Sơ cứu vết thương ở đầu: Nguyên nhân và cách xử lý

Vết thương ở đầu là một trong những vết thương mà chúng ta không nên chủ quan vì nó có thể đi kèm với tổn thương sọ não bên trong mà chúng ta không nhận ra. Vậy, làm cách nào để xử trí vết thương ở đầu nhanh, kịp thời và đúng cách để hạn chế tối đa những tổn thương cho đến khi bệnh nhân được các bác sĩ chuyên khoa tiếp cận, hãy tham khảo bài viết bên dưới nhé.

Nhận định vết thương ở đầu?

Đầu là bộ phận chứa số lượng mạch máu lớn hơn bất kỳ khu vực nào của cơ thể, vì thế việc chảy máu trên bề mặt hoặc bên trong não đều cần được quan tâm nhưng không phải vết thương ở đầu nào cũng gây ra hiện tượng chảy máu.

Nhiều triệu chứng gây ra do vết thương ở đầu có thể sẽ không biểu hiện ngay lập tức vậy nên chúng ta cần theo dõi tình trạng cơ thể vài ngày sau khi gặp tai nạn. 

Một số triệu chứng của vết thương ở đầu nhẹ bao gồm:

• Chảy máu da đầu ít, vết thương xây xước nhẹ.
• Bệnh nhân có cảm giác lâng lâng.
• Người bệnh đau đầu, có những cảm giác quay cuồng chóng mặt.
• Buồn nôn, ù tai tạm thời.

Với những vết thương ở đầu nặng hơn, vết thương thường đi kèm với chấn thương sọ não, ngoài những triệu chứng trên, bệnh nhân có thể sẽ có những triệu chứng như:

• Mất ý thức, co giật, nôn mửa.
• Khó khăn trong việc giữ thăng bằng cơ thể hoặc thực hiện các hành động phối hợp.
• Mất phương hướng khi đi lại.
• Mắt không thể tập trung hoặc có những chuyển động không bình thường.
• Mất hoặc giảm khả năng kiểm soát cơ bắp.
• Mất trí nhớ thoáng qua.
• Đau đầu dai dẳng và dữ dội.
• Có sự rò rỉ chất lỏng trong suốt từ mũi hoặc tai của bệnh nhân.

Nguyên nhân và dấu hiệu

Nguyên nhân gây ra vết thương ở đầu có thể được chia ra làm hai loại:

• Chấn thương ở đầu do tác động lực vào khu vực đầu, gây ra bởi:
  • Tai nạn giao thông
  • Ngã
  • Tấn công vật lý
  • Tai nạn trong hoạt động thể thao.
• Chấn thương ở đầu do sự rung lắc mạnh: thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hơn nhưng vẫn có một tỷ lệ nhỏ xảy ra đối với người lớn nếu mức độ rung lắc quá dữ dội.

Các triệu chứng của chấn thương đầu có thể xảy ra ngay sau chấn thương, hoặc chúng có thể phát triển chậm trong vài giờ hoặc vài ngày. 

Các dấu hiệu nhận biết vết thương ở đầu bao gồm:

• Chấn thương sọ não nhẹ: Các triệu chứng của chấn động và chấn thương sọ não nhẹ bao gồm:
  • Mất ý thức trong vài giây đến vài phút
  • Lú lẫn; các vấn đề về trí nhớ và / hoặc sự tập trung
  • Chóng mặt
  • Đau đầu
  • Mất trí nhớ (mất trí nhớ) về các sự kiện trước khi bị thương hoặc ngay sau đó
  • Buồn nôn và ói mửa
• Chảy máu: Một vết bầm tím của mô não thường kết hợp với sưng (phù nề) và tăng áp lực trong hộp sọ, được gọi là áp lực nội sọ (ICP). Các triệu chứng của tăng áp lực trong não và hộp sọ bao gồm: đồng tử giãn ra, huyết áp cao, nhịp tim thấp và nhịp thở bất thường.
• Gãy xương: Một vết nứt hoặc vỡ trong hộp sọ, có hoặc không có vết rách trên da. Các triệu chứng của gãy xương sọ bao gồm: 
  • Sưng tấy, biến dạng hộp sọ
  • Bầm tím quanh mắt hoặc sau tai
  • Chất lỏng trong suốt rỉ ra từ mũi hoặc tai.

• Chấn thương cắt (còn gọi là chấn thương trục lan tỏa): Loại chấn thương này xảy ra khi não bị va đập mạnh vào bên trong hộp sọ. Các sợi thần kinh kéo dài từ trung tâm của tế bào thần kinh bị kéo căng hoặc rách, làm tổn thương vĩnh viễn các tế bào não và gây ra các biến chứng khác trong hệ thần kinh. Triệu chứng chính của chấn thương cắt là mất ý thức kéo dài.

