Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một trong những rối loạn phát triển thần kinh phổ biến ở trẻ em. Tình trạng này được chẩn đoán khi trẻ còn nhỏ và thường kéo dài đến tuổi trưởng thành.Bệnh có thể gây ra nhiều ảnh hưởng lớn đến quá trình học tập và phát triển của trẻ. Cùng tìm hiểu các dấu hiệu của chứng rối loạn tăng động giảm chú ý ở bài viết dưới đây để kịp thời phát hiện và điều trị hiệu quả.
Bệnh tăng động giảm chú ý là gì?
Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một rối loạn thần kinh phát triển thường xuất hiện ở trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Người mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý, dễ bị phân tâm và có xu hướng hành động mà không suy nghĩ đến hậu quả. ADHD có thể ảnh hưởng tiêu cực đến việc học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội.
ADHD là một rối loạn phát triển cần có những triệu chứng khởi phát trước 12 tuổi. Sau tuổi trẻ em, các triệu chứng có thể vẫn tồn tại đến tuổi thanh thiếu niên và trưởng thành, hoặc chúng có thể được cải thiện hoặc biến mất. Tỷ lệ phần trăm ở mỗi nhóm không được chứng minh rõ ràng, nhưng ước tính ít nhất 15-20% trẻ mắc ADHD vẫn còn nguyên những chẩn đoán bệnh đến khi trưởng thành. Tỷ lệ thường thấy ở người lớn ước tính từ 2-7%.
Đối với trẻ em mắc ADHD, nam gấp 3-5 lần nữ. Một số báo cáo về tỷ lệ nam:nữ là 5:1. Phần lớn của dạng giảm tập trung của ADHD được thấy ở nữ nhiều hơn là nam. Đối với người lớn, tỷ lệ giới tính là ngang bằng.
Dấu hiệu chung của chứng rối loạn tăng động giảm chú ý
Các dấu hiệu tăng động giảm chú ý (ADHD) thường biểu hiện trước 12 tuổi. Ở một số trẻ, tình trạng này có thể biểu hiện ngay khi con 3 tuổi. Các triệu chứng ADHD có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng và kéo dài đến tuổi trưởng thành. Mỗi loại ADHD sẽ có những triệu chứng khác nhau:
Thiếu chú ý
Theo DSM-5 người thuộc dạng rối loạn này phải có ít nhất 6 trong 9 hành vi được thực hiện thường xuyên sau:
- Không chú ý đến chi tiết hoặc mắc lỗi trong học tập hoặc công việc.
- Thiếu tập trung khi tham gia các hoạt động.
- Không lắng nghe người khác khi họ đang nói chuyện với mình.
- Không làm theo hướng dẫn và không hoàn thành bài tập ở trường, công việc nhà hoặc nhiệm vụ được giao (có thể thực hiện công việc nhưng nhanh chóng mất tập trung).
- Gặp vấn đề trong tổ chức: không quản lý tốt thời gian, công việc lộn xộn, thiếu trách nhiệm,…
- Né tránh hoặc không thích những công việc đòi hỏi phải vận dụng trí óc liên tục.
- Thường xuyên làm mất những thứ cần thiết cho công việc hoặc cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như giấy tờ tùy thân, sách, chìa khóa, ví, điện thoại di động.
- Dễ bị phân tâm.
- Quên thực hiện các công việc hàng ngày.
Tăng động hoặc bốc đồng
Để chẩn đoán loại ADHD này, người bệnh phải có ít nhất 6 triệu chứng xảy ra thường xuyên sau đây:
- Bồn chồn, hay vặn vẹo trên ghế.
- Không thể ngồi yên (trong lớp học, nơi làm việc).
- Chạy hoặc leo trèo ở nơi không phù hợp.
- Không thể chơi hoặc thực hiện các hoạt động giải trí một cách yên tĩnh.
- Nói quá nhiều.
- Thốt ra câu trả lời trước khi câu hỏi kết thúc.
- Gặp khó khăn khi chờ đến lượt của mình, chẳng hạn như khi đứng xếp hàng.
- Làm gián đoạn hoạt động hoặc xâm phạm người khác.
ADHD dạng kết hợp nếu có những triệu chứng của thiếu chú ý và tăng động, bốc đồng. Theo DSM-5, người bệnh phải thể hiện ít nhất 12 trong tổng số hành vi (ít nhất 6 hành vi thiếu chú ý và 6 hành vi tăng động, bốc đồng).
Làm gì khi bị rối loạn tăng động giảm chú ý?
Việc quản lý ADHD yêu cầu một phương pháp toàn diện, bao gồm cả thay đổi lối sống, điều trị tâm lý và hỗ trợ từ gia đình và nhà trường.
Thay Đổi Lối Sống
Thực hiện các bài tập thể dục đều đặn:
- Tập thể dục giúp cải thiện khả năng tập trung và giảm triệu chứng tăng động.
- Các hoạt động như bơi lội, đi bộ và yoga rất có lợi.
Chế độ ăn uống lành mạnh:
- Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều đường và caffeine.
- Tăng cường ăn các thực phẩm giàu omega-3, vitamin B và các chất chống oxy hóa.
Ngủ đủ giấc:
- Giấc ngủ đủ và chất lượng giúp cải thiện tâm trạng và khả năng tập trung.
Điều Trị Tâm Lý
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT):
- Giúp người bệnh nhận ra và thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực.
- Tập trung vào việc cải thiện kỹ năng tổ chức và quản lý thời gian.
Liệu pháp gia đình:
- Hỗ trợ gia đình hiểu và giúp đỡ người bệnh ADHD một cách hiệu quả.
- Tạo môi trường gia đình tích cực và hỗ trợ.
Hỗ Trợ Từ Gia Đình Và Nhà Trường
Hỗ trợ học tập:
- Tạo ra kế hoạch học tập cá nhân hóa để giúp trẻ em ADHD hoàn thành nhiệm vụ học tập.
- Sử dụng các công cụ hỗ trợ như lịch học, danh sách công việc và kỹ thuật quản lý thời gian.
Tạo môi trường học tập thân thiện:
- Giảm bớt các yếu tố gây phân tâm trong lớp học.
- Tạo ra các phần thưởng nhỏ để khích lệ hành vi tích cực.
Tư vấn và hỗ trợ từ chuyên gia:
- Tham gia các chương trình tư vấn và hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý học và giáo dục.
- Đảm bảo rằng trẻ em nhận được sự hỗ trợ cần thiết từ giáo viên và nhân viên nhà trường.
- Hỗ trợ từ gia đình và nhà trường rất quan trọng trong việc quản lý ADHD.
Thuốc điều trị
Thuốc có thể giúp người mắc rối loạn tăng động giảm chú ý kiểm soát các triệu chứng và hành vi tiêu cực. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt một số loại thuốc khác nhau để điều trị ADHD ở trẻ em từ 6 tuổi.
Sử dụng thuốc giúp quản lý các triệu chứng của bệnh và hỗ trợ kiểm soát hành vi tăng động của trẻ. Tùy vào nguyên nhân, mức độ bệnh cũng như tình trạng sức khỏe của con, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp để đem lại hiệu quả cao nhất và tránh gây tác dụng phụ.
Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng thuốc điều trị tăng động giảm chú ý như chán ăn, mệt mỏi, khó ngủ… Việc ba mẹ cho con tuân thủ đúng hướng dẫn và phác đồ điều trị của bác sĩ sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt, việc tăng động giảm chú ý có chữa được không sẽ không còn quan trọng bằng việc con tiến bộ từng ngày và dần hòa nhập với cuộc sống bình thường.
ADHD là một rối loạn phức tạp nhưng có thể quản lý được nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Nhận biết các dấu hiệu của ADHD và áp dụng các phương pháp quản lý phù hợp có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hãy luôn kiên nhẫn và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế để đảm bảo rằng người bệnh ADHD có thể phát triển và thành công trong cuộc sống.
