Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, do vi rút gây ra. Hiểu biết về cách điều trị và phòng ngừa bệnh tay chân miệng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ và cộng đồng. Dưới đây là thông tin chi tiết về các phương pháp điều trị, cách phòng ngừa và những điều bạn cần lưu ý khi chăm sóc trẻ mắc bệnh.
Bệnh tay chân miệng có lây không?
Bệnh tay chân miệng (HFMD) do các vi rút thuộc nhóm Enterovirus gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh lây lan qua đường tiêu hóa, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, miệng, hoặc phân của người bệnh. Các con đường lây nhiễm chính bao gồm:
- Tiếp xúc trực tiếp: Với dịch tiết từ mụn nước, nước bọt, hoặc phân của người bệnh.
- Tiếp xúc gián tiếp: Qua các đồ vật bị nhiễm vi rút như đồ chơi, quần áo, hoặc các bề mặt bị nhiễm bẩn.
- Đường hô hấp: Khi hít phải các giọt bắn từ người bệnh khi ho, hắt hơi.
Cách phòng ngừa bệnh trong cộng đồng
Vệ sinh cá nhân và môi trường
- Vệ sinh tay, chân sạch sẽ với xà phòng dưới vòi nước chảy: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.
- Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống: Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống: ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); đảm bảo sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.
- Vệ sinh đồ chơi, đồ dùng: Thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
- Không tiếp xúc với người bệnh
- Không cho trẻ tiếp xúc gần (như ôm, hôn,dùng chung đồ dùng) với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh.
- Ngoài ra, bố mẹ nên hạn chế cho trẻ chạm tay lên mắt, mũi hoặc miệng của mình virus có thể tồn tại trên tay và gây bệnh khi trẻ thực hiện các hoạt động này. Tốt nhất, bố mẹ không cho trẻ chạm tay lên mắt, mũi, miệng, nhất là khi chưa rửa tay.
- Sử dụng nhà vệ sinh sạch sẽ: Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân, chất thải của trẻ phải được thu gom, xử lý và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.
Theo dõi sức khoẻ
Mặc dù chưa có vắc-xin phòng ngừa, tuy nhiên các biện pháp vệ sinh và theo dõi sức khỏe là cần thiết:
- Theo dõi các triệu chứng: Nếu phát hiện các triệu chứng của bệnh, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời.
- Đến cơ sở y tế nếu có dấu hiệu mắc bệnh: Trẻ em phải được thường xuyên theo dõi sức khỏe để kịp thời phát hiện, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc bệnh, tránh lây bệnh cho các trẻ khác.
Giáo dục và tuyên truyền
- Nâng cao nhận thức: Về cách phòng ngừa và xử lý khi có trẻ mắc bệnh trong cộng đồng.
- Khuyến khích trẻ em: Rửa tay đúng cách và giữ vệ sinh cá nhân.
Phương pháp điều trị bệnh tay chân miệng
Chăm sóc tại nhà
Bệnh tay chân miệng thường lành tính và có thể tự khỏi sau 7-10 ngày. Việc chăm sóc tại nhà tập trung vào giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng:
- Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên và vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ ăn uống của trẻ.
- Cho trẻ uống đủ nước: Tránh mất nước, bù đủ nước và điện giải cho trẻ (oresol, hydrite), có thể cho trẻ uống nước lạnh hoặc ăn các món lỏng để dễ nuốt.
- Giảm đau và hạ sốt: Dùng paracetamol hoặc ibuprofen theo chỉ định của bác sĩ.
- Giữ vệ sinh răng miệng: Dùng nước muối sinh lý 0.9% để sát trùng niêm mạc miệng, tránh cho trẻ ăn thức ăn cay nóng. Nếu bị loét miệng, loét họng: lau sạch miệng trước và sau ăn bằng dung dịch glycerin borat. Các loại gel rơ miệng có tác dụng sát khuẩn và giảm đau, giúp trẻ ăn uống dễ dàng hơn.
- Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng
Điều trị tại cơ sở y tế
Trong một số trường hợp nặng, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế để điều trị:
- Khi trẻ sốt cao kéo dài: Trên 39 độ C và không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt.
- Trẻ có biểu hiện mất nước nghiêm trọng: Như khát nước nhiều, khô miệng, tiểu ít.
- Trẻ có biểu hiện thần kinh: Như co giật, lơ mơ, hoặc có dấu hiệu viêm màng não.
Theo dõi sức khoẻ
- Kiểm tra thường xuyên: Các triệu chứng của trẻ và đưa đi khám bác sĩ nếu có bất thường.
- Thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý: Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng, khi được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, trẻ có sức đề kháng tốt để chống lại virus. Chế độ dinh dưỡng cần:
- Nên ăn những loại thức ăn mềm, loãng ,để nguội giúp người bệnh dễ nuốt, tránh bị đau miệng.
- Bổ sung Vitamin C bằng các loại rau củ như: cam, ổi, cải xanh,đu đủ,….
- Bổ sung protein và kẽm để tăng sức đề kháng : thịt bò, sữa, trứng, mật ong,..
- Tăng cường bổ sung vitamin A để từ cà rốt,ngô, bí đỏ,..để chống bội nhiễm khi các mụn nước và vết loét bị vỡ.
- Đối với những trẻ đang bú mẹ cần cho bú như bình thường, đồng thời tăng cường số lần bú lên vì sữa mẹ có nguồn miễn dịch tự nhiên rất dồi dào.
- Không nên ăn thực phẩm cay, mặn hoặc có nhiều gia vị, tránh việc ăn nếp hoặc bánh mì sẽ khó nhai nuốt.
- Nếu bé từ chối ăn mẹ không nên cưỡng ép mà hãy cho bé uống sữa hoặc ăn sữa chua để thay thế.
Thuốc kháng sinh
Mặc dù không có thuốc đặc trị vi rút, tuy nhiên bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm triệu chứng và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát:
- Kháng sinh: Chỉ được sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm trùng do vi khuẩn.
Kết luận
Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, nhưng có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu nhận biết sớm và chăm sóc đúng cách. Việc duy trì vệ sinh cá nhân tốt, theo dõi sức khỏe và áp dụng các biện pháp phòng ngừa trong cộng đồng là rất quan trọng. Nếu trẻ có các triệu chứng nặng hoặc kéo dài, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời. Quan tâm và chăm sóc sức khỏe của trẻ không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là trách nhiệm của cộng đồng.
