Buồng trứng đa nang (PCOS) là một trong những rối loạn phụ khoa phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Đây là tình trạng mà buồng trứng phát triển nhiều nang nhỏ chứa dịch, gây ra các vấn đề về rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt không đều. Hơn nữa, PCOS không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản mà còn có liên quan mật thiết đến các rối loạn khác, đặc biệt là rối loạn giấc ngủ.
Buồng trứng đa nang là gì ?
Buồng trứng đa nang, hay hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), là một rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. PCOS đặc trưng bởi sự gia tăng của nội tiết tố nam (androgen) trong cơ thể nữ giới, gây ra các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, mọc lông quá mức, mụn trứng cá và tăng cân. Dẫn đến hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng.
Triệu chứng của buồng trứng đa nang:
Ở một số phụ nữ, các dấu hiệu đa nang buồng trứng có thể xuất hiện rất sớm ngay trong kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Tuy nhiên, ở hầu hết các trường hợp, triệu chứng bệnh chỉ được phát hiện khi họ gặp khó khăn trong vấn đề sinh sản.
Các biểu hiện của bệnh thường gặp gồm:
- Kinh nguyệt không đều
Chu kỳ kinh nguyệt không đều, thường kéo dài bất thường là dấu hiệu hay gặp nhất. Nguyên nhân bởi quá trình rụng trứng gặp trục trặc, làm cho niêm mạc tử cung không bong ra hàng tháng. Bên cạnh đó, niêm mạc tử cung được hình thành và phát triển trong một khoảng thời gian dài, dẫn đến lượng máu trong mỗi kỳ kinh có thể nhiều hơn bình thường.
- Lông tóc phát triển quá mức (hiện tượng rậm lông)
Một số triệu chứng hay gặp ở phụ nữ bị buồng trứng đa nang là tình trạng mọc rậm lông ở mặt, lưng, bụng và ngực. Mặt khác, nhiều người còn gặp phải tình trạng hói đầu do nang tóc yếu, tóc rụng nhiều, mỏng và thưa dần. Cả hai hiện tượng này đều xuất phát từ sự tăng lên các hormone nam trong cơ thể.
- Tăng cân và béo phì
Phụ nữ mắc PCOS thường gặp khó khăn trong việc duy trì cân nặng lý tưởng, dẫn đến nguy cơ mắc các rối loạn giấc ngủ cao hơn.
- Da mặt nhờn, xuất hiện mụn trứng cá
Nồng độ nội tiết tố nam tăng lên khiến da tiết nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến xuất hiện mụn trứng cá ở các vùng mặt, lưng, ngực…
- Sạm da
Cơ thể xuất hiện các mảng da sẫm màu ở các khu vực có nhiều nếp gấp như vùng cổ, vùng bẹn và vùng dưới vú
- Sự mất cân bằng nội tiết tố
PCOS gây ra sự gia tăng của hormone androgen, ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa giấc ngủ, gây căng thẳng, lo lắng, đau đầu….
- Cảm giác đau và khó chịu ở vùng chậu
Khi mắc hội chứng này, phụ nữ có thể gặp phải những cơn đau âm ỉ từ mức độ nhẹ đến dữ dội (cảm giác như cơn đau bụng kinh), đồng thời cảm thấy khó chịu ở vùng bụng, vùng chậu và lưng dưới.
Sự tác động qua lại giữa buồng trứng đa nang và rối loạn giấc ngủ
PCOS không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn có mối liên hệ chặt chẽ với rối loạn giấc ngủ. Nghiên cứu cho thấy, phụ nữ mắc PCOS có nguy cơ cao mắc các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, mất ngủ và chất lượng giấc ngủ kém
Những căng thẳng, lo âu, trầm cảm và rối loạn giấc ngủ đều có liên quan đến loạn nội tiết tố và tâm lý tiêu cực. Do đó, tình trạng mất ngủ, đặc biệt là mất ngủ ở phụ nữ trung niên vừa là triệu chứng cũng vừa là biến chứng của buồng trứng đa nang . Ngược lại, rối loạn giấc ngủ nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc tiết ra FSH và LH là điều chỉnh chức năng sinh sản. Đối với Prolactin, thiếu ngủ dẫn đến tăng nồng độ prolactin trong máu có liên quan đến việc trứng không trưởng thành và rụng, hội chứng buồng trứng đa nang cũng như lạc nội mạc tử cung. Giấc ngủ ảnh hưởng đến progesterone không rõ rệt thông qua tác động đến quá trình chuyển dạng của nội mạc tử cung để chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi và duy trì sự phát triển thai kỳ. Bên cạnh đó, nồng độ hormon tuyến giáp – TSH tăng có thể kích thích tiết nhiều prolactin dẫn đến không rụng trứng, rối loạn kinh nguyệt, vô kinh, sẩy thai và vô sinh. Ngoài ra, mất ngủ còn ức chế tiết nội tiết tố melatonin và làm suy yếu khả năng sinh sản.
Chẩn đoán buồng trứng đa nang
Khám lâm sàng:
- Rối loạn phóng noãn hay không phóng noãn. Biểu hiện bằng rối loạn kinh nguyệt. Chu kỳ kinh trên 35 ngày hay có kinh <8 lần/năm.
- Trên 6 tháng vô kinh.
- Cường Androgen (lâm sàng và cận lâm sàng): Triệu chứng rậm lông, mụn trứng cá, hói đầu, dày sừng. Tăng Testosterone toàn phần, tăng Testosterone tự do
Siêu âm: Siêu âm buồng trứng để xác định sự hiện diện của các nang nhỏ.
Xét nghiệm máu: Đo lường nồng độ hormone trong máu, bao gồm testosterone và insulin.
Ngoài ra, các xét nghiệm bổ sung có thể bao gồm đo đường huyết và kiểm tra chức năng tuyến giáp để loại trừ các nguyên nhân khác.
Kết luận
Buồng trứng đa nang là một tình trạng phức tạp ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe phụ nữ, từ sinh sản đến giấc ngủ. Việc hiểu rõ về PCOS và mối liên hệ của nó với rối loạn giấc ngủ giúp phụ nữ có thể chủ động trong việc quản lý sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Điều quan trọng là các phụ nữ nên thăm khám định kỳ và tuân thủ các phương pháp điều trị để giảm thiểu các triệu chứng và nguy cơ biến chứng.
