Sốt xuất huyết là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt dễ bùng phát vào mùa mưa và có khả năng bùng phát thành dịch. Khi mắc bệnh, Triệu chứng của bệnh dễ nhầm sang sốt virus thông thường, chính vì điều này mà làm cho người bệnh chủ quan, lơ là. Điều này sẽ khiến bệnh trở nặng và gây nhiều biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong. Cùng tìm hiểu những biến chứng của bệnh sốt xuất huyết ở bài viết dưới đây.
Các dấu hiệu của sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh lây truyền do virus Dengue gây nên. Đây là loại virus có đến 4 type huyết thanh: DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Người bệnh có thể nhiễm 1 đến 4 chủng vi rút và có khả năng tạo ra miễn dịch với chủng đó suốt đời. Điều này không có nghĩa là người từng bị sốt xuất huyết có khả năng miễn dịch với 3 chủng còn lại. Vì vậy, một người có thể sẽ bị sốt xuất huyết nhiều hơn 1 lần.
Virus có khả năng lây truyền từ người bệnh sang người lành qua vết muỗi đốt. Muỗi Aedes aegypti (hay còn gọi là muỗi vằn) là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Muỗi Aedes aegypti hoạt động ban ngày, đặc biệt chỉ có muỗi cái mới có thể đốt người và truyền bệnh. Virus Dengue sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi Aedes khoảng 8-11 ngày. Sau đó, nếu bạn bị muỗi Aedes chích thì virus sẽ được lây truyền.
Sốt xuất huyết thường xảy ra quanh năm và gia tăng vào mùa mưa. Bệnh sốt xuất huyết có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn. Đặc điểm bệnh là sốt, xuất huyết, thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, suy tạng, rối loạn đông máu, nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời sốt xuất huyết có thể dẫn đến tử vong.
Triệu chứng sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là một bệnh lý phổ biến, có thể gây ra những biểu hiện lâm sàng đa dạng và có tỷ lệ diễn biến nặng cao. Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ 4 – 10 ngày.
Sốt cao đột ngột
Người bệnh thường bị sốt cao đột ngột, có thể lên đến 39-40 độ C. Cơn sốt thường kéo dài từ 2 đến 7 ngày.
Đau đầu dữ dội, đau sau hốc mắt
Đau đầu là triệu chứng phổ biến của sốt xuất huyết, thường xuất hiện ở vùng trán và sau mắt. Thường sẽ có triệu chứng đau sau hốc mắt kèm theo
Đau họng, mệt mỏi, nôn ói
Người bệnh sẽ cảm thấy cơ thể mệt mỏi rũ rượi kèm theo đau họng, buồn nôn, nôn mửa, đau vùng thượng vị và tiêu chảy.
Đau cơ và khớp
Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức khắp cơ thể, đặc biệt là ở các cơ và khớp.
Phát ban
Phát ban thường xuất hiện sau vài ngày sốt, bắt đầu từ mặt và lan xuống các bộ phận khác của cơ thể.
Xuất huyết dưới da
Các vết bầm tím hoặc chấm xuất huyết nhỏ có thể xuất hiện trên da, niêm mạc và nội tạng đặc biệt ở những vùng chịu áp lực như cẳng tay và chân. Dấu hiệu xuất huyết dưới da được biểu hiện với các nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường thấy ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím.
Chảy máu mũi và lợi
Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị chảy máu mũi hoặc lợi do rối loạn đông máu, đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn.
Sốt xuất huyết chia làm 3 giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn phục hồi:
- Giai đoạn sốt: Là giai đoạn đánh dấu virus xâm nhập vào cơ thể, bệnh nhân sốt cao đột ngột từ 39-40 độ C. Sốt có thể kéo dài 2-7 ngày
- Giai đoạn nguy hiểm: Giai đoạn nguy hiểm thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khi bị sốt. Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt nhưng thể trạng suy kiệt nhiều, biểu hiện vật vã, bứt rứt, lạnh các đầu chi, có thể xuất hiện các triệu chứng như chảy máu mũi, chân răng, tiểu tiện, đại tiện ra máu,…
- Giai đoạn phục hồi: Thường xảy ra từ 24-48 giờ sau giai đoạn nguy hiểm và kéo dài khoảng từ 48-72 giờ sau đó. Người bệnh hết sốt, thể trạng được tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động ổn định và bắt đầu đi tiểu nhiều.
