Phan tả diệp hay còn gọi là senna, là một loại dược liệu quý được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền và được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực sức khỏe và làm đẹp. Vậy công dụng cụ thể của Phan tả diệp là gì? Cách sử dụng như thế nào? Bài viết dưới đây Pharmacity sẽ cung cấp các thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về vị thuốc này.
Tìm hiểu về cây Phan tả diệp
Phan tả diệp là cây gì?
Phan tả diệp thuộc họ đậu (Fabaceae), còn gọi là Dương tả diệp hay tả diệp trà,…Tên khoa học là Senna Alexandrina, là một loại thuốc thảo dược có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như Bắc Phi, Ấn Độ. Loài cây này hiện tại được trồng trên toàn thế giới.
Đặc điểm của cây
Là một loài cây bụi, cây cao khoảng 40-100cm, lá mọc đan xen nhau, hoa có màu vàng và hạt màu nâu. Cây phan tả diệp thường cao từ 0.5 đến 1 mét, có lá kép lông chim và hoa màu vàng rực rỡ.
Lá phan tả diệp thuộc dạng lá kép lông chim, chẵn, thường có tới 10-16 lá chét. Cây phan tả diệp có thân khá nhỏ, màu xanh sẫm, chia nhiều cành lá nhỏ.
Hoa phan tả diệp mọc thành chùm, cánh hoa màu vàng, có từ 6-14 hoa cùng 10 nhị gồm 3 nhị phía trên nhỏ và bất thụ, 4 nhị ở giữa cùng lớn, còn 3 nhị ở phía dưới cong queo, dễ nhận biết.
Quả phan tả diệp có dạng dẹt, thuộc loại đậu hình trứng, hơi cong, có chiều dài 4-6cm. Bên trong quả có chứa 6-8 hạt hình trứng dẹt, màu lục nâu.
Thành phần hóa học
Lá phan tả diệp chứa các hợp chất anthraglycosid như sennosid A, B, C, D, G, aloe-emodin dianthron glycoside, trong đó chủ yếu là sennosid A, B, C, D; các anthranoid ở dạng tự do, trong đó chủ yếu là rhein, aloe-emodin, chrysophanol
Ngoài ra, các nhà khoa học đã xác định được trong lá của nó còn có một số chất khác như aloe emođin tự do, rein, kaempferola và izoramnetin.
Tác dụng của Phan tả diệp
Theo đông y, phan tả diệp có tính hàn, vị đắng nhẹ nhưng ngọt hậu. Đây là bài thuốc được sử dụng nhiều nhất trong điều trị đại tràng, táo bón, tiêu hóa kém gây nên các triệu chứng như chướng bụng, đầy hơi,…
Sử dụng đúng cách sẽ mang tới các công dụng chính như sau:
Trị táo bón và rối loạn tiêu hóa
Phan tả diệp có tính vị nên giúp giải nhiệt, nhuận tràng, kích thích hệ tiêu hóa, bổ ruột. Vì vậy, nó rất tốt để chữa táo bón.
Kết hợp lá phan tả diệp với các vị thuốc khác thì có thể giúp cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa.
Hỗ trợ tiêu hóa
Trong lá chứa nhiều các thành phần hoá học như probiotic và quercetin, chất oxy hóa mạnh có vai trò loại bỏ các gốc tự do, kháng khuẩn, kháng virus. Hỗ trợ vi sinh vật trong đường ruột và tăng cường hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Làm sạch ruột
Lá phan tả diệp có khả năng đào thải độc tố có trong đường ruột, giúp duy trì sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa các bệnh về đường ruột
Thải độc gan
Các hoạt chất trong lá có khả năng kích thích enzym trong gan, giúp cho gan đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, lá còn chứa selen và allicin có vai trò làm sạch gan, loại bỏ các nguy cơ xấu làm tổn hại gan.
Giảm cân
Trà phan tả diệp là thức uống giảm cân hiệu quả, nhanh chóng và an toàn đối với chị em phụ nữ vì giúp giảm mỡ thừa, đốt cháy béo nhanh nhờ tăng cường sự trao đổi chất trong cơ thể, hạn chế năng lượng tích tụ thành mỡ.
Trị mụn
Đặc tính kháng khuẩn của phan tả diệp có lợi trong việc điều trị nhiều vấn đề da liễu. Điển hình như cải thiện tình trạng da sần sùi, mụn nước, thâm mụn, sưng, ngứa, da kích ứng,….