Mục đích của việc sơ cứu vết thương ở đầu

Vết thương ở đầu có thể để lại những biến chứng rất nguy hiểm, thậm chí là ảnh hướng tới tính mạng của bệnh nhân. Các biến chứng bao gồm:

• Tụ máu não: Là sự chảy máu hoặc đông máu ngoài mạch máu, nó sẽ càng nguy hiểm nếu điều này xảy ra ở trong bộ não của bệnh nhân. Sự đông máu dẫn tới áp lực ngày càng lớn được tích tụ bên trong hộp sọ khiến nạn nhân bất tỉnh hoặc gặp những tổn thương vĩnh viễn tại não.
• Xuất huyết não: Đây là tình trạng chảy máu không thể kiểm soát được. Bệnh nhân có vết thương ở đầu có thể sẽ bị xuất huyết dưới nhện (chảy máu khoảng không gian xung quanh não) hoặc xuất huyết trong não. Mức độ nghiêm trọng trong trường hợp xuất huyết tùy thuộc vào thể tích và thời gian máu chảy.
• Phù não: Hầu hết các vết thương ở đầu đều có thể dẫn tới tình trạng sưng tấy, phù nề. Điều này nếu xảy ra ở bên ngoài da đầu thì sẽ không quá nguy hiểm nhưng nó sẽ rất nghiêm trọng nếu tình trạng này xuất hiện trong não của bệnh nhân. Hộp sọ của chúng ta không thể giãn thể tích để thích ứng với hiện tượng phù nề. Kết quả sẽ khiến áp lực trong hộp sọ tăng lên, các tổ chức não bị chèn ép gây ra những tổn thương nghiêm trọng.
• Vỡ hộp sọ: Trong những trường hợp tai nạn mà hộp sọ phải chịu một tác động mạnh mẽ, chúng có thể bị nứt, vỡ mặc dù xương sọ rất chắc. Vỡ hộp sọ sẽ khiến não bộ của bệnh nhân dễ dàng bị chấn thương hơn khi gặp các tác động khác thậm chí chỉ là rung lắc nhẹ.

Ngoài ra, còn rất nhiều các biến chứng nguy hiểm khác ở bệnh nhân có vết thương ở đầu. Do đó, sơ cứu đúng cách và nhanh chóng sẽ giúp phòng tránh tai nạn và bảo vệ đầu.

Cách sơ cứu đúng cách

Chúng ta cần bình tĩnh thực hiện sơ cứu vết thương ở đầu đúng cách như sau:

Bước 1: Giữ nạn nhân bất động. Tuyệt đối không di chuyển bệnh nhân trừ khi phải đưa họ ra khỏi vùng nguy hiểm. Khi di chuyển cần tránh gây di động cổ. Tốt nhất hãy dùng nẹp hoặc kê cân đối 2 vật chẹn lại 2 bên cổ bệnh nhân để cố định. Nếu tổn thương tủy cổ bệnh nhân có thể bị liệt hoàn toàn, khi đó dù can thiệp y tế cũng đã muộn.

Bước 2: Gọi cấp cứu ngay lập tức. Những chấn thương tại ở đầu đôi khi nhỏ nhưng cũng có thể để lại những hậu quả khôn lường. Vết thương bên ngoài nhiều khi rất nhỏ nhưng bên trong có thể chấn thương sọ não, chảy máu nội sọ, khó đánh giá chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng.

Bước 3: Cầm máu nếu trong trường hợp có tình trạng chảy máu khu vực đầu. Sử dụng gạc vô trùng và vải sạch để băng ép lên vùng vết thương ở đầu. Nếu có những nghi ngờ về việc nứt vỡ xương sọ thì không được băng ép trực tiếp lên đó.

Bước 4: Tiếp tục theo dõi sự thay đổi nhịp thở và ý thức của nạn nhân cho tới khi có sự hỗ trợ của các đơn vị y tế tới.

Lưu ý:

• Tuyệt đối không tháo bỏ mũ bảo hiểm nếu nạn nhân đang đội chúng.
• Nếu vết thương ở đầu gây ra do dị vật và vật đó vẫn chưa được loại bỏ thì không được phép tự ý rút chúng ra.
• Trong trường hợp có vết thương ở đầu, bệnh nhân không nên dùng thuốc chống viêm không chứa steroid (NSAID) bởi chúng có thể khiến tình trạng chảy máu nặng hơn.