Bệnh sốt xuất huyết (SXH) là một vấn đề y tế quan trọng, đặc biệt ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Việc hiểu rõ về bệnh và các biện pháp phòng ngừa, bao gồm việc sử dụng vắc xin, là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết là gì?
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti – côn trùng trung gian truyền bệnh. Virus Dengue có 4 typ huyết thanh là : DEN – 1, DEN – 2, DEN – 3, DEN – 4. Virus truyền từ người bệnh sang người lành qua muỗi đốt. Người bệnh có thể nhiễm 1 đến 4 chủng vi rút và có khả năng tạo miễn dịch với chủng đó suốt đời. Điều này không có nghĩa là người từng bị sốt xuất huyết có khả năng miễn dịch với 3 chủng còn lại. Vì vậy, một người có thể sẽ bị sốt xuất huyết nhiều hơn 1 lần.
Đây là một bệnh sốt cấp tính với các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường xảy ra ở các vùng có khí hậu nóng ẩm, nơi muỗi Aedes aegypti phát triển mạnh. Bệnh sốt xuất huyết xảy ra quanh năm và cao điểm nhất là vào mùa mưa, mùa sinh sản của muỗi. Sốt xuất huyết gặp ở cả người lớn và trẻ em, bệnh gây sốt cao, mệt mỏi, đau nhức xương, rối loạn đông máu, xuất huyết, giảm huyết áp đột ngột. Với một số trường hợp có thể bị chuyển biến nặng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh cần được chăm sóc đúng cách, theo dõi triệu chứng thường xuyên. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời người bệnh có thể trở nặng thậm chí tử vong.
Triệu chứng sốt xuất huyết
Các triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết có thể xuất hiện từ 4 đến 10 ngày sau khi bị muỗi đốt, và bao gồm:
- Sốt cao đột ngột: Nhiệt độ cơ thể có thể lên đến 40°C hoặc cao hơn.
- Đau