Tổng quan chung
Bệnh nấm Candidas là gì?
Bệnh nấm candida là một bệnh nhiễm nấm do sự phát triển quá mức của một loại nấm men sống trên cơ thể bạn (Candida albicans).
Nhiễm nấm candida thường xuất hiện trên da, âm đạo hoặc miệng của bạn, nơi Candida sống tự nhiên với số lượng nhỏ. Vi khuẩn khỏe mạnh trên cơ thể bạn ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm men. Hãy tưởng tượng bạn có một chiếc cân hai nhánh với một bên là vi khuẩn khỏe mạnh và một bên là nấm men. Cân vẫn cân bằng cho đến khi xảy ra gián đoạn do căng thẳng, chế độ ăn uống kém, hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc tình trạng bệnh lý không kiểm soát được. Khi có thứ gì đó làm gián đoạn quy mô của bạn, nhiễm trùng nấm candida sẽ xảy ra.
Những loại nấm candida tồn tại?
Vì nấm men sống tự nhiên trong cơ thể bạn nên có nhiều loại bệnh nấm candida khác nhau tùy theo vị trí nhiễm trùng. Các loại bệnh nấm candida bao gồm:
- Nhiễm nấm candida âm đạo (viêm âm đạo): Một bệnh nhiễm trùng phổ biến gây bỏng, ngứa, đỏ và tiết dịch từ âm đạo của bạn.
- Nấm candida ở da: Nhiễm trùng trên da tạo ra một mảng đỏ nổi lên với những vết sưng nhỏ, ngứa hình thành ở các nếp gấp trên da, như ở nách, dưới ngực và gần mông (hăm tã) hoặc háng.
- Nấm miệng (tưa miệng): Một bệnh nhiễm trùng gây ra vết loét trắng trong miệng, cổ họng, thực quản hoặc lưỡi của bạn.
- Bệnh u hạt Candida: Một bệnh nhiễm trùng mãn tính, nghiêm trọng nhắm vào da, da đầu, miệng hoặc móng tay của bạn.
- Nhiễm nấm candida xâm lấn (nấm candida toàn thân): Một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng xảy ra khắp cơ thể, thường là trong máu hoặc trên màng tế bào của tim hoặc hộp sọ, do suy giảm miễn dịch.
Bệnh nấm candida phổ biến như thế nào?
Bệnh nấm candida là một tình trạng phổ biến. Loại nấm candida thường gặp nhất là nhiễm nấm âm đạo, ảnh hưởng đến khoảng 75% số người có âm đạo ít nhất một lần trong đời. Mặc dù hiếm gặp nhưng các trường hợp nhiễm nấm candida xâm lấn nghiêm trọng ảnh hưởng đến gần 25.000 người ở Hoa Kỳ mỗi năm.
Triệu chứng nhiễm Candida
Các triệu chứng nhiễm Candida khác nhau tùy thuộc vào vị trí nhiễm trùng. Các triệu chứng của bệnh nấm candida bao gồm:
- Mảng da đỏ (phát ban) có mụn nhỏ nổi lên (mụn mủ).
- Ngứa.
- Cảm giác bỏng rát.
- Dịch tiết âm đạo (màu trắng hoặc vàng).
- Các mảng trắng hoặc vết loét trong miệng gây mất vị giác hoặc đau khi ăn hoặc nuốt.
- Sưng (viêm).
Nguyên nhân nhiễm nấm Candida
Nguyên nhân nhiễm nấm candida là kết quả của sự phát triển quá mức của nấm Candida do mất cân bằng giữa vi khuẩn và nấm men khỏe mạnh trong cơ thể bạn. Các tác nhân gây phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn và nấm men bao gồm:
- Dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm steroid, thuốc tránh thai, thuốc gây khô miệng hoặc thuốc tiêu diệt vi khuẩn khỏe mạnh.
- Stress, căng thẳng.
- Ăn một chế độ ăn nhiều carbohydrate tinh chế, đường hoặc men.
- Bị bệnh tiểu đường không kiểm soát được, HIV, ung thư hoặc hệ thống miễn dịch bị tổn hại.
- Trải qua những thay đổi nội tiết tố (mang thai).
- Thời tiết nóng
- Mặc quần áo chật
- Vệ sinh kém, thay tã hoặc đồ lót không thường xuyên ở trẻ em và người cao tuổi
Đối tượng nguy cơ nhiễm nấm Candida
Bệnh nấm candida có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai vì nấm men sống tự nhiên trong cơ thể chúng ta và rất dễ phá vỡ sự cân bằng của nấm men và vi khuẩn khỏe mạnh. Bệnh nấm candida có thể ảnh hưởng đến cả người khỏe mạnh và những người bị suy giảm miễn dịch. Bệnh nấm candida thường ảnh hưởng nhất đến:
- Người mắc bệnh tiểu đường.
- Những người đang mang thai.
- Trẻ sơ sinh và trẻ sơ sinh.
- Những người đeo răng giả.
