Chứng tự kỷ, hay rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD), là một rối loạn phát triển ảnh hưởng đến cách trẻ giao tiếp và tương tác xã hội. Một trong những biểu hiện thường gặp ở trẻ tự kỷ là la hét, điều này có thể gây khó khăn cho gia đình và người chăm sóc. Hiểu được nguyên nhân và cách xử lý khi trẻ tự kỷ la hét sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ cũng như của gia đình. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về chứng tự kỷ, lý do tại sao trẻ tự kỷ hay la hét, và những biện pháp can thiệp hữu hiệu.
Chứng tự kỷ là gì?
Tự kỷ là một nhóm các rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ. Trẻ tự kỷ thường có những khó khăn trong việc giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ, cũng như trong việc hiểu và tương tác với người khác. Các triệu chứng của tự kỷ thường xuất hiện trước 3 tuổi và kéo dài suốt đời, mặc dù mức độ và cách biểu hiện có thể khác nhau ở từng cá nhân.
Triệu chứng chính của tự kỷ
- Khó khăn trong giao tiếp xã hội: Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc duy trì giao tiếp bằng mắt, ít thể hiện cảm xúc và không phản ứng khi được gọi tên.
- Hành vi lặp đi lặp lại: Trẻ có thể thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại như xoay tròn, vỗ tay, hoặc sắp xếp đồ vật theo một trật tự nhất định.
- Quan tâm hẹp hòi và mãnh liệt: Trẻ có thể tập trung quá mức vào một chủ đề hoặc hoạt động cụ thể, không quan tâm đến những thứ khác.
Tại sao trẻ tự kỷ hay la hét?
Trẻ tự kỷ thường có những biểu hiện la hét do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
Giao tiếp và biểu đạt
Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt cảm xúc, nhu cầu hoặc mong muốn. Khi không thể truyền đạt ý kiến của mình một cách hiệu quả, trẻ có thể la hét như một cách để thu hút sự chú ý hoặc giải tỏa cảm xúc.
Quá tải cảm giác
Trẻ tự kỷ thường rất nhạy cảm với các kích thích từ môi trường xung quanh như ánh sáng, âm thanh, mùi, hoặc cảm giác. Khi bị quá tải bởi những kích thích này, trẻ có thể la hét để thể hiện sự khó chịu hoặc căng thẳng.
Thay đổi trong thói quen
Trẻ tự kỷ thích sự ổn định và có thể phản ứng mạnh mẽ khi có sự thay đổi trong thói quen hàng ngày. La hét có thể là phản ứng của trẻ đối với những thay đổi không mong muốn hoặc bất ngờ.
Vấn đề sức khỏe
Đôi khi, la hét có thể là biểu hiện của sự khó chịu về thể chất mà trẻ không thể diễn đạt bằng lời. Đau đớn, khó chịu do bệnh lý, hoặc những vấn đề về giấc ngủ có thể dẫn đến la hét ở trẻ tự kỷ.
Cần làm gì khi trẻ tự kỷ la hét?
Hiểu nguyên nhân
Điều quan trọng nhất là phải hiểu rõ nguyên nhân khiến trẻ la hét. Quan sát kỹ lưỡng các tình huống trước khi trẻ la hét có thể giúp xác định các yếu tố kích thích. Điều này giúp bạn điều chỉnh môi trường hoặc cách tiếp cận để giảm thiểu tình trạng la hét.
Giao tiếp thay thế
Dạy trẻ cách giao tiếp bằng các phương pháp thay thế như ngôn ngữ ký hiệu, hình ảnh, hoặc thiết bị hỗ trợ giao tiếp. Những phương pháp này có thể giúp trẻ truyền đạt nhu cầu mà không cần la hét.
Tạo môi trường yên tĩnh
Giảm thiểu các yếu tố gây kích thích quá mức trong môi trường sống của trẻ. Sử dụng tai nghe chống ồn, ánh sáng dịu nhẹ, và không gian yên tĩnh để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.
Thực hiện thói quen nhất quán
Duy trì thói quen hàng ngày nhất quán giúp trẻ tự kỷ cảm thấy an toàn và ít bị căng thẳng hơn. Khi có sự thay đổi, hãy cố gắng thông báo trước cho trẻ và thực hiện thay đổi một cách từ từ.
Tham gia liệu pháp hành vi
Liệu pháp hành vi, chẳng hạn như phân tích hành vi ứng dụng (Applied Behavior Analysis – ABA), có thể giúp trẻ học cách kiểm soát hành vi và phản ứng một cách thích hợp. Liệu pháp này cũng cung cấp cho cha mẹ và người chăm sóc các kỹ thuật để hỗ trợ và quản lý hành vi của trẻ.
La hét ở trẻ tự kỷ có thể là một thách thức lớn đối với gia đình và người chăm sóc, nhưng việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp can thiệp phù hợp có thể giúp giảm thiểu tình trạng này. Quan trọng nhất là sự kiên nhẫn và tình yêu thương dành cho trẻ, cùng với sự hỗ trợ từ các chuyên gia, sẽ giúp trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội tốt hơn. Hãy luôn quan tâm và tìm hiểu về các phương pháp hỗ trợ để mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho trẻ tự kỷ và gia đình.