Cách sử dụng cây phan tả diệp
Trước khi sử dụng phan tả diệp, cần lưu ý đến liều lượng và tần suất sử dụng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi bắt đầu sử dụng.
Có nhiều cách dùng phan tả diệp để chữa bệnh:
Lá Phan tả diệp dùng hãm với nước sôi uống như trà. Khi hãm lá, chỉ cần hãm với nước đun sôi trong 5 phút, gạn lấy phần nước. Thực hiện lại như vậy 3 lần, hòa trộn phần nước hãm, dùng uống khi còn ấm.
Liều dùng thông thường:
- Trẻ em dưới 12 tuổi: không nên vượt quá 8mg/ngày.
- Trẻ em từ 12 tuổi trở lên và người lớn: không nên vượt quá 17mg/ngày và không nên dùng quá 30-35mg/ngày.
- Người cao tuổi: không nên vượt quá 17mg/ngày.
Các bài thuốc dân gian:
- Bài thuốc táo bón do nhiệt: Dùng 3 – 6g (trường hợp nặng có thể dùng 10g), hãm nước sôi dùng uống mỗi ngày.
- Hỗ trợ chức năng ruột sau phẫu thuật: Sử dụng 4g hãm nước, dùng uống mỗi ngày một lần.
- Đầy bụng, rối loạn tiêu hóa: Dùng 2g Phan tả diệp, Đại hoàng, Binh lang, mỗi vị 3g, Sơn tra 10g sắc thành thuốc, dùng uống mỗi ngày một lần.
- Giảm cân: lấy 20-30g rửa sạch hãm cùng 1,5lit nước uống trong ngày.
Những lưu ý khi dùng phan tả diệp
- Không sử dụng quá liều: Sử dụng quá nhiều trà phan tả diệp có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng dữ dội hoặc dị ứng. Các biểu hiện của dị ứng như phát ban, sưng mặt, lưỡi, môi, họng và bạn cần phải ngưng sử dụng ngay khi có những biểu hiện này.
- Không sử dụng cho phụ nữ đang mang thai hoặc trong thời gian cho con bú: Trà phan tả diệp có thể gây sảy thai, bài tiết qua sữa mẹ sẽ gây tiêu chảy cho em bé.
- Không sử dụng cho phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt.
- Không nên uống trà phan tả diệp khi đang bị bệnh về gan, thận, tim hoặc huyết áp cao, vì có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm.
- Không nên sử dụng liên tục trong thời gian dài để tránh làm mất cân bằng điện giải trong cơ thể.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia trước khi sử dụng.
Thắc mắc trong quá trình sử dụng
Tác dụng phụ của phan tả diệp là gì?
Khi sử vị thuốc phan tả diệp, bạn có thể gặp một số tác dụng phụ, bao gồm:
- Đau bụng dữ dội.
- Tiêu chảy và táo bón nặng hơn sau khi ngừng sử dụng phan tả diệp.
- Sụt cân.
- Hạ kali máu.
- Buồn nôn.
- Ngứa.
- Chán ăn.
- Nước tiểu đậm.
- Phân giống màu đất sét.
- Vàng da.
Bên cạnh đó, có thể xuất hiện các dấu hiệu của phản ứng dị ứng như:
- Phát ban.
- Sưng mặt/môi/lưỡi hoặc cổ họng.
- Khó thở.
Uống phan tả diệp nhiều có hại không?
Uống lá phan tả diệp có thể có lợi cho một số người trong một số trường hợp, nhưng cũng có thể gây hại cho người khác nếu sử dụng không đúng cách
Do thảo dược này có tính nhuận tràng và xổ mạnh, nên khi uống quá liều có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng tiêu chảy. Một số trường hợp lạm dụng có thể gây đi ngoài nhiều, dẫn đến mất nước.
Phan tả diệp là một loại dược liệu quý với nhiều công dụng cho sức khỏe và sắc đẹp. Từ việc trị táo bón, hỗ trợ tiêu hóa, làm sạch ruột, thải độc gan, giảm cân đến trị mụn, phan tả diệp mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Tuy nhiên, việc sử dụng cần được thực hiện đúng cách và có sự giám sát của chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp tự nhiên cho các vấn đề sức khỏe và làm đẹp, phan tả diệp chắc chắn là một lựa chọn tuyệt vời đáng để cân nhắc.
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phan tả diệp và cách sử dụng nó một cách an toàn, hiệu quả. Hãy luôn cẩn thận và lắng nghe cơ thể mình để tận dụng tối đa những lợi ích mà thảo dược này mang lại.
