Trong dân gian từ nhiều đời nay, cây cối xay được biết đến và dùng như một phương thuốc chữa trị bệnh. Với trình độ y học hiện đại, điều này đã được chứng minh thông qua các nghiên cứu y khoa. Vậy cây cối xay trị được bệnh gì và các bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này ra sao. Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Đặc điểm cây cối xay
Trong dân gian, cây cối xay còn được gọi với một số tên khác như là cây dằng xay, kim hoa thảo, quýnh ma, ma bản thảo, ma mãnh thảo hay nhĩ hương thảo, co tó tép (Thái), phao tôn (Tày)…Tên khoa học của cây cối xay là Abutilon indicum (L.) Sweet, thuộc họ bông (Malvaceae).
Cây cối xay là một loại cây nhỏ, sống dai, thường mọc thành bụi, cao từ 1 – 1,5m, thân cây có lông mềm hình sao. Lá cây cối xay có hình tim, cuống dài, mép khía răng, mọc so le nhau.
Hoa cối xay có màu vàng, mọc riêng lẻ ở các kẽ lá, cuống gấp khúc, quả của cây trông giống như cái cối xay, có lông nên có tên gọi như vậy. Hạt quả cối xay có hình thận, nhẵn, màu đen nhạt.
Đặc điểm của cây cối xay
Thành phần hoá học có trong cây cối xay
Cây cối xay có chứa các flavonoid (gossypetin, gossypin, cyanidin – 3 – rutinoside), hợp chất phenol, acid hữu cơ, acid amin, đường. Lá cây cối xay chứa nhiều chất nhầy và asparagine. Các đường là glucose, fructose, galactose.
Hạt của cây cối xay chứa raffinose 1,6% và dầu nửa khô 4,21% trong đó chủ yếu là glycerid của các acid linoleic, palmitic, oleic, stearic.
Rễ cây cối xay có chứa dầu béo, β- sitosterol, β-amyrin và một alcaloid chưa xác định.
Cây cối xay có tác dụng gì?
Cây cối xay từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị nhiều loại bệnh. Dưới đây là một số tác dụng chính của cây cối xay:
- Giảm viêm, giảm đau: Thành phần flavonoid và saponin trong cây có khả năng kháng viêm, giảm đau hiệu quả. Điều này làm cho cây cối xay trở thành lựa chọn tốt để điều trị viêm khớp, đau nhức cơ bắp.
- Kháng khuẩn, kháng nấm: Alkaloid trong cây có tác dụng kháng khuẩn, ngăn ngừa sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn và nấm gây bệnh.
- Lợi tiểu, thanh nhiệt: Cây cối xay có tác dụng lợi tiểu, giúp thanh nhiệt, giải độc, thích hợp cho những người bị nóng trong, tiểu buốt, tiểu rắt.
- Cải thiện tiêu hóa: Chất nhầy trong cây giúp bôi trơn, làm dịu niêm mạc dạ dày, ruột, hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng.
- Chữa lành vết thương: Dùng lá cây cối xay giã nát đắp lên vết thương có tác dụng cầm máu, chống viêm, giúp vết thương mau lành.
Các bài thuốc trị bệnh từ cây cối xay
Cùng tham khảo những bài thuốc trị bệnh từ cây cối xay dưới đây nhé!
- Đau tai, tật điếc: Rễ cối xay 60g hoặc 20 – 30g quả, nấu với thịt lợn mà ăn. Đối với tật điếc, dùng rễ cối xay, mộc hương, vọng giang nam, mỗi vị 60g, nấu với đuôi lợn mà ăn.
- Sau khi đẻ phù thũng: Lá cối xay 30g, ích mẫu 20g sắc uống.
- Kiết lỵ hay mắt có màng mộng: Quả cối xay, hoa mào gà mỗi vị 30g, sắc uống.
- Trị chứng dị ứng phong mày đay: Toàn cây cối xay khô 40g, thịt heo nạc vừa đủ, hầm lấy nước uống, thịt ăn.
- Trị trĩ sang: Rễ cối xay 200g, sắc đặc, uống 1 chén thuốc (bằng chén trà), còn lại thừa lúc nóng xông hậu môn, khi nước còn ấm thì dùng rửa, ngày xông rửa 5-6 lần.
- Trị tổn thương do đánh ngã, hoặc người thể hư thiếu sức: Rễ cối xay khô 2 lượng (80g), giò heo 1 cái, rượu ngon 2 lượng, chưng hầm ăn uống nước.
