Piracetam là một chất có tác dụng thay đổi sự dẫn truyền thần kinh và góp phần cải thiện môi trường chuyển hóa để các tế bào thần kinh hoạt động tốt. Để điều trị hiệu quả và an toàn, người bệnh phải uống thuốc theo đơn hoặc tuân theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Cùng tìm hiểu Những điều cần biết về thuốc piracetam và lưu ý khi dùng ở bài viết dưới đây.
Tìm hiểu về thuốc Piracetam
Nhóm thuốc: Thuốc hướng tâm thần
Dạng bào chế: Viên nang, viên nén bao phim, viên nang cứng, dung dịch tiêm, dung dịch tiêm truyền tĩnh mạch.
Piracetam là thuốc trị bệnh gì?
Piracetam là một dẫn xuất của chất dẫn truyền thần kinh axit γ-aminobutyric (GABA), được biết đến như một loại thuốc nootropic, có tác dụng chính trong việc cải thiện chức năng nhận thức. Piracetam giúp cải thiện chuyển hóa của tế bào thần kinh, có đặc tính bảo vệ thần kinh, chống co giật và được báo cáo là cải thiện tính linh hoạt của thần kinh. Thuốc thường được chỉ định để điều trị các tình trạng như suy giảm trí nhớ, chóng mặt, hay các rối loạn về thần kinh khác. Đặc biệt, piracetam còn được sử dụng trong điều trị các triệu chứng liên quan đến đột quỵ, chấn thương sọ não và các bệnh lý về não khác.
Hàm lượng và dạng bào chế
Trên thị trường hiện nay, Piracetam có nhiều biệt dược với dạng bào chế và hàm lượng khác nhau:
- Viên nén bao phim: thuốc piracetam 400mg, thuốc piracetam 800mg, 1000mg, 1200mg
- Viên nang cứng: piracetam 400mg
- Dung dịch uống: piracetam 1200mg/10ml
- Dung dịch tiêm: 1g/ 5ml, 4g/ 10ml, 3g/ 15ml, 1.2g/6ml
- Dịch truyền: piracetam 200mg/ml, 12g/60ml.
Chỉ định và chống chỉ định của thuốc piracetam
Chỉ định của thuốc piracetam
Thuốc Piracetam được chỉ định dùng trong điều trị những bệnh lý sau:
- Các triệu chứng chóng mặt
- Các rối loạn thần kinh trung ương: Đau đầu, chóng mặt, sảng rượu, lo âu, rối loạn ý thức
- Những tổn thương sau chấn thương sọ não và sau khi phẫu thuật não: Tụ máu, rối loạn tâm thần, thiếu máu cục bộ, liệt nửa người
- Thiếu tập trung, suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ ở người già
- Thiếu máu hồng cầu hình liềm
- Thiếu máu cục bộ cấp
- Nghiện rượu
- Bổ trợ trong điều trị giật rung cơ có nguồn gốc vỏ não
Đối với trẻ em, Piracetam được dùng trong các trường hợp khó đọc kết hợp với dạy nói, ngoài ra cũng làm giảm đợt cấp nghẽn mạch ở bệnh hồng cầu lưỡi liềm.
Chống chỉ định của thuốc piracetam
Thuốc Piracetam chống chỉ định với những trường hợp sau:
- Những người quá mẫn cảm với hoạt chất Piracetam hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc
- Bệnh nhân bị suy thận nặng
- Những người có tiền sử hoặc đang mắc bệnh Huntington
- Bệnh nhân bị suy gan
- Phụ nữ có thai và phụ nữ đang cho con bú.
Cần phải thận trọng khi sử dụng thuốc Piracetam cho
- Người suy thận và người cao tuổi, cần theo dõi chức năng thận
- Người bị loét dạ dày, tiền sử đột quỵ xuất huyết
- Thận trọng khi làm các phẫu thuật lớn
- Khi điều trị rung giật cơ, không được ngừng thuốc đột ngột mà phải giảm liều từ từ trước khi ngừng hẳn.