- Những người nhập viện.
- Người sử dụng ống thông.
Chẩn đoán nhiễm nấm Candida
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh nấm Candida sau khi khám thực thể vùng bị ảnh hưởng:
- Họ cũng sẽ hỏi bạn những câu hỏi về: Các triệu chứng của bạn, bao gồm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và thời gian bạn trải qua chúng.
- Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng để xác định loại nấm men phát triển quá mức, từ đó xác định rõ hơn các lựa chọn điều trị của bạn.
Bác sĩ sẽ cho làm các xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh nấm Candida:
- Xét nghiệm nuôi cấy xác định loại nấm men và vi khuẩn trong nhiễm trùng của bạn. Đối với xét nghiệm này, nhân viên y tế sẽ lau vùng bị nhiễm bệnh bằng bông vô trùng, sau đó kiểm tra mẫu dưới kính hiển vi.
- Nếu nghi ngờ bệnh nấm candida xâm lấn, có thể phải lấy mẫu máu của bạn để kiểm tra xem nấm men và vi khuẩn có lây lan vào máu của bạn hay không.
Phòng ngừa bệnh nhiễm nấm Candida
Bạn có thể ngăn ngừa bệnh nấm candida bằng cách:
- Duy trì vệ sinh thể chất và răng miệng tốt.
- Giảm thiểu thực phẩm không lành mạnh từ chế độ ăn uống của bạn như carbohydrate tinh chế và đường.
- Giảm căng thẳng.
- Điều trị các tình trạng bệnh lý hiện tại như tiểu đường, ung thư hoặc HIV.
- Trao đổi với bác sĩ hoặc nhân viên y tế về các loại thuốc hiện tại bạn đang dùng có thể gây ra tác dụng phụ là nhiễm nấm candida.
Điều trị nhiễm nấm Candida
Sau khi chẩn đoán, Bác sĩ sẽ đề xuất một số lựa chọn điều trị khác nhau tùy thuộc vào loại bệnh nấm candida mà bạn mắc phải.
Tất cả các phương pháp điều trị nhiễm nấm Candida đều liên quan đến việc sử dụng hoặc dùng thuốc chống nấm dạng uống (thuốc viên, viên ngậm hoặc chất lỏng) hoặc thuốc bôi (kem hoặc thuốc mỡ).
Ngay cả khi các triệu chứng của bạn dừng lại sớm, tốt nhất bạn vẫn nên tiếp tục kế hoạch điều trị theo lời khuyên của bác sĩ hoặc nhân viên y tế để loại bỏ nhiễm trùng và ngăn ngừa bệnh quay trở lại.
Dưới đây là một số phác đồ điều trị nhiễm nấm Candida:
- Nhiễm trùng kẽ da: được điều trị bằng các chất làm khô khi cần thiết (ví dụ: chườm bằng dung dịch Burow trong 15 đến 20 phút đối với các tổn thương rỉ dịch) và thuốc chống nấm tại chỗ (xem bảng Các phương án điều trị nhiễm nấm nông). Các chế phẩm dạng bột cũng rất hữu ích (ví dụ bột miconazole, 2 lần/ngày, trong 2 đến 3 tuần). Fluconazole 150 mg uống mỗi tuần một lần trong 2 đến 4 tuần có thể được sử dụng để điều trị bệnh nấm candida kẽ da lan rộng; thuốc chống nấm tại chỗ có thể được sử dụng cùng một lúc.
- Viêm da tã lót do candida: được điều trị bằng cách thay tã thường xuyên hơn, sử dụng tã lót siêu thấm và bôi kem imidazole 2 lần/ngày. Nystatin đường uống là một phương án cho trẻ sơ sinh đồng mắc bệnh nấm candida miệng-họng.
- Viêm quanh móng do Candida: được điều trị bằng cách hạn chế ẩm ướt và thuốc kháng nấm tại chỗ hoặc đường uống. Những nhiễm trùng này thường kháng trị. Thymol 4% trong rượu được bôi cho vùng bị thương tổn 2 lần mỗi ngày thường rất hiệu quả.
- Candida miệng: có thể được điều trị bằng cách hòa tan 1 viên clotrimazole 10 mg trong miệng 4 đến 5 lần/ngày trong 14 ngày. Một phương án khác là hỗn dịch uống nystatin. Thuốc chống nấm toàn thân cũng có thể được sử dụng (ví dụ: fluconazole đường uống).
- Candida niêm mạc mạn tính: cần phải điều trị lâu dài bằng thuốc kháng nấm đường uống như fluconazole.
Kết luận
Nhiễm nấm Candida là một tình trạng phổ biến nhưng có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua việc duy trì vệ sinh tốt, điều trị kịp thời và thay đổi lối sống. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến nhiễm nấm Candida, hãy thảo luận với bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp. Bằng cách chăm sóc cơ thể đúng cách và tuân thủ hướng dẫn y tế, bạn có thể ngăn ngừa và điều trị nhiễm nấm Candida một cách hiệu quả.
