Ngày nay, với nhịp độ cuộc sống vội vã và căng thẳng số lượng người mắc những căn bệnh tâm lý nguy hiểm đang ngày nhiều hơn. Thế nhưng, không phải ai cũng có nhận thức đúng đắn về mức độ nguy hiểm của bệnh. Đôi khi sự định kiến và nhầm tưởng khiến cho người bệnh bị mất cơ hội điều trị một cách khoa học. Vì vậy cần sớm phát hiện để điều trị, giúp người bệnh cải thiện triệu chứng cũng như có chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Rối loạn tinh thần là gì ?
Rối loạn tinh thần là nhóm bệnh chỉ chung cho tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần có liên quan đến những thay đổi về suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Tình trạng này có mối mật thiết với những vấn đề trong các hoạt động xã hội, công việc và gia đình.
Rối loạn tinh thần có thể xảy ra từng đợt hoặc kéo dài, với nhiều loại, mức độ và biểu hiện khác nhau. Một người có thể có nhiều hơn một loại rối loạn tinh thần.
Dù ở nhiều dạng khác nhau nhưng bệnh rối loạn tinh thần đều gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe và cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Cần sớm điều trị để người bệnh hòa nhập cuộc sống tốt hơn, cải thiện các mối quan hệ và chất lượng cuộc sống.
Nguyên nhân rối loạn tinh thần
- Nguyên nhân về mặt tâm lý như: những lo âu, áp lực về cuộc sống, công việc, học tập,…
- Nguyên nhân thực thể: Do bị bệnh ở não, chấn thương sọ não, viêm não,…
- Nguyên nhân từ bệnh khác ảnh hưởng đến não bộ như bệnh nhược giáp, cường giáp,…
- Nguyên nhân từ cấu tạo bất thường của thể chất.
Các dạng bệnh rối loạn tâm thần thường gặp
Trầm cảm
Đây là một trong những căn bệnh tâm lý nguy hiểm và rất phổ biến hiện nay. Triệu chứng điển hình của người mắc rối loạn trầm cảm đó là buồn bã một cách quá mức, mệt mỏi và không còn niềm tin vào cuộc sống. Ngoài ra, bệnh còn có các dấu hiệu khác như mất ngủ, sụt cân, mất tập trung, dễ nổi nóng tức giận, cảm thấy vô giá trị và thường nghĩ đến tự tử.
Tâm thần phân liệt
Người mắc bệnh này có tuổi thọ thấp hơn người bình thường, dao động từ 10 – 20 năm. Tâm thần phân liệt đặc trưng bởi sự suy giảm đáng kể về nhận thức và thay đổi hành vi. Các triệu chứng gồm ảo tưởng dai dẳng, ảo giác, có suy nghĩ và hành vi vô tổ chức, kích động mạnh.
Rối loạn lo âu
Rối loạn lo âu khiến người bệnh nhạy cảm hơn với các tình huống bằng cách sợ hãi cùng một loạt các dấu hiệu thể chất như: đổ mồ hôi, nhịp tim nhanh, thở nhanh,…Người bệnh rất khó để kiểm soát được sự lo âu quá mức của bản thân, gây cản trở cho các hoạt động bình thường hàng ngày.
Rối loạn lo âu lại được chia thành nhiều loại như: rối loạn lo âu hoảng sợ, rối loạn lo âu tổng quát, rối loạn lo âu xã hội, ám ảnh cụ thể,…
Rối loạn nhân cách
Rối loạn nhân cách là người bệnh có đặc điểm tính cách cực đoan, không linh hoạt, gây ra nhiều cản trở trong công việc, các mối quan hệ xã hội,… Người bệnh này thường có hành vi khác biệt so với kỳ vọng của xã hội, dễ gây ra nhiều vấn đề như: chống đối xã hội, ám ảnh cưỡng chế, gây tổn hại cho bản thân hoặc người xung quanh,…
Rối loạn lưỡng cực
Chứng rối loạn tâm trạng mãn tính khiến tâm trạng, năng lượng và hành vi thay đổi mãnh liệt. Các giai đoạn hưng phấn và hưng phấn nhẹ là dấu hiệu chính của tình trạng này.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive-compulsive disorder – OCD)
Người mắc bệnh này bị cảm giác quấy rối liên tục gây ra cảm xúc sợ hãi một cách vô lý. Người bệnh thường xuyên có những suy nghĩ khiến họ phải thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại.
Rối loạn phổ tự kỷ
Liên quan đến sự phát triển não bộ, ảnh hưởng đến cách 1 người nhận thức và trao đổi với người khác, gồm các kiểu hành vi hạn chế và lặp đi lặp lại.
Rối loạn Tic
Người bị rối loạn Tic liên tục tạo ra âm thanh, hình ảnh hoặc chuyển động cơ thể không có mục đích, không thể kiểm soát. Ví dụ điển hình của chứng rối loạn tâm thần này là hội chứng Tourette.
Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (Post-traumatic stress disorder – PTSD)
Đây là một tình trạng có thể phát triển sau một sự kiện chấn thương chẳng hạn như cái chết bất ngờ của người thân, thảm họa tự nhiên hay sự tấn công về thể xác. Những người bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương thường có những suy nghĩ và ký ức lâu dài đáng sợ về những điều này đồng thời có xu hướng bị tê liệt về cảm xúc.
Rối loạn ăn uống
Người mắc hội chứng này có dấu hiệu chán ăn, cuồng ăn hoặc ăn uống không kiểm soát. Chứng chán ăn thường khởi phát ở tuổi thiếu niên. Trong khi người mắc chứng cuồng ăn có nguy cơ sử dụng chất gây nghiện, tự tử và phát sinh những vấn đề tiêu cực khác.
Rối loạn tình dục và giới tính
Chứng rối loạn này liên quan đến sức khỏe sinh sản, ham muốn tình dục của người bệnh, đôi khi còn gây ra nhiều hành vi tình dục cực đoan.
Rối loạn phân ly
Rối loạn phân ly còn được gọi là rối loạn đa nhân cách, khiến người bệnh bị thay đổi ý thức, trí nhớ, nhận thức đúng về bản thân hoặc môi trường xung quanh. Tình trạng này thường là hậu quả của tổn thương tinh thần sau một sự kiện đáng sợ, thảm họa, tai nạn hoặc kết quả sau một quá trình căng thẳng quá mức.
Rối loạn tăng động/giảm chú ý (Attention deficit hyperactivity disorder – ADHD)
Là một trong những rối loạn phát triển thần kinh phổ biến nhất ở trẻ em và thường kéo dài đến tuổi trưởng thành. Trẻ mắc chứng ADHD thường mất tập trung, hiếu động thái quá và bốc đồng
Rối loạn giả tạo
Là dạng rối loạn khi người bệnh cố ý tạo ra hoặc cảm nhận về các triệu chứng thể chất không có thật để đóng vai là người bệnh hay người cần được giúp đỡ.
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện: gồm nghiện ma túy, rượu.
Các biện pháp nếu gặp phải rối loạn tinh thần
Không có phương pháp cụ thể nào ngừa rối loạn tâm lý. Tuy nhiên, bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý sẽ có các lưu ý, hướng dẫn, hỗ trợ bạn kiểm soát triệu chứng. Các biện pháp cần lưu ý :
- Chế độ dinh dưỡng cân đối: ăn uống lành mạnh và cân đối bằng cách hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ; bổ sung rau xanh, trái cây.Tránh sử dụng chất kích thích: thuốc lá, rượu và các chất gây nghiện có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý.
- Tăng cường các hoạt động thể chất: tập thể dục có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức đề kháng.
- Ngủ đủ giấc: nên tập thói quen ngủ đúng giờ và đủ giấc.
- Quản lý căng thẳng: học cách xử lý căng thẳng và giải tỏa áp lực trong cuộc sống bằng các phương pháp như thiền, yoga,…
- Tìm hiểu về các dạng rối loạn tâm lý và dấu hiệu bệnh để kịp thời điều trị.
- Kiểm tra sức khỏe tinh thần định kỳ: khi cảm thấy lo lắng, áp lực hoặc có dấu hiệu của rối loạn tâm lý, hãy đến gặp bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý để được kiểm tra và điều trị sớm.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