- Trị viêm khớp xương tay chân, sau khi bị nhọt độc cơ nhục yếu mềm tê nhức: Rễ cối xay 1 lượng (40g), rượu nước mỗi thứ một nửa sắc uống.
- Trị hầu nga (viêm amidan): Rễ cối xay tươi 140g sắc uống; hoặc gia cỏ xước, rẻ quạt (củ) cùng giã vắt nước hòa đồng tiện uống.
- Trị viêm tai trong mạn tính: Rễ cối xay khô 20 – 40g, gạo nếp 1 chén (hoặc thịt heo nạc, hoặc đậu hũ lượng vừa đủ) hầm ăn uống nước.
- Trị lợi răng lở loét: Rễ cối xay khô 20g, đường đỏ vừa đủ, sắc uống; hoặc rễ cối xay tươi tẩm giấm 1 giờ, bọc vải ngậm trong miệng.
- Trị xích bạch lỵ: Quả cối xay (cả hạt) sao nghiền bột, mỗi lần uống 4g, ngày 3 lần, uống với mật ong trước khi ăn.
- Trị ung thư thũng độc (nhọt độc sưng đau): Quả cối xay (cả hạt) 1 quả, nghiền bột, hãm nước sôi uống. Dùng thêm lá cối xay tươi với mật hoặc đường đỏ giã đắp chỗ đau.
Các bài thuốc trị bệnh từ cây cối xay
Khi sử dụng cây cối xay làm thuốc cần lưu ý điều gì?
Mặc dù cây cối xay có nhiều công dụng chữa bệnh, nhưng khi sử dụng cần lưu ý một số điểm sau:
- Người có thận hư hàn, tiểu tiện nhiều lần và nước tiểu trong, người ỉa chảy không nên dùng cây cối xay.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Cây cối xay có thể tương tác với một số thuốc, thực phẩm chức năng hay dược liệu khác mà bạn đang sử dụng. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi dùng, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ và thầy thuốc trước khi muốn dùng bất kỳ loại dược liệu nào.
- Liều lượng hợp lý: Không nên lạm dụng, sử dụng quá liều, vì có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
- Kiểm tra dị ứng: Nếu có dấu hiệu dị ứng, ngừng sử dụng ngay lập tức và tìm sự hỗ trợ y tế.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Nên thận trọng khi sử dụng cây cối xay, vì hiện chưa có đủ nghiên cứu về độ an toàn cho đối tượng này.
Câu hỏi thường gặp
- Uống nước cây cối xay có tác dụng gì?
Uống nước cây cối xay giúp thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc cơ thể và cải thiện hệ tiêu hóa.
- Làm thế nào để phân biệt cây cối xay với các loại cây khác?
Cây cối xay có thân thảo, lá hình tim, hoa màu vàng đặc trưng. Quả nang có nhiều hạt nhỏ, dễ nhận biết.
- Cây cối xay có nên được ưu tiên dùng so với các loại thuốc trị bệnh khác hay không?
Tùy vào trường hợp, người bệnh nên hỏi ý kiến của dược sĩ, bác sĩ để đảm bảo an toàn trước khi dùng các bài thuốc dân gian. Bởi vì dùng cây thuốc tươi thì người bệnh sẽ không thể biết một cách chính xác lượng thuốc mà mình sẽ uống, điều này cực nguy hiểm nếu người bệnh dùng quá liều thuốc.
- Liệu dùng cây cối xay thì có bị tác dụng phụ không?
Mặc dù nguồn gốc là từ thiên nhiên, tuy nhiên vẫn có những người, thể trạng sẽ bị kích ứng với các thành phần của cây cối xay. Do vậy, tác dụng phụ vẫn hoàn toàn có thể xảy ra, người dùng nên chú ý các biểu hiện bất thường của cơ thể khi sử dụng cây cối xay.
Kết luận
Cây cối xay là một thảo dược quý với nhiều công dụng chữa bệnh tuyệt vời. Từ việc giảm viêm, giảm đau, kháng khuẩn cho đến cải thiện tiêu hóa, cây cối xay đã chứng minh được hiệu quả trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, việc sử dụng cây cối xay làm thuốc cần phải được thực hiện cẩn thận và dưới sự hướng dẫn của chuyên gia để đảm bảo an toàn. Với những thông tin trên, hy vọng bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về cây cối xay và biết cách tận dụng những lợi ích mà loại thảo dược này mang lại.
Hãy cùng khám phá và sử dụng cây cối xay một cách khoa học để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình!
