Cảnh báo bệnh viêm não Nhật Bản ở trẻ em

Viêm não Nhật Bản là bệnh nhiễm trùng cấp tính hệ thần kinh trung ương do virus viêm não Nhật Bản gây ra, là một bệnh nặng, nguy cơ tử vong và di chứng cao. Do đó, nếu trẻ em mắc phải cần thận trọng và lưu ý hơn. Chúng ta cùng tìm hiểu bài viết dưới đây để hiểu hơn về viêm não Nhật Bản ở trẻ em nhé.

Nguy cơ trẻ em mắc viêm não Nhật Bản

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 3 tỷ người tại 24 quốc gia ở khu vực Đông Nam Á (trong đó có Việt Nam) và Tây Thái Bình Dương có nguy cơ bị lây truyền virus viêm não Nhật Bản. Vì vậy, trẻ em ở những quốc gia nằm trong vùng lưu hành virus sẽ có nguy cơ cao bị viêm não Nhật Bản. Các đợt bùng phát lớn của viêm não Nhật Bản xảy ra 2-15 năm một lần. Sự lây truyền bệnh tăng cao trong mùa mưa, khi số lượng muỗi gia tăng.

Tại Việt Nam, bệnh lưu hành quanh năm, trong đó tăng cao vào mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10 hàng năm (cao nhất vào các tháng 5, 6, 7). Bệnh đang có xu hướng tăng dần ở nhóm tuổi nhũ nhi (6,8%) và nhóm trên 15 tuổi (13,2%). Tuy nhiên, nhóm tuổi từ 1 đến 15 tuổi vẫn là nhóm dân số chiếm cao nhất về tỷ lệ mắc bệnh (80%).

Đối tượng dễ bị viêm não Nhật Bản

Tất cả mọi người, mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với virus viêm não Nhật Bản đều có thể bị mắc bệnh. Tuy nhiên, bệnh viêm não Nhật Bản chủ yếu gặp ở trẻ em dưới 15 tuổi, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở nhóm trẻ 5-9 tuổi. Theo thống kê, trẻ từ 0 đến 14 tuổi chiếm đến 75% các trường hợp tử vong.

Không được lơ là với bệnh viêm não Nhật Bản

Nguyên nhân gây bệnh viêm não Nhật Bản

Nguyên nhân trẻ mắc bệnh viêm não Nhật Bản là:

• Do nhiễm virus viêm não Nhật Bản (Japanese encephalitis virus – JEV) qua đường muỗi đốt, thường là loại muỗi Culex tritaeniorhynchus. Nguồn chứa virus chủ yếu là lợn và chim, lây truyền qua người thông qua muỗi Culex – loài muỗi tăng sinh mạnh ở nước ta vào các tháng mưa, nóng. Muỗi sẽ bị nhiễm virus sau khi hút máu các loài động vật bị bệnh.

• Virus JEV thuộc nhóm B, họ Togaviridae, chủng Flavivirus; bị bất hoạt ở 56 độ C sau 30 phút và 100 độ C sau 2 phút. Virus này liên quan đến bệnh sốt xuất huyết, sốt vàng da và virus Tây sông Nile. Virus này tồn tại trong muỗi, lợn, các loài chim nước. Ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, virus viêm não Nhật Bản thường lây truyền mạnh vào mùa mưa và thời điểm trước thu hoạch ở vùng trồng lúa. Ở Việt Nam, muỗi Culex đa số xuất hiện ở miền Bắc, những tháng mùa hè. Muỗi Culex thường đẻ trứng trong ruộng lúa, kênh mương.

Bệnh viêm não Nhật Bản không lây trực tiếp từ người sang người, không lây khi ăn uống chung, dùng chung đồ dùng hay tiếp xúc gần với người mắc bệnh.

Các dấu hiệu nhận biết

Biểu hiện, triệu chứng bệnh viêm não Nhật Bản:

• Giai đoạn ủ bệnh:

Thông thường, bệnh viêm não Nhật Bản có thời gian ủ bệnh là từ 5 – 14 ngày, trung bình là khoảng 1 tuần. Trong giai đoạn này, người bệnh không có triệu chứng viêm não Nhật Bản.

• Giai đoạn khởi phát:

Sau giai đoạn ủ bệnh, virus viêm não Nhật Bản vượt qua hàng rào mạch máu – não và gây phù não. Ở giai đoạn này, bệnh sẽ khởi phát đột ngột với triệu chứng sốt cao 39 – 40 độ C hoặc hơn. Ngoài ra, bệnh nhân còn có các triệu chứng viêm não Nhật Bản khác như: đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Trong 1 – 2 ngày đầu có thể gặp những dấu hiệu như: cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu, mất ý thức hay phản xạ gân xương tăng.

Triệu chứng viêm não Nhật Bản ở một số trẻ nhỏ còn là đi lỏng, đau bụng, nôn giống như ngộ độc ăn uống.

• Giai đoạn toàn phát:

Từ ngày thứ 3 – 4 đến ngày 6 – 7 của bệnh, bệnh nhân viêm não Nhật Bản tiến vào giai đoạn toàn phát. Triệu chứng viêm não Nhật Bản nổi bật nhất trong giai đoạn này là tổn thương não nói chung và tổn thương thần kinh khu trú. 

Sang ngày thứ 3 – 4 của bệnh, các triệu chứng viêm não Nhật Bản không giảm mà còn nặng hơn. Bệnh nhân từ mê sảng kích thích dần rơi vào hôn mê sâu. Không những vậy, các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên. Người bệnh vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ lúc tái, mạch nhanh, huyết áp tăng rối loạn nhịp thở. Cuồng sảng, ảo giác, tăng trương lực cơ khiến bệnh nhân viêm não Nhật Bản nằm co quắp, giật rung các cơ mặt và chi. 

Ở một số bệnh nhân còn có trạng thái định hình, giữ nguyên tư thế. 

• Giai đoạn lui bệnh:

Sang tuần hai, nhiệt độ cơ thể giảm dần và hết sốt vào ngày thứ 10 nếu không có tình trạng bội nhiễm. Các hội chứng não và rối loạn thần kinh cũng mất dần nếu bệnh nhân được điều trị đúng cách. Tuy nhiên sau đó, người bệnh viêm não Nhật Bản có thể sẽ phải đối mặt với một số di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Cách phòng tránh viêm não Nhật Bản

– Phòng thụ động: cắt đứt khâu trung gian truyền bệnh.

• Nơi ở thông thoáng sạch sẽ, khơi thông cống rãnh.
• Phòng chống muỗi đốt, nằm ngủ có màn.
• Ngoài ra, đối với khu vực nông thôn, người dân nên xây dựng chuồng trại cách xa nhà và được phun thuốc diệt muỗi ít nhất 6 tháng một lần. Khu vực ao cần được làm sạch, thoát nước thường xuyên để đảm bảo nguồn nước sạch (Loài muỗi Culex thường đẻ ở nhiều trong các vũng nước đọng, cống rãnh…)

Chủ động phòng viêm não Nhật Bản

– Phòng bệnh chủ động: Tiêm vắc-xin phòng viêm não Nhật Bản cho mọi lứa tuổi, quan trọng nhất là ở trẻ 1 – 15 tuổi.

• Vắc-xin viêm não Nhật Bản B cần tiêm đủ 3 mũi:
  • Mũi 1 cần hoàn thành lúc trẻ được một tuổi.
  • Mũi 2 tiến hành sau mũi 1 khoảng 2 tuần.
  • Mũi 3 tiêm cách mũi 2 một năm.

• Sau đó, khoảng 3 – 4 năm mũi tiêm viêm não Nhật Bản này sẽ nhắc lại một lần cho đến lúc trẻ đủ 15 tuổi.

Kết luận

Viêm não Nhật Bản là một bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện sớm. Để bảo vệ con bạn khỏi căn bệnh này, việc tiêm vắc xin phòng ngừa là vô cùng quan trọng, cùng với đó là việc duy trì môi trường sống sạch sẽ và an toàn. Hãy luôn theo dõi sức khỏe của trẻ và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường. Sự chủ động và kiến thức sẽ giúp chúng ta bảo vệ tương lai khỏe mạnh cho thế hệ trẻ.