Vô sinh ở nam giới là một vấn đề đáng lo ngại trong xã hội hiện đại, ảnh hưởng đến khả năng làm cha của nhiều người đàn ông. Hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố tăng nguy cơ vô sinh sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Vô sinh ở nam giới là gì?
Vô sinh ở nam giới là tình trạng nam giới có đời sống tình dục bình thường, giao hợp thường xuyên (2-3 lần/tuần) không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng không thể có con theo cách tự nhiên trong thời gian một năm.
Vô sinh ở nam giới có 2 loại:
- Vô sinh nguyên phát: vợ chồng chưa từng được có con, nguyên nhân chính được xác định là do người chồng.
- Vô sinh thứ phát: vợ chồng đã từng có con hoặc mang thai nhiều lần nhưng bị sẩy thai, sau này không thể có con được nữa, nguyên nhân được tìm ra là do người chồng.
Nguyên nhân vô sinh ở nam giới
Vô sinh nam có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm rối loạn nội tiết (chiếm 5 – 15% ), rối loạn vận chuyển tinh trùng (2% – 5%), khiếm khuyết tinh hoàn nguyên phát (65 – 80%) và vô sinh không rõ nguyên nhân (chiếm 10 – 20%). Có thể liệt kê một số nguyên nhân cụ thể gây vô sinh ở nam như:
- Nguyên nhân nội tiết: Hội chứng Kallmann, hội chứng Prader Willi, Laurence – Moon – Beidl, hội chứng quá tải sắt, mất điều hòa tiểu não, chấn thương đầu, ở người bổ sung testosterone hoặc cường giáp.
- Nguyên nhân di truyền: đột biến gen điều hoà màng xơ nang (CFTR), hội chứng Kallmann, hội chứng Klinefelter, hội chứng Young, hội chứng chỉ tế bào Sertoli, Kal-1, Kal -2, FSH, LH, FGFS, GnRH1 /GNRHR PROK2/PROK2R thiếu gen, dị thường nhiễm sắc thể, vi mất đoạn nhiễm sắc thể Y, đột biến AR…
- Bất thường bẩm sinh về niệu sinh dục: rối loạn chức năng hoặc tắc nghẽn mào tinh hoàn, bất thường bẩm sinh ống dẫn tinh, tinh hoàn ẩn, rối loạn ống phóng tinh…
- Bất thường niệu sinh dục mắc phải: tắc nghẽn hoặc thắt ống dẫn tinh hai bên, cắt bỏ tinh hoàn hai bên, viêm mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, xuất tinh ngược dòng.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu: nhiễm trùng do chlamydia, giang mai, lao, nhiễm trùng niệu sinh dục tái phát, viêm tuyến tiền liệt và viêm tuyến tiền liệt tái phát.
- Rối loạn chức năng tình dục: xuất tinh sớm, không xuất tinh, rối loạn cương dương.
- Các khối u ác tính: u vùng tuyến yên, u sọ hầu, điều trị bằng phẫu thuật hoặc xạ trị, hay các khối u tinh hoàn, u tuyến thượng thận dẫn đến dư thừa androgen.
- Độc tố môi trường: thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, các hoá chất, bức xạ, tia X hay những nam giới thường xuyên hút thuốc, uống nhiều rượu bia…
Ngoài ra, một số thuốc opioid, thuốc hướng tâm thần có thể gây ức chế GnRH, bổ sung testosterone ngoại sinh hoặc androgen steroid, chất tương tự GnRH và thuốc đối kháng được sử dụng trong ung thư biểu mô tuyến tiền liệt, thuốc kháng androgen, ketoconazole, cimetidine… cũng có nguy cơ gây vô sinh ở nam.
Các yếu tố tăng nguy cơ vô sinh nam giới
Dưới đây là 1 vài yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ vô sinh ở nam giới, bao gồm:
- Tuổi tác: Tuổi tác là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Nam giới càng lớn tuổi, chất lượng và số lượng tinh trùng càng giảm. Điều này đặc biệt rõ rệt ở những người đàn ông trên 40 tuổi.
- Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma túy và các chất kích thích khác đều có thể gây tổn hại đến tinh trùng. Ngoài ra, thói quen ăn uống không lành mạnh, thiếu vận động và căng thẳng cũng góp phần làm tăng nguy cơ vô sinh.
- Tiếp xúc với hóa chất và môi trường độc hại: Làm việc trong môi trường có nhiều hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, và các chất phóng xạ có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Các công việc yêu cầu tiếp xúc nhiều với nhiệt độ cao cũng có thể gây hại cho tinh hoàn và quá trình sản xuất tinh trùng.
- Các bệnh lý và tình trạng sức khỏe: Các bệnh lý như tiểu đường, bệnh tim mạch, và các bệnh tự miễn dịch đều có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Ngoài ra, các tình trạng như béo phì, suy dinh dưỡng và căng thẳng cũng có thể gây ra các vấn đề về sinh sản.
- Sử dụng thuốc và các liệu pháp điều trị: Một số loại thuốc và liệu pháp điều trị như hóa trị, xạ trị, và các loại thuốc chống viêm, chống trầm cảm có thể gây ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng. Việc sử dụng steroid và các loại thuốc tăng cường thể lực cũng có thể gây hại cho tinh trùng.
Cách chăm sóc nam giới vô sinh
Theo các chuyên gia Nam khoa, với tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện nay, căn bệnh này hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác nguyên nhân và điều trị đúng cách. Do đó những bệnh nhân đang gặp phải vấn đề này không nên quá lo lắng mà cần tới cơ sở y tế chuyên khoa thăm khám bệnh càng sớm càng tốt.
Ngoài các phương pháp điều trị truyền thống như: sử dụng thuốc hỗ trợ sinh sản, phẫu thuật can thiệp giải quyết dị tật cấu trúc, thực hiện chế độ sinh hoạt lành mạnh,… các phương pháp hỗ trợ sinh sản đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi. Hầu hết các trường hợp vô sinh, hiếm muộn khó có thể giải quyết bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như: thụ tinh trong ống nghiệm, tiêm tinh trùng vào tương bào noãn, bơm tinh trùng vào tử cung, chuyển phôi giai đoạn phôi nang, cho nhận noãn, tinh trùng và phôi,…
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh cũng như mức độ, tình trạng bệnh, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng nhiều phương pháp riêng lẻ hoặc kết hợp. Điều quan trọng là bệnh nhân cần tin tưởng vào phác đồ điều trị bác sĩ đưa ra, thực hiện khám và điều trị đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.
Đồng thời thực hiện các thói quen sau đây:
- Duy trì cân nặng ở mức bình thường, tránh ăn uống quá độ dẫn đến thừa cân, béo phì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
- Bổ sung những thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản ở nam giới như: những thực phẩm giàu kẽm, vitamin D (hàu, cá ngừ, thịt bò, lòng đỏ trứng,…)
- Hạn chế thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích, chất không tốt cho sức khỏe.
- Luôn giữ tinh thần thoải mái, bình tĩnh trong mọi trường hợp, tránh căng thẳng, stress.
- Đời sống sinh hoạt vợ chồng khoa học, thoải mái và nâng cao tinh thần chăn gối.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và có hướng giải quyết sớm khi gặp các vấn đề bất thường về sức khỏe sinh sản.
- Không ngại chia sẻ, tâm sự với vợ về những bất thường về sinh sản mà mình mắc phải.
Vô sinh ở nam giới là một vấn đề phức tạp và có nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, hiểu rõ các yếu tố tăng nguy cơ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp có thể giúp giảm nguy cơ này. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần thiết. Việc chăm sóc sức khỏe sinh sản không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là trách nhiệm với gia đình và xã hội. Điều quan trọng nhất là không nên bỏ qua các dấu hiệu bất thường và luôn giữ tinh thần lạc quan, tin tưởng vào khả năng vượt qua khó khăn trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc gia đình.
Hy vọng những chia sẻ trên đây giúp bạn hiểu được nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ bị vô sinh ở nam giới. Từ đó biết cách chăm sóc và đề phòng tình trạng này.
