Nguyên nhân bệnh viêm màng não: Những điều cần biết để phòng tránh hiệu quả

Viêm màng não là bệnh lý thần kinh nguy hiểm, có thể dẫn đến nhiều hậu quả nặng nề cho người bệnh. Nhận biết sớm bệnh viêm màng não giúp người bệnh được điều trị kịp thời, tránh được di chứng, tử vong.

Viêm màng não là gì?

Viêm màng não là tình trạng viêm của màng nhện và màng mềm bao bọc xung quanh não và tủy sống, thường là do sự lây lan của nhiễm trùng. Tuỳ vào lứa tuổi mà có các căn nguyên gây viêm màng não khác nhau:

• Ở trẻ em thường gặp viêm màng não là do nhiễm virus, bên cạnh đó vi khuẩn cũng là tác nhân gây viêm màng não nguy hiểm.
• Ở người lớn viêm màng não do vi khuẩn thường gặp do liên cầu lợn, phế cầu, não mô cầu,… Ngoài ra vi khuẩn và nấm cũng có thể dẫn đến viêm màng não.

Tùy thuộc vào căn nguyên viêm màng não có thể tự giới hạn trong một vài tuần hoặc có thể tiến triển nặng đe dọa đến tính mạng.

Cấu tạo màng não bình thường so với màng não bị viêm.

Ai dễ mắc bệnh viêm màng não?

Bất kì ai ở bất kì tuổi nào đều có thể mắc viêm màng não, từ trẻ nhũ nhi, trẻ nhỏ, cho đến tuổi thanh thiếu niên, người già. Trong đó, trẻ nhỏ và người già là hai nhóm đối tượng dễ bị bệnh tấn công và diễn tiến nặng.

• Viêm màng não ở trẻ em

Viêm màng não ở trẻ em thường gặp ở độ tuổi trung học. Triệu chứng do virus và vi khuẩn ở trẻ tương tự như các triệu chứng bệnh ở người lớn như: sốt đột ngột, nhức mỏi cổ và cơ, buồn nôn, nhầm lẫn hoặc mất phương hướng, mệt mỏi, nôn.

• Viêm màng não ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh mắc viêm màng não có các triệu chứng nhiễm trùng khác với người lớn. Một số triệu chứng thường gặp ở trẻ sơ sinh có thể kể đến như: sốt, khóc the thé, buồn ngủ và khó thức dậy, cáu kỉnh, gắt gỏng, bú yếu.

Viêm màng não do virus thường phổ biến ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng nghiêm trọng ở vùng lân cận trên cơ thể. Ví dụ, vi khuẩn từ nhiễm trùng tai hoặc nhiễm trùng xoang có thể xâm nhập vào máu, tìm đến não hoặc tủy sống, gây nhiễm trùng nặng.

• Viêm màng não ở người lớn

Sau tuổi thanh niên, nguy cơ mắc bệnh viêm màng não giảm dần. Nguyên nhân phần lớn là do hoàn cảnh sống thay đổi. Trường học, ký túc xá là nơi có điều kiện lý tưởng cho bệnh lây lan. Khi ra khỏi môi trường này, nguy cơ nhiễm trùng sẽ giảm xuống.

Tuy nhiên ở những người lớn tuổi có bệnh nền, hệ miễn dịch suy giảm khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Đặc biệt là những người sống trong nhà dưỡng lão, mầm bệnh có thể lây lan nhanh chóng.

Giáo viên, chuyên gia chăm sóc sức khỏe và nhân viên trông trẻ cũng có nguy cơ nhiễm bệnh cao.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm màng não

Mỗi loại viêm màng não có một nguyên nhân khác nhau, nhưng tất cả đều gây bệnh theo cách giống nhau: vi khuẩn, nấm, virus hoặc ký sinh trùng lây lan trong cơ thể qua đường máu đến màng não. 

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây bệnh viêm màng não

Cụ thể, nguyên nhân gây ra từng loại là:

Viêm màng não do vi khuẩn

Đây là bệnh lý cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng hoặc dẫn đến tổn thương não nếu bệnh nhân không được điều trị nhanh chóng.