- Vì thuốc piracetam có thể gây kích thích cơ, bồn chồn, buồn ngủ nên không lái xe hoặc vận hành máy móc trong suốt quá trình điều trị.
Tác dụng của Piracetam
- Tác dụng hưng phấn giúp tác động và cải thiện chuyển hóa của tế bào thần kinh
- Có khả năng tác động lên một số chất dẫn truyền thần kinh bao gồm: Dopamin, acetylcholin, noradrenalin… Thuốc có khả năng tác động làm thay đổi sự dẫn truyền thần kinh. Đồng thời góp phần thúc đẩy quá trình cải thiện môi trường chuyển hóa giúp các tế bào thần kinh hoạt động một cách tốt nhất
- Trên thực nghiệm, thuốc Piracetam có khả năng bảo vệ và chống lại những rối loạn chuyển hóa xảy ra bởi sự thiếu hụt lượng máu cục bộ nhờ khả năng làm tăng đề kháng của não đối với những trường hợp thiếu oxy.
- Thuốc Piracetam có tác dụng làm tăng sự huy động. Đồng thời sử dụng glucose mà không cần đến hoặc phụ thuộc vào sự cung cấp oxy. Bên cạnh đó thuốc còn có tác dụng duy trì tổng hợp năng lượng ở não và tạo thuận lợi cho con đường pentose
- Thuốc Piracetam có công dụng làm tăng giải phóng dopamin. Bên cạnh đó thuốc còn rất tốt cho việc hình thành trí nhớ
- Thuốc Piracetam không có tác dụng gây ngủ, giảm đau, an thần, hồi sức
- Trong trường hợp hồng cầu bị cứng bất thường, thuốc có tác dụng làm cho hồng cầu phục hồi khả năng biến dạng và giúp phục hồi khả năng đi qua các mao mạch. Ngoài ra thuốc còn có công dụng làm giảm khả năng kết tụ tiểu cầu
- Tác dụng chống giật run cơ ở thuốc tương đối cao.
Nên sử dụng thuốc Piracetam như thế nào?
Để đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng piracetam, người dùng cần tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Thuốc thường được uống vào buổi sáng và buổi trưa, tránh uống vào buổi tối để không ảnh hưởng đến giấc ngủ.
- Với dạng viên nên uống thuốc này nguyên viên cùng với một cốc nước đầy và không nghiền, nhai hoặc bẻ viên thuốc nếu không có chỉ định từ bác sĩ. Uống gần hay cách xa bữa ăn đều được.
- Dạng dung dịch tiêm hoặc truyền được thực hiện bởi nhân viên y tế.
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên uống một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.
Liều dùng hiệu quả của piracetam
Liều dùng thông thường cho người lớn:
- Liều thường dùng là 30 – 160 mg/kg/ngày tùy theo chỉ định điều trị, chia là 2 – 3 lần uống.
- Điều trị dài ngày với các triệu chứng tâm thần ở người cao tuổi: 1.2 – 2.4 g/ ngày tùy từng trường hợp. Liều cao nhất có thể lên đến 4.8 g trong những tuần đầu.
- Suy giảm nhận thức sau chấn thương não (có thể bị chóng mặt hoặc không): khởi đầu với liều 9 – 12 g/ ngày, sau đó duy trì với liều 2.4 g/ngày, tối thiểu trong 3 tuần.
- Rung giật cơ nguồn gốc vỏ não: khởi đầu với 7.2 g/ngày chia 2 – 3 lần. Sau đó tùy theo đáp ứng có thể tăng liều mỗi 3 – 4 ngày một lần, mỗi lần tăng thêm 4.8 g cho đến tối đa có thể là 24g. Khi đã đạt được liều tối ưu của piracetam, nên tìm cách giảm liều của các thuốc dùng kèm.
- Nghiện rượu: liều khởi đầu là 12g/ ngày. Sau đó duy trì với liều 2.4 g/ ngày.