Biến chứng cấp tính của bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh diễn tiến rất khó lường, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh. Rất nhiều bệnh nhân đến cơ sở y tế khám trong tình trạng sốt cao, khó thở, mê sảng và thậm chí là vật vã… Những bệnh nhân này nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể dẫn đến các tình trạng nguy hiểm sau:
Sốc sốt xuất huyết
Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Biểu hiện của sốc bao gồm da lạnh, ẩm ướt, mạch yếu và nhanh, huyết áp tụt.
Xuất huyết nội tạng
Biến chứng này bao gồm xuất huyết ở dạ dày, ruột, phổi, và não, có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng như nôn ra máu, phân đen, khó thở và hôn mê.
Nguyên nhân là do virus Dengue làm tăng tính thấm mao mạch gây thoát huyết tương, làm cô đặc máu dẫn đến sốc. Nếu tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến dịch huyết tương có thể ứ đọng trong màng não qua các thành mạch, gây phù não và các hội chứng về thần kinh, dẫn đến hôn mê.
Thoát huyết tương có thể bị tràn, xâm nhập vào đường hô hấp, gây viêm đường hô hấp, tràn dịch màng phổi, viêm phổi hoặc phù phổi cấp, nếu không được cấp cứu, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa.
Tụt huyết áp và đau đầu
Ở thể nặng, người bệnh sốt xuất huyết gặp khó khăn trong tư thế đứng và đi bộ, do huyết áp đột ngột giảm. Tiếp diễn về sau, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng nhức đầu nghiêm trọng, đây là căn nguyên gây xuất huyết não.
Sốt xuất huyết biến chứng lên não
Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh nặng thường gặp biến chứng giảm tiểu cầu. Thời điểm này, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến xuất huyết não, gây tử vong. Theo thống kê, tỷ lệ sốt xuất huyết biến chứng lên não chiếm 1% ở người lớn mắc bệnh.
Tràn dịch màng phổi
Sốt cao, ăn kém, nôn, tiêu chảy thường xảy ra trong những ngày đầu mắc sốt xuất huyết. Thời điểm này, người bệnh cần bù nước và điện giải đã mất, hạn chế tình trạng cô đặc máu ảnh hưởng đến sức khỏe.
Đến giai đoạn sau, người bệnh cần tăng cường đào thải dịch ra bên ngoài cơ thể, sử dụng thuốc lợi tiểu theo chỉ định của bác sĩ. Nếu không thực hiện, người bệnh sẽ có gặp các vấn đề về viêm đường hô hấp, tràn dịch màng phổi, viêm phổi và phù phổi cấp.
Viêm cơ tim, suy tim
Sốt xuất huyết gây tình trạng xuất huyết liên tục bên trong cơ thể, làm rối loạn hệ thống tuần hoàn người bệnh. Dẫn đến hiện tượng tim không đủ sức bơm máu, dịch huyết tương xuất huyết liên tục khiến tràn dịch màng tim, ứ đọng, làm tăng khả năng suy tim.
Hội chứng sốc Dengue (DSS)
Đây là một dạng nghiêm trọng của sốc, kèm theo các triệu chứng như bụng đau dữ dội, nôn mửa liên tục, khó thở, và giảm tiểu.
Suy gan, suy thận
Sốt xuất huyết có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến gan, dẫn đến suy gan cấp. Triệu chứng bao gồm vàng da, vàng mắt, buồn nôn và nôn mửa.
Bên cạnh gan, thận cũng là cơ quan có nguy cơ bị ảnh hưởng do phải hoạt động hết công suất, nhằm bài tiết huyết tương qua đường nước tiểu. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến suy thận cấp, để lại nhiều di chứng về sau nếu không can thiệp kịp thời.
Hôn mê
Sốt xuất huyết có thể gây xuất huyết trong cơ thể, dịch huyết tương khi này có thể ứ đọng tại màng não thông qua các các thành mạch, gây phù não hoặc các hội chứng thần kinh dẫn đến hôn mê. Đây là một trong những dạng biến chứng sốt xuất huyết nguy hiểm.
Sinh non, sảy thai
Bà bầu bị sốt xuất huyết có thể gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm như suy thai, sinh non, thai chết lưu. Hay bản thân người mẹ xuất hiện tình trạng chảy máu kéo dài khi chuyển dạ, chảy máu khó cầm, tiền sản giật, tổn thương chức năng gan hoặc thận.
Phần lớn thai phụ khi khởi phát sốt xuất huyết đều kiệt quệ sức khỏe, cả thể chất và tinh thần, ảnh hưởng đến khả năng nuôi dưỡng thai nhi. Cho nên, phụ nữ mang thai xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ sốt xuất huyết cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
Cô đặc máu
Biến chứng cô đặc máu có thể khiến người bệnh mệt mỏi li bì, đau tức vùng gan, nôn hoặc buồn nôn, lơ mơ… Các triệu chứng có thể kéo dài 24 – 48 giờ.
Biến chứng mắt
Sốt xuất huyết có thể dẫn đến 2 biến chứng về mắt, đó là:
- Mù đột ngột do xuất huyết võng mạc, làm cho mạch máu của võng mạc tổn thương khiến thị lực giảm sút
- Xuất huyết trong dịch kính mắt (dịch kính mắt là một loại chất nhầy trong nhãn cầu giúp con người nhìn rõ mọi vật). Khi bị xuất huyết, lớp dịch này sẽ bị che phủ và hòa tan khiến người bệnh gần như mù mắt.
Những lưu ý và lời khuyên cho người bệnh sốt xuất huyết giúp hạn chế biến chứng
Đa phần các biến chứng sốt xuất huyết đều xảy ra do bệnh nhân phát hiện muộn và chậm trễ điều trị. Bởi vậy, phát hiện bệnh sớm và điều trị nghiêm túc ngay từ khi bệnh còn nhẹ là “then chốt” của việc ngăn biến chứng sốt xuất huyết.
Nên đến cơ sở y tế khám ngay nếu có các triệu chứng nghi ngờ sốt xuất huyết như sốt cao, người mệt mỏi… Đặc biệt là khi trong gia đình hoặc nơi ở đã có người bị sốt xuất huyết.
Khi đến cơ sở y tế, bạn sẽ được thực hiện các xét nghiệm, chụp chiếu để xác định tình trạng bệnh. Sau đó, bác sĩ sẽ quyết định cho bệnh nhân điều trị tại viện hay ở nhà.
Trong trường hợp điều trị tại gia đình, cần chăm sóc người bệnh chu đáo theo hướng dẫn của bác sĩ, cụ thể:
- Dùng Paracetamol để hạ sốt nếu bệnh nhân sốt cao, không được dùng Aspirin hoặc Ibuprofen.
- Bù dịch sớm bằng đường uống, uống nhiều nước Oresol, nước trái cây, nước cháo loãng với muối.
- Nếu bệnh nhân không uống được do nôn nhiều, mất nước nhiều thì cần truyền dịch theo chỉ định.
- Theo dõi sát sự thay đổi nhiệt độ cơ thể và các triệu chứng. Nếu có dấu hiệu bất thường, cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay.
- Sử dụng màn chống muỗi, thuốc xịt muỗi và mặc quần áo dài để tránh muỗi đốt, đặc biệt vào sáng sớm và chiều tối khi muỗi hoạt động mạnh.
- Uống đủ nước, bổ sung đủ dinh dưỡng và nghỉ ngơi đầy đủ.
Sau khi điều trị, cần tái khám định kỳ để đảm bảo không có biến chứng và theo dõi sức khỏe tổng quát.
Sốt xuất huyết là một bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và điều trị nếu được phát hiện kịp thời. Việc nắm vững các triệu chứng, biết cách phòng ngừa và tuân thủ chỉ dẫn y tế sẽ giúp bạn và gia đình tránh khỏi những biến chứng nguy hiểm của bệnh. Hãy luôn cẩn thận và bảo vệ sức khỏe của mình mỗi ngày!
