Biến chứng của bệnh thiếu máu cục bộ – Hiểu rõ và phòng ngừa

Bệnh thiếu máu cục bộ tim mạch là tình trạng tim không nhận đủ máu do tắc nghẽn động mạch vành. Đây là một căn bệnh nguy hiểm, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về các biến chứng của bệnh thiếu máu cục bộ tim mạch, giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Thiếu máu cục bộ là gì?

Hội chứng động mạch vành mạn (HCMVM) (Chronic coronary syndrome – CCS) là thuật ngữ được đưa ra tại Hội Nghị Tim Mạch Châu Âu (ESC) 2019, thay cho tên gọi trước đây là đau thắt ngực ổn định, bệnh động mạch vành (ĐMV) ổn định, bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ mạn tính hoặc suy vành.

Hội chứng động mạch vành mạn

Các bệnh lý tim mạch có thể chia thành 2 nhóm chính: 

• Bệnh tim mạch do xơ vữa mạch máu (hoặc liên quan đến xơ vữa) như bệnh động mạch vành, mạch não, mạch ngoại vi và các vi mạch.
• Bệnh tim mạch không do xơ vữa (ví dụ: Bệnh tim bẩm sinh, bệnh tim liên quan đến nhiễm trùng…). 

Trong hai nhóm trên, bệnh tim mạch liên quan đến xơ vữa động mạch hiện đang trở thành nhóm bệnh lý chiếm tỷ lệ cao nhất và thường gặp nhất trong cộng đồng.

Thông điệp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2016: Bệnh tim mạch hiện đã trở thành nguyên nhân mắc bệnh và tử vong hàng đầu.

Hằng năm có khoảng 17,9 triệu người chết do bệnh tim mạch, chiếm 31% tổng số tử vong, trong đó có tới 85% chết do nguyên nhân bệnh ĐMV hoặc đột quỵ não.

Biến chứng của bệnh thiếu máu cục bộ

Biến chứng của bệnh thiếu máu cục bộ, hay còn gọi là bệnh mạch vành, có thể bao gồm các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:

• Cơn đau thắt ngực: Thường xuất hiện khi gắng sức, xúc cảm mạnh, gặp lạnh, sau bữa ăn nhiều hoặc hút thuốc lá và nhanh chóng giảm/ biến mất trong vòng vài phút khi các yếu tố trên giảm. Cơn đau có thể xuất hiện tự nhiên. Một số trường hợp cơn đau thắt ngực có thể xuất hiện về đêm, khi thay đổi tư thế hoặc khi kèm cơn nhịp nhanh.
• Cơn đau tim : Nếu một phần của cơ tim bị tắc nghẽn mạch máu hoàn toàn, có thể gây ra cơn đau tim. Đây là tình trạng cấp cứu và đòi hỏi điều trị ngay lập tức để tránh tổn thương cơ tim nghiêm trọng hoặc tử vong.
• Suy tim: Nếu bệnh mạch vành gây ra tổn thương lâu dài cho cơ tim, điều này có thể dẫn đến suy tim. Trong trường hợp này, cơ tim không còn đủ khả năng đáp ứng nhu cầu lưu thông máu của cơ thể, dẫn đến các triệu chứng như khó thở, sưng chân, mệt mỏi và đau ngực.
• Rối loạn nhịp tim: Bao gồm nhịp tim nhanh (tachycardia), nhịp tim chậm (bradycardia) hoặc nhịp tim không đều (irregular heartbeat).
• Đột quỵ: Nếu mạch máu đến não bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ do bệnh mạch vành, có thể gây ra đột quỵ.
• Khó thở: Ở những người bệnh có nguy cơ bệnh động mạch vành cao, đây được coi là triệu chứng có giá trị và được khuyến cáo như là một triệu chứng gợi ý Hội chứng mạch vành mạn bên cạnh triệu chứng đau thắt ngực.

Ở một số trường hợp, người bệnh có thể không biểu hiện rõ cơn đau mà chỉ cảm giác tức nặng ngực, khó chịu ở ngực, một số khác lại cảm giác như cứng hàm khi gắng sức…

Ngược lại, một số trường hợp lại có cơn đau giả thắt ngực (nhất là ở nữ giới).

Một số khác lại đau ngực khi hoạt động gắng sức những lần đầu, sau đó, đỡ đau khi hoạt động lặp lại với cường độ tương tự (hiện tượng “hâm nóng” – warming up).

Biểu hiện lâm sàng đặc trưng là các cơn đau thắt ngực ổn định

Biện pháp phòng ngừa bệnh thiếu máu cục bộ

Thực hiện các hành vi lối sống lành mạnh (bao gồm ngừng hút thuốc, hoạt động thể chất theo khuyến cáo, chế độ ăn uống lành mạnh, và duy trì cân nặng hợp lý) làm giảm nguy cơ tử vong và các biến cố tim mạch, đồng thời giúp dự phòng thứ phát các biến cố tim mạch. Các bằng chứng cho thấy các lợi ích này xuất hiện sau khoảng 6 tháng từ khi có biến cố.

• Ngừng hút thuốc: Sử dụng chiến lược thay đổi hành vi và sử dụng thuốc để giúp người bệnh bỏ thuốc. Tránh hút thuốc thụ động.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây và các loại ngũ cốc. Hạn chế chất béo bão hòa ở mức < 10% tổng lượng ăn vào. Hạn chế đồ uống có cồn < 100g/tuần hoặc 15g/ngày.

Thay đổi lối sống là một phần rất quan trọng trong quá trình điều trị thiếu máu cục bộ cơ tim

• Hoạt động thể chất: Hàng ngày, hoạt động thể chất ở mức trung bình trong 30-60 phút, nhưng dù không đều đặn thì vẫn có lợi.
• Cân nặng khỏe mạnh tối ưu: Đạt và duy trì cân nặng tối ưu (BMI < 25 kg/m2) hoặc giảm cân bằng cách giảm lượng ăn vào theo khuyến cáo và hoạt động thể chất.
• Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. 
• Sinh hoạt tình dục có nguy cơ thấp đối với người bệnh ổn định, không có triệu chứng khi hoạt động ở mức độ thấp-trung bình.
• Quản lý stress: Hãy thực hành các kỹ thuật như thiền, yoga, tập thể dục đều đặn hoặc thậm chí tham gia các hoạt động giải trí để giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ: Điều này bao gồm kiểm tra huyết áp, đường huyết và cholesterol định kỳ để phát hiện sớm và điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan đến bệnh mạch vành.

Kết Luận:

Hiểu rõ về các biến chứng của bệnh thiếu máu cục bộ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch và nâng cao chất lượng cuộc sống. Việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe của mình ngay từ bây giờ để có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh thiếu máu cục bộ, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia y tế.