- Thiếu máu hồng cầu hình liềm: 160 mg/kg/ngày chia 4 lần.
Liều dùng thuốc piracetam cho trẻ em như thế nào?
- Liều dùng thuốc cho trẻ em để điều trị chứng khó đọc: Uống 3,2g piracetam mỗi ngày, chia 2 lần.
- Với các chỉ định khác, không dùng piracetam cho trẻ dưới 16 tuổi. Trên 16 tuổi dùng liều như người lớn.
Thuốc có thể không an toàn cho nhóm đối tượng này. Vì vậy, bạn cần phải hiểu rõ về an toàn của thuốc trước khi sử dụng cho trẻ. Bạn hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm chi tiết về liều dùng và công dụng thuốc piracetam.
Liều dùng cho người cao tuổi
Cần thận trọng khi sử dụng và có thể bắt đầu với liều thấp hơn, sau đó tăng dần theo chỉ định của bác sĩ.
Các tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc piracetam
- Phản ứng dị ứng, khó thở, sưng và sốt
- Buồn nôn, nôn, đau bụng, trướng bụng, tiêu chảy
- Bồn chồn, dễ kích động
- Mất ngủ, ngủ gà
- Cảm thấy mệt, đau đầu
- Rối loạn đông máu, xuất huyết
- Chóng mặt, khó giữ thăng bằng hoặc mất thăng bằng khi đứng
- Tăng cân
- Suy nhược
- Viêm da, ngứa, mày đay.
Người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc Piracetam. Đồng thời báo ngay với bác sĩ chuyên khoa nếu mắc phải một trong những tác dụng phụ nêu trên. Khi đó các bác sĩ sẽ kiểm tra và cho bạn áp dụng các phương pháp xử lý thích hợp.
Câu hỏi liên quan
Piracetam tương tác với thuốc gì?
Việc sử dụng đồng thời thuốc Piracetam cùng với chiết xuất tuyến giáp T3 và chiết xuất tuyến giáp T4 sẽ dẫn đến sự tương tác. Sự tương tác này có thể kích thích và dẫn đến rối loạn giấc ngủ.
Ở một người bệnh, thời gian prothrombin đã được kiểm soát và ổn định bằng warfarin sẽ bị tác động và tăng lên khi sử dụng thuốc Piracetam.
Thức ăn và rượu bia có tương tác với thuốc piracetam không?
Rượu và thuốc lá cũng có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.
Quá liều thuốc Piracetam có gây độc không ?
Ngay cả khi sử dụng liều rất cao, thuốc Piracetam vẫn không gây độc. Chính vì thế người bệnh không cần thiết phải có những biện pháp đặc biệt khi vô tình sử dụng thuốc Piracetam quá số liều quy định. Nếu có dấu hiệu bất thường thì đến cơ sở y tế gần nhất.
Piracetam có an toàn cho người già không?
Piracetam thường được sử dụng để cải thiện chức năng nhận thức ở người già, đặc biệt là những người mắc các chứng suy giảm trí nhớ. Tuy nhiên, cần có sự theo dõi chặt chẽ từ bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp và tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
Piracetam có thể sử dụng lâu dài không?
Piracetam có thể được sử dụng trong thời gian dài nếu có chỉ định từ bác sĩ. Tuy nhiên, việc sử dụng kéo dài cần được theo dõi để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
Bạn nên bảo quản thuốc piracetam như thế nào?
Bạn nên bảo quản thuốc piracetam ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Mỗi loại thuốc có các phương pháp bảo quản khác nhau. Bạn hãy đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì hoặc hỏi bác sĩ/ dược sĩ để biết thêm thông tin. Bạn hãy giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
Kết luận
Piracetam là một loại thuốc hữu ích trong việc cải thiện chức năng nhận thức và điều trị các rối loạn thần kinh. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và tránh các tác dụng phụ, người dùng cần tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ và theo dõi sức khỏe định kỳ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình sử dụng, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh kịp thời. Hãy luôn lưu ý rằng việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự giám sát của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa.
