Suy cận giáp hay suy tuyến cận giáp là tình trạng thiếu hụt hormon tuyến cận giáp do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tùy theo nguyên nhân mà bệnh có thể biểu hiện triệu chứng và các dấu hiệu của căn nguyên gây bệnh. Biết được nguyên nhân gây bệnh là điều vô cùng cần thiết trong chẩn đoán và điều trị bệnh suy tuyến giáp.
Hình ảnh tuyến cận giáp
Tổng quan chung
Thông thường cơ thể con người sẽ có tổng cộng 4 tuyến cận giáp nằm gần hoặc đằng sau của tuyến giáp. Kích thước của mỗi tuyến chỉ nhỏ bằng hạt gạo. Hormon tuyến cận giáp có nhiệm vụ điều chỉnh nồng độ axit của cơ thể, sản xuất vitamin D ở dạng hoạt động và kiểm soát hàm lượng phospho. Những yếu tố này đều có tác dụng điều chỉnh cân bằng canxi.
Suy tuyến cận giáp là tình trạng tuyến cận giáp ở cổ suy giảm chức năng sản xuất ra đủ lượng hormone tuyến cận giáp. Điều này khiến cho nồng độ canxi bị sụt giảm và hàm lượng phospho tăng lên. Ở giai đoạn đầu, suy tuyến cận giáp có thể không làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người bệnh nhưng yêu cầu phải kiểm tra, theo dõi liên tục và điều trị bệnh suốt đời.
Triệu chứng suy cận giáp
- Đau nhức cơ hoặc chuột rút
- Xuất hiện ngứa ran, nóng hoặc tê ở đầu ngón tay, ngón chân và môi
- Cơ co thắt, nhất là ở xung quanh miệng
- Tóc rụng theo từng mảng
- Da khô
- Móng tay dễ gãy
- Mệt mỏi
- Cảm thấy lo âu hoặc buồn phiền
- Đau bụng kinh
- Co giật, động kinh
Trong trường hợp trẻ em không may bị suy tuyến cận giáp cũng có thể bị đau đầu, nôn hoặc có các vấn đề về răng như men răng yếu, răng phát triển kém.
Suy tuyến cận giáp khiến bệnh nhân thường có cảm giác ngứa ran ở bàn chân, bàn tay
Nguyên nhân
Những nhân tố sau có thể là nguyên nhân hoặc làm gia tăng nguy cơ gây nên bệnh suy tuyến cận giáp:
- Bệnh tự miễn: hệ miễn dịch đôi khi còn tạo ra những kháng thể tấn công ngược các mô của tuyến cận giáp, coi chúng như tác nhân lạ có hại xâm nhập vào cơ thể. Khi bị tấn công như vậy, tuyến cận giáp sẽ ngừng tiết hormone
- Tổn thương sau phẫu thuật: bệnh nhân bị tổn thương sau khi thực hiện phẫu thuật để điều trị ung thư họng, cổ hoặc các bệnh lý liên quan đến tuyến giáp
- Hàm lượng magie trong máu thấp: điều này khiến chức năng của tuyến cận giáp bị ảnh hưởng nên không tiết đủ hormone cần thiết
- Xạ trị ung thư phần mặt và cổ: tác dụng phụ của tia phóng xạ có thể khiến tuyến cận giáp bị phá hủy
- Di truyền: nếu trong gia đình có người thân bị suy tuyến cận giáp thì bạn cũng có nguy cơ mắc phải căn bệnh này
- Phẫu thuật vùng cổ, nhất là khi phẫu thuật có liên quan tới tuyến giáp.
Đối tượng nguy cơ
Bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc bệnh suy tuyến cận giáp. Tuy nhiên với người từng mắc các bệnh về tuyến giáp hoặc có tiền sử gia đình cha/mẹ từng mắc bệnh suy cận giáp thì con sinh ra có nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn. Ngoài ra, người mắc bệnh tự miễn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh suy cận giáp.
Chẩn đoán
Trước tiên bác sĩ cần khai thác bệnh sử của bệnh nhân, các triệu chứng lâm sàng mà người bệnh đang gặp phải như rụng tóc, da khô và co thắt cơ. Bên cạnh đó, một số xét nghiệm cận lâm sàng cũng cần được thực hiện bao gồm:
- Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ photpho, canxi, magie, và hormone tuyến cận giáp
- Xét nghiệm nước tiểu: kiểm tra thăm dò xem lượng canxi dư thừa có đào thải qua đường nước tiểu hay không
- Chụp X-quang kết hợp kiểm tra mật độ xương: giúp xác định nồng độ canxi có ảnh hưởng như thế nào đến mật độ xương
- Điện tâm đồ: phát hiện bất thường của nhịp tim khi bị thiếu hụt canxi
Đối với trẻ em bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng răng xem có phát triển bình thường hay không, đồng thời theo dõi quá trình tăng trưởng để chẩn đoán suy tuyến cận giáp ở trẻ em.
Phòng ngừa bệnh
Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh suy tuyến cận giáp là kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhất là những người thuộc nhóm nguy cơ cao. Mục đích là để kiểm tra bệnh lý và điều trị sớm nếu mắc bệnh.
Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh để ngăn ngừa bệnh
- Tăng cường tiêu thụ các thực phẩm nhiều canxi như: sữa và các chế phẩm từ sữa, các loại rau lá xanh, bông cải xanh, sữa đậu nành. Điều này giúp ổn định nồng độ canxi trong máu và không để canxi máu hạ xuống mức quá thấp.
- Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều photpho trong khẩu phần ăn hàng ngày như phomai cứng, thịt đỏ, ngũ cốc nguyên hạt. Những loại nước ngọt có gas cũng cần phải tránh sử dụng do trong các sản phẩm này chứa nhiều photpho dưới dạng axit photphoric.
Điều trị như thế nào?
Mục tiêu chung trong điều trị suy tuyến cận giáp là điều chỉnh lại nồng độ canxi và các khoáng chất để đưa về mức cân bằng.
Thời gian đầu điều trị cần chú trọng bổ sung vitamin D và canxi cacbonat dưới dạng thuốc viên. Lý do cần uống vitamin D là vì đây là vitamin hỗ trợ cơ thể tăng cường khả năng hấp thụ canxi đồng thời thải bỏ bớt photpho ra ngoài.
Bác sĩ sẽ dựa trên tình trạng của bệnh nhân để quyết định định lượng vitamin D và canxi mà bệnh nhân cần dùng. Thêm vào đó là theo dõi nồng độ của các chất như magie, photpho, canxi và hormone tuyến cận giáp định kỳ. Phần lớn là người bệnh đều phải bổ sung canxi suốt đời để điều trị suy tuyến cận giáp.
Bổ sung các chất cần thiết để duy trì Canxi máu ở mức bình thường thấp
Nếu bệnh nhân gặp tình trạng co thắt cơ bắp hoặc nồng độ canxi hạ tới mức quá thấp đe dọa đến tính mạng thì sẽ cần phải được truyền canxi theo đường tĩnh mạch. Phương pháp này giúp kiểm soát một cách nhanh chóng các triệu chứng do canxi được bổ sung trực tiếp vào máu. Ngoài ra bệnh nhân có thể phải bổ sung thêm thuốc lợi tiểu để hạn chế lượng canxi bị đào thải qua đường nước tiểu.
Suy tuyến cận giáp là tình trạng không phổ biến nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến việc hạ canxi máu. Hạ canxi máu do suy tuyến cận giáp nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra những tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng và để lại nhiều biến chứng nặng nề về sau.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
