Không những vậy, nếu người bệnh chủ quan không kiểm soát tốt ngay từ đầu, thoái hóa có thể gây biến dạng cấu trúc khớp háng dẫn đến tàn phế vĩnh viễn. Do đó, khi bị thoái hóa khớp háng, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa Cơ xương khớp để được các bác sĩ tư vấn, kiểm tra và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Kết luận

Thoái hóa khớp háng là một bệnh lý phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân, và các biện pháp phòng ngừa, điều trị sẽ giúp bạn quản lý tốt hơn tình trạng này. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ và kiểm soát bệnh thoái hóa khớp háng. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của thoái hóa khớp háng, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.