Mối liên hệ giữa sức khoẻ đường ruột và não bộ là gì?

Bạn có thắc mắc tại sao căng thẳng lại gây ra những cơn đau dạ dày không? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu được mối liên hệ giữa sức khoẻ đường ruột và não bộ.

Mối liên hệ giữa thần kinh trung ương và thần kinh ruột

Hầu hết chúng ta đều đã nghe đến hệ thống thần kinh trung ương (CNS), được cấu tạo bởi não và tuỷ sống của bạn, nhưng có một hệ thống thần kinh khác mà bạn có thể chưa nghe nói đến: Hệ thống thần kinh ruột (ENS). ENS chứa hàng trăm triệu tế bào thần kinh lót đường ruột, đi từ thực quản qua dạ dày và ruột, đến trực tràng của chúng ta.

Và các nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa hai hệ thống này. ENS và CNS gửi tín hiệu qua giữa sức khỏe đường ruột và não của chúng ta. Kết quả là, những rối loạn trong đường ruột của chúng ta có thể dẫn đến các vấn đề về tâm trạng và nhận thức. Và các vấn đề với não của chúng ta, chẳng hạn như rối loạn tâm trạng, có thể gây ra đau bụng.

Mối liên hệ giữa sức khoẻ đường ruột và não bộ là gì?

Tiến sĩ Mashal Batheja, trợ lý giáo sư y khoa về tiêu hóa tại Mayo Clinic cho biết: “ENS giống như bộ não thứ hai của chúng ta, và nó hoạt động cùng với thần kinh trung ương, ENS cũng có thể hoạt động độc lập với CNS. ENS giúp quản lý tốc độ di chuyển của thức ăn và nước qua ruột. ENS cũng giao tiếp với hàng triệu tế bào miễn dịch trong ruột của chúng ta. Nó giúp điều chỉnh sức khỏe đường tiêu hóa của chúng ta”.

ENS và CNS được kết nối bởi dây thần kinh phế vị, dây thần kinh này sẽ gửi tín hiệu qua lại giữa não và ruột. Và cả hai hệ thống đều tạo ra các chất hóa học được gọi là chất dẫn truyền thần kinh, gửi thông điệp đến khắp cơ thể bạn để giúp nó thực hiện nhiều chức năng khác nhau. Nhiều người đã biết não sản xuất ra một chất dẫn truyền thần kinh gọi là serotonin, mang lại cho con người cảm giác hạnh phúc, nhưng điều họ có thể không nhận ra là 90% serotonin của cơ thể chúng ta thực sự được sản xuất trong ruột.

Một chất dẫn truyền thần kinh khác được gọi là axit gamma-aminobutyric (GABA), giúp chúng ta kiểm soát cảm giác sợ hãi và lo lắng, cũng được sản xuất trong ruột (cũng như não).

Vai trò của hệ vi sinh vật

Theo Tiến sĩ Jay Pasricha – Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa Thần kinh Johns Hopkins: “Hệ vi sinh vật là sự cân bằng của vi khuẩn và các sinh vật khác trong ruột của chúng ta, và nó ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của sức khỏe và bệnh tật của con người, hệ vi sinh ảnh hưởng đến các tín hiệu mà ruột của chúng ta gửi đến não và các cơ quan khác. Nó tạo ra các yếu tố kích thích lớp niêm mạc của ruột theo cách để ảnh hưởng đến não bộ”.

Hệ vi sinh trong đường ruột ảnh hưởng đến các tín hiệu mà ruột của chúng ta gửi đến não.

Tại sao hệ vi sinh vật lại có tác động như vậy đến sức khỏe tổng thể của chúng ta? Theo Tiến sĩ Meredith Wicklund, một nhà thần kinh học tại Mayo Clinic: “Hệ vi sinh vật tạo ra các chất chuyển hóa và chất dẫn truyền thần kinh khác nhau như serotonin và GABA để gửi tín hiệu đến não và ảnh hưởng đến cách não hoạt động. Nó ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, và ngược lại lo lắng có thể thay đổi thành phần của hệ vi sinh vật và một số triệu chứng GI nhất định có thể dẫn đến lo lắng”.

Mối liên hệ giữa đường ruột và sức khỏe nhận thức

Sức khỏe đường ruột của chúng ta không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nhận thức của chúng ta, có thể đóng một vai trò trong nhiều tình trạng, bao gồm mất trí nhớ, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson và rối loạn phổ tự kỷ (ASD).

Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa hệ vi sinh vật trong ruột và chức năng nhận thức của chúng ta. Mặc dù lý do chính xác vẫn chưa được biết, nhưng các nhà khoa học cho rằng một số hóa chất được tạo ra trong ruột, được gọi là axit béo chuỗi ngắn, đóng một vai trò trong việc giữ cho bộ não của chúng ta khỏe mạnh.

Trên thực tế, những động vật được cung cấp một trong những axit béo chuỗi ngắn này, được gọi là butyrate, đã phát triển một số biện pháp bảo vệ chống lại chứng mất trí nhớ mạch máu. Các axit béo chuỗi ngắn cũng đóng một vai trò trong sự tiến triển của bệnh Alzheimer.

Kiểm soát được hệ vi sinh vật ruột giúp cải thiện tâm trạng của bạn.

Sự đa dạng của hệ vi sinh vật trong ruột của bạn cũng ảnh hưởng đến trí nhớ. Bằng chứng cho thấy rằng các loài động vật có hệ vi sinh vật kém đa dạng, nguyên nhân có thể do điều trị bằng thuốc kháng sinh, có xu hướng giảm trí nhớ và suy giảm trí nhớ làm việc.

Vậy mối liên hệ giữa sức khoẻ đường ruột và não bộ là gì? Những vấn đề ở đường ruột khiến cho các dây thần kinh ruột của bạn trở nên cực kỳ nhạy cảm và não bộ cũng xử lý các tín hiệu từ ruột theo một cách khác. Việc tìm hiểu rõ về bệnh sẽ giúp bạn biết cách chăm sóc sức khỏe được tốt hơn.

Vì vậy, để kiểm soát được hệ vi sinh vật từ đó cải thiện tâm trạng và sức khoẻ tổng thể của não bộ, bạn cần duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục và thói quen ngủ tốt.

Hoàng Minh

Nguồn tham khảo: Healthy Women