Viêm đại tràng là một bệnh lý phổ biến liên quan đến hệ tiêu hóa, gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Hiểu rõ về các loại viêm đại tràng và dấu hiệu nhận biết sẽ giúp bạn phòng ngừa và điều trị bệnh một cách hiệu quả. Dưới đây là các loại viêm đại tràng phổ biến và dấu hiệu nhận biết từng loại.
Các loại viêm đại tràng thường gặp
Theo thời gian gây bệnh, viêm đại tràng được chia thành hai giai đoạn là viêm đại tràng cấp tính và viêm đại tràng mạn tính.
Viêm đại tràng cấp tính
Là dạng viêm nhiễm, tổn thương đại tràng dẫn đến rối loạn chức năng tiêu hóa cấp thời. Bệnh hình thành thường do bị nhiễm độc hay nhiễm khuẩn đường ruột. Nếu không chữa trị kịp thời, lâu ngày bệnh sẽ chuyển sang tình trạng mạn tính.
Viêm đại tràng mạn tính
Ở giai đoạn này, các ổ viêm đã hình thành và phát triển nặng hơn ở niêm mạc đại tràng dẫn đến các dấu hiệu, triệu chứng tổn thương xuất hiện dày đặc với những mức độ khác nhau. Ở giai đoạn nhẹ, niêm mạc đại tràng dễ chảy máu, nặng hơn thì xuất hiện các ổ loét, xuất huyết tiêu hóa và nguy hiểm hơn là áp xe.
Tình trạng viêm đại tràng mạn tính hiện nay vẫn chưa có cách điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, các lựa chọn phương pháp điều trị có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm đại tràng, hạn chế các dấu hiệu, triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Theo nguyên nhân gây bệnh viêm đại tràng được chia thành các loại bao gồm:
Viêm loét đại tràng
Viêm loét đại tràng (UC) là một trong những tình trạng được phân loại là bệnh viêm ruột. Viêm loét đại tràng là bệnh lý mãn tính, gây viêm, loét và chảy máu bên trong niêm mạc ruột già. Xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với vi khuẩn và các chất khác trong đường tiêu hóa, nhưng hiện chưa rõ nguyên nhân
Các loại viêm loét đại tràng phổ biến bao gồm:
- Viêm loét đại tràng ảnh hưởng đến trực tràng và phần dưới của đại tràng
- Viêm loét đại tràng bên trái, ảnh hưởng đến bên trái của đại tràng bắt đầu từ trực tràng
- Viêm tụy, ảnh hưởng đến toàn bộ ruột già
Viêm đại tràng giả mạc
Viêm đại tràng giả mạc xảy ra do vi khuẩn Clostridium difficile (C. diff) phát triển quá mức. Vi khuẩn này thường sống trong ruột nhưng không gây ra bất cứ vấn đề gì do sự cân bằng của hệ thống vi sinh vật. Tuy nhiên một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, có thể tiêu diệt vi khuẩn khỏe mạnh, khiến C.diff phát triển quá mức, dẫn đến viêm đại tràng.
Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ
Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ xảy ra khi đại tràng bị cắt đứt. Cục máu đông là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Tuy nhiên xơ vữa động mạch, tích tụ chất béo trong các mạch máu cũng có thể dẫn đến viêm đại tràng. Ngoài ra, tình trạng cũng liên quan đến nhiều bệnh lý tiềm ẩn, bao gồm ung thư ruột kết, viêm mạch máu, suy tim, chấn thương
Mặc dù hiếm gặp nhưng viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ có thể xảy ra do tác dụng phụ của việc dùng một số loại thuốc nhất định chẳng hạn như fibrate và thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Tuy nhiên, hiện tại chưa có nghiên cứu đầy đủ tất cả các loại thuốc có thể là yếu tố góp phần.
Viêm đại tràng vi thể
Viêm đại tràng vi thể là loại bệnh lý chỉ có thể xác định bằng cách xem xét một mẫu mô của đại tràng dưới kính hiển vi. Các bác sĩ đôi khi phân loại viêm đại tràng vi thể thành hai loại: viêm đại tràng lympho và viêm đại tràng collagen.
Viêm đại tràng lympho là khi bác sĩ xác định được một số lượng đáng kể các tế bào lympho. Tuy nhiên, các mô và niêm mạc đại tràng không dày lên bất thường.
Viêm đại tràng collagen xảy ra khi niêm mạc đại tràng trở nên dày hơn bình thường do sự tích tụ collagen dưới lớp mô ngoài cùng.
Viêm đại tràng co thắt (Hội chứng ruột kích thích – IBS)
Viêm đại tràng co thắt có nguyên nhân chưa được xác định rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến sự tương tác bất thường giữa não và ruột, căng thẳng, chế độ ăn uống không hợp lý. Dấu hiệu của bệnh này thường là đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón, cảm giác không thoải mái sau khi ăn. Triệu chứng thường nặng hơn khi căng thẳng.
Viêm đại tràng nhiễm trùng
Viêm đại tràng nhiễm trùng thường xảy ra do nhiễm vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng từ thực phẩm hoặc nước uống không an toàn. Dấu hiệu để nhận biết gồm tiêu chảy cấp tính, đau bụng, buồn nôn và nôn, sốt. Triệu chứng có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh
Hiện tại, chưa có nghiên cứu chính xác nguyên nhân gây viêm đại tràng dị ứng. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất là trẻ sơ sinh bị viêm đại tràng dị ứng có phản ứng dị ứng hoặc quá mẫn cảm với một số thành phần trong sữa mẹ có thể góp phần gây ra bệnh này. Viêm đại tràng bạch cầu ái toan cũng là một loại viêm đại tràng dị ứng cũng có thể xuất hiện ở trẻ sơ sinh với những triệu chứng này. Nguyên nhân của nó cũng chưa được xác định tương tự, nhưng nó có thể cũng liên quan đến dị ứng protein.