Một số loại vi khuẩn là tác nhân gây bệnh do vi khuẩn là:

• Streptococcus pneumoniae (phế cầu);
• Neisseria meningitidis (não mô cầu);
• Listeria monocytogenes (thường tấn công người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hoặc những người có vấn đề về hệ thống miễn dịch);
• Haemophilus influenzae loại b (Hib): nguyên nhân phổ biến gây bệnh viêm màng não ở trẻ.

Viêm màng não do vi khuẩn khởi phát khi vi khuẩn xâm nhập vào máu từ xoang, tai hoặc cổ họng người bệnh. Sau đó, vi khuẩn đi theo dòng chảy của máu đến não.

Vi khuẩn gây viêm màng não có thể lây lan khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Nếu bạn hoặc con bạn từng tiếp xúc gần với một người bị bệnh do vi khuẩn, hãy hỏi bác sĩ bạn nên làm để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Viêm màng não do virus

Viêm màng não do virus thường gặp hơn so với do vi khuẩn và thường ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, có một số virus gây bệnh cùng với viêm não thì diễn tiến và tiên lượng nặng hơn, để lại nhiều di chứng và có thể gây tử vong.

Viêm màng não do nấm

So với do vi khuẩn hoặc virus, viêm màng não do nấm ít phổ biến hơn. Người khỏe mạnh hiếm khi mắc phải bệnh lý này. Bệnh do nấm chỉ thường gặp ở những bệnh nhân đang có hệ miễn dịch suy giảm hoặc rối loạn, chẳng hạn như AIDS, ung thư…

Viêm màng não do ký sinh trùng

Viêm màng não do ký sinh trùng là bệnh hiếm gặp. Bệnh gây ra bởi các loài ký sinh trùng sống ký sinh trên động vật. Bệnh nhân có thể bị nhiễm bệnh khi ăn thức ăn chế biến từ các loại động vật như ốc sên, rắn, cá, gia cầm (hoặc trứng của chúng) bị nhiễm ký sinh trùng,… Nguy cơ càng cao hơn nếu thức ăn còn sống hoặc nấu chưa chín. Loại bệnh này không lây truyền từ người này sang người khác.

Viêm màng não do amip

Viêm màng não mãn tính có các triệu chứng tương tự như viêm màng não cấp tính, nhưng bệnh thường kéo dài và âm ỉ, do đó triệu chứng có khi không rõ ràng, có thể mất vài tuần mới biểu hiện triệu chứng. Nguyên nhân gây bệnh mãn tính thường là lao hoặc nấm.

Viêm màng não không nhiễm trùng

Viêm màng não không nhiễm trùng có nguyên nhân từ các bệnh như lupus ban đỏ hoặc ung thư. Nếu bị chấn thương đầu, phẫu thuật não hoặc dùng một số loại thuốc, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh này. Bệnh không nhiễm trùng không lây nhiễm.

Viêm màng não mãn tính

Viêm màng não mãn tính có các triệu chứng tương tự như viêm màng não cấp tính, nhưng phải mất vài tuần mới biểu hiện triệu chứng. Bạn sẽ mắc bệnh nếu cơ thể nhiễm nấm hoặc vi khuẩn mycobacteria (tác nhân gây bệnh lao). Những sinh vật này xâm nhập vào mô và chất lỏng xung quanh não để gây bệnh.

Triệu chứng bệnh viêm màng não

Bệnh viêm màng não cần được phát hiện và điều trị kịp thời nếu không sẽ để lại những biến chứng nguy hiểm. Nếu phát hiện mình có một vài triệu chứng dưới đây thì hãy nhanh chóng đến ngay cơ sở y tế hay bệnh viện chuyên khoa để xét nghiệm, nhằm hướng điều trị thích hợp:

• Sốt hơn 39 độ.
• Đau cơ đau khớp.
• Ù tai.
• Da dễ bị kích ứng.
• Xuất hiện những cơn động kinh.
• Cứng gáy.
• Đau đầu.
• Sợ ánh sáng.
• Nôn ói.

Một số triệu chứng của bệnh viêm màng não

Kết luận

Viêm màng não là một bệnh lý nghiêm trọng có thể ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của viêm màng não, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị. Sự quan tâm và chăm sóc đúng cách từ gia đình và bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của người bệnh. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và những người xung quanh, và đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần.