Mất trí nhớ sau chấn thương sọ não – Phương pháp phục hồi

Chấn thương sọ não gây mất trí nhớ là tình trạng mà không ít người đã và đang gặp phải. Sau một vụ tai nạn, người bệnh có thể tỉnh dậy trong trạng thái không thể nhớ tên người thân, bạn bè và những ký ức đã xảy trước đó. Tại sao chấn thương sọ não lại gây mất trí nhớ? Phương pháp phục hồi trí nhớ sau chấn thương sọ não là gì ? Cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây.

Chấn thương sọ não là gì?

Chấn thương sọ não là tình trạng bị vật cứng tác động mạnh vào đầu hoặc đầu va mạnh vào một vật thể cứng nào đó. Các vết thương xuyên qua sọ như vết thương do súng bắn hoặc vết thương không xuyên thấu như bị đập vào đầu trong một vụ tai nạn xe hơi,… thì đều có thể dẫn đến chấn thương sọ não.

Chấn thương sọ não nhẹ có thể ảnh hưởng tạm thời đến các tế bào não. Trường hợp nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến bầm tím, rách các mô, chảy máu và các tổn thương thực thể khác cho não. Trường hợp bị chấn thương sọ não nặng có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài hoặc tử vong.

Mất trí nhớ sau khi gặp tai nạn gây chấn thương sọ não là tình trạng người bệnh trở nên mất phương hướng, không còn nhớ các sự kiện đã xảy ra trước vụ tai nạn. Họ có thể không nhận ra mình là ai, đang ở đâu. Đồng thời, trong nhiều trường hợp họ cũng không nhận ra những người thân xung quanh mình, hôm nay là ngày nào và nhà mình ở đâu.

Mất trí nhớ là tình trạng thường gặp của chấn thương sọ não

Tại sao chấn thương sọ não lại gây suy giảm trí nhớ?

Chấn thương sọ não gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho não bộ, kéo theo đó là hàng loạt các vấn đề khác về khả năng ghi nhớ ngắn hạn và dài hạn. Hiện nay, cơ chế chính xác của tình trạng chấn thương sọ não gây mất trí nhớ vẫn chưa được các nhà khoa học xác định rõ ràng. Nhưng các nhà khoa học tin rằng, tình trạng này liên quan đến sự tổn thương của hồi hải mã (một vùng của bộ não) do chấn thương.

Hồi hải mã là một bộ phận của não bộ, thuộc hệ thống limbic và chịu trách nhiệm chính về khả năng trí nhớ của con người. Cụ thể, hồi hải mã có chức năng hình thành, sắp xếp và truy xuất ký ức của chúng ta. Tuy nhiên, những tế bào tại khu vực này rất dễ bị tổn thương dưới tác động của các chất độc hại hoặc do sự thiếu oxy. Sự suy giảm chức năng hoạt động của hồi hải mã do những nguyên nhân nêu trên dẫn tới hệ quả là người bệnh gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và hình thành ký ức mới, đồng thời thậm chí là mất hoàn toàn những kí ức đã hình thành trước đó.

Có hai dạng mất trí nhớ sau chấn thương sọ não thường gặp, đó là:

• Mất trí nhớ ngược chiều: Bệnh nhân bị quên mất những ký ức được hình thành trước khi xảy ra tai nạn. Đây là dạng mất trí nhớ khá phổ biến.
• Mất trí nhớ xuôi chiều: Thường ít gặp hơn, bệnh nhân không có khả năng ghi nhớ hay hình thành những ký ức mới. 

Dù mất trí nhớ dạng nào thì người bệnh cũng rất khó khăn để có thể quay trở lại với cuộc sống bình thường như trước khi xảy ra tai nạn. Vì trí nhớ đã bị mất đi, người bệnh sẽ thường xuyên có cảm giác thiếu an toàn, dễ lo lắng, bồn chồn và dễ bị kích động, kèm theo đó có thể là những biểu hiện của rối loạn hành vi. Bệnh nhân có thể la hét hoặc cư xử không đúng mực. .

Một số trường hợp khác, người bệnh lại thường xuyên đặt ra các câu hỏi lặp đi lặp lại, hoặc đi lang thang vô định và dễ gặp phải những tổn thương thứ cấp do ngã, va chạm,… khiến cho bệnh tình càng trở lên nặng nề hơn. 

Phương pháp phục hồi trí nhớ sau chấn thương sọ não

Xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người bệnh suy giảm trí nhớ sau chấn thương sọ não

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện trí nhớ cho người bệnh sau chấn thương sọ não. Việc lựa chọn các chất dinh dưỡng, số lượng và cách thức hấp thụ vào cơ thể người bệnh cần được tư vấn và có chỉ định từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Một số chất dinh dưỡng cần được bổ sung trong quá trình phục hồi trí nhớ sau chấn thương sọ não phải kể đến như:

• Omega 3: Là chất có vai trò quan trọng đối với tế bào não, Omega 3 được tìm thấy nhiều trong dầu cá, cá, quả óc chó, dầu hạt lanh, tảo biển… Bổ sung đầy đủ Omega 3 sẽ có tác dụng bảo vệ dây thần kinh khỏi bị hư hại và giúp phục hồi tốt hơn sau chấn thương.
• Amino acid: Protein được tổng hợp nhờ các amino acid. Các amino acid trong não có liên quan chặt chẽ đối với việc duy trì ổn định chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ. Nguồn thức ăn có chứa các amino acid là cá, thịt gà nạc, đậu Hà Lan, các loại đậu que, đậu đũa, trứng gà, sữa, táo, thịt lợn, nước cam quýt, cà chua,… Đồng thời, những món ăn cho người bệnh sau chấn thương sọ não cần được chế biến nhỏ, dễ nhai nuốt, thanh đạm phù hợp với bệnh nhân.
• Vitamin và khoáng chất: Người bệnh cần ăn những loại thức ăn giàu vitamin và khoáng chất, trong đó có dưỡng chất vô cùng quan trọng cho chức năng của não như choline – ảnh hưởng lớn đến việc hình thành các chất dẫn truyền thần kinh. Choline có nhiều ở trứng, đậu phộng (lạc),…

Lưu ý: Không ăn những loại thức ăn có nhiều chất béo bão hoà, có chứa nhiều sodium (natri), các chất béo hydrogen hóa bởi càng làm tăng tần suất rủi ro bị đột quỵ.

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện trí nhớ cho người bệnh sau chấn thương sọ não

Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ phục hồi chức năng

• Trường hợp gặp vấn đề về ngôn ngữ và giao tiếp: Trợ giúp bằng cách làm việc với một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu về các lĩnh vực được xác định là cần cải thiện sau chấn thương. Bạn cũng có thể sử dụng từ ngữ và giọng điệu nhẹ nhàng, đảm bảo rằng bạn không nói chen ngang với người bệnh. Xác nhận rằng người bệnh đang hiểu những gì bạn đang giao tiếp và không nói quá nhanh hoặc cung cấp quá nhiều thông tin ngay lập tức.
• Trường hợp học và nhớ thông tin mới: Có thể trợ giúp người bệnh bằng cách khuyến khích một thói quen có cấu trúc công việc và hoạt động hàng ngày. Khuyến khích người bệnh giữ ngăn nắp và có một vị trí nhất định để cất giữ mọi thứ. Khuyến khích sử dụng các công cụ hỗ trợ trí nhớ như lịch, sổ ghi chép, lịch trình hàng ngày, danh sách công việc hàng ngày và thẻ ghi chú. Khuyến khích nghỉ ngơi và cách thức giảm lo âu.

Cố gắng ghi chép lịch trình hàng ngày, danh sách công việc hàng ngày để nâng cao khả năng ghi nhớ 

Thay đổi thói quen giúp hồi phục trí nhớ sau chấn thương sọ não

• Không nên để đau đầu diễn ra quá lâu: Nếu cơn đau đầu ở mức độ nhẹ, bạn có thể chườm đá lên chỗ đau. Trong trường hợp cơn đau kéo dài, bạn có thể sử dụng các thuốc giảm đau như Paracetamol. Tuy nhiên, người bệnh không nên lạm dụng thuốc quá nhiều bởi sẽ ảnh hưởng đến thần kinh.
• Nếu hay buồn nôn, chóng mặt thì nên sử dụng các loại thức ăn nhẹ như trái cây, ngũ cốc hoặc rau quả.
• Sau khi bị chấn thương sọ não, bệnh nhân nên nghỉ ngơi đến khi cơ thể cảm thấy dần trở lại bình thường, lưu ý tránh các hoạt động mạnh ảnh hưởng đến não bộ. Nếu tình trạng bệnh không có dấu hiệu giảm bớt thì cần liên hệ ngay đến bác sĩ hoặc tới cơ sở y tế gần nhất để có hướng xử lý kịp thời.
• Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, uống đúng thuốc, đúng liều và đúng thời gian.
• Hạn chế các hoạt động mạnh có nguy cơ gặp phải các chấn thương khác.
• Trong thời gian điều trị bệnh cũng như sau khi khỏi bệnh, không nên hoặc hạn chế chơi các môn thể thao, nếu chơi thì nên sử dụng bảo hộ.

Như vậy, hồi phục trí nhớ sau chấn thương sọ não là một quá trình lâu dài, cần phải có sự kiên trì, tinh thần lạc quan của người bệnh và kết hợp thực hiện các phương pháp điều trị dưới sự hướng dẫn của bác sĩ thì sẽ đem lại những hiệu quả tích cực.