Dấu hiệu và cách nhận biết từng loại
Viêm loét đại tràng
Tình trạng này thường bắt đầu ở trực tràng và lan đến đại tràng. Viêm loét đại tràng là loại viêm đại tràng phổ biến nhất, xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với vi khuẩn và các chất khác trong hệ thống tiêu hóa.
Các triệu chứng viêm loét đại tràng có thể khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và nơi xảy ra. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
- Tiêu chảy, thường có máu hoặc mủ
- Chảy máu trực tràng – đi ra một lượng máu nhỏ qua phân
- Đau bụng và chuột rút
- Đau trực tràng
- Khẩn cấp đi đại tiện
- Không thể đại tiện mặc dù khẩn cấp
- Giảm cân
- Mệt mỏi
- Sốt
- Ở trẻ em, chậm phát triển
Hầu hết những người bị viêm loét đại tràng đều có triệu chứng từ nhẹ đến trung bình
Viêm đại tràng giả mạc
Viêm đại tràng giả mạc có thể bắt đầu sau 1-2 ngày sau khi bạn bắt đầu dùng thuốc kháng sinh hoặc vài tuần sau khi bạn hoàn thành một liệu trình thuốc kháng sinh. Tuỳ theo mức độ nặng hay nhẹ của bệnh mà các triệu chứng có biểu hiện khác nhau. Người bệnh có thể sốt, có khi lên tới 38-39 độ C. Bệnh có thể gây đau bụng (có thể là đau âm ỉ hoặc đau quặn hay đau từng cơn); tiêu chảy hoặc phân rắn, có thể có máu hoặc có chất nhầy và mủ kèm theo; thậm chí một số trường hợp nặng có thể đe dọa tính mạng
Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ
bao gồm triệu chứng đau góc phần tư dưới bên trái sau đó là chảy máu trực tràng.
Viêm đại tràng vi thể
Tiêu chảy mạn tính, đau bụng, đầy hơi, sụt cân, buồn nôn, đi tiêu không tự chủ.
Một số người có nhiều nguy cơ mắc bệnh này hơn. Những người có nguy cơ cao hơn bao gồm: Hút thuốc, người có tiền sử rối loạn tự miễn dịch, người trên 50 tuổi, người dùng một số loại thuốc nhất định, chẳng hạn như một số loại: Thuốc ức chế bơm proton (PPI), chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin
Viêm đại tràng co thắt (IBS)
Triệu chứng phổ biến của viêm đại tràng co thắt là đau bụng thường xuyên, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón luân phiên, cảm giác bụng vẫn đầy sau khi đi tiêu. Kết quả chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng, loại trừ các bệnh lý khác qua các xét nghiệm cần thiết như nội soi, xét nghiệm máu.
Viêm đại tràng nhiễm trùng
Viêm đại tràng nhiễm trùng có các triệu chứng điển hình như tiêu chảy cấp tính, đau bụng quặn, buồn nôn và nôn, sốt. Các triệu chứng có thể xuất hiện nhanh chóng sau khi ăn uống thực phẩm bị nhiễm khuẩn.
Cần thực hiện các xét nghiệm phân để tìm vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng. Nội soi có thể cần thiết trong những trường hợp nghiêm trọng.
Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh
Trẻ bị viêm đại tràng dị ứng có thể cực kỳ quấy khóc, khó dỗ dành và có những đốm hoặc vệt máu trong phân. Một số trẻ sơ sinh cũng bị tiêu chảy và nôn mửa, một số trẻ có thể có các dấu hiệu dị ứng khác, chẳng hạn như nghẹt mũi hoặc chàm . Một số trẻ nhạy cảm hơn với protein sữa (và có các triệu chứng nghiêm trọng hơn) so với những trẻ khác.
Kết luận và lưu ý
Viêm đại tràng là loại bệnh lý thường gặp và có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của người bệnh. Viêm đại tràng được chia thành nhiều loại khác nhau và bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Vì thế, để có thể điều trị viêm đại tràng tốt nhất, người bệnh nên đến thăm khám tại các bác sĩ có chuyên môn để được hướng dẫn và điều trị hiệu quả.
Một số điều cần lưu ý về viêm đại tràng là:
- Ngừng hút thuốc lá, uống rượu bia.
- Điều chỉnh chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, vận động thể lực hằng ngày, chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ.
- Khi bị táo bón cần giảm chất béo, tăng chất xơ, chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ.
- Khi bị tiêu chảy không nên ăn chất xơ, rau sống, trái cây khô, trái cây đóng hộp, nếu ăn trái cây tươi thì phải gọt bỏ vỏ, có thể thay thế bằng nước ép.
- Hạn chế sử dụng thực phẩm chứa caffeine như cà phê, sô cô la, trà,…
- Hạn chế các sản phẩm từ sữa vì trong sữa có đường nên rất khó tiêu và chất đạm của sữa có thể gây dị ứng, có thể thay bằng sữa đậu nành.
- Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ viêm đại tràng, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Đặc biệt, duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh căng thẳng, tập thể dục đều đặn và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn phòng ngừa và quản lý bệnh viêm đại tràng một cách hiệu quả.
Chăm sóc sức khỏe đường tiêu hóa là một quá trình liên tục và cần sự quan tâm đặc biệt. Hãy luôn lắng nghe cơ thể và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của bạn.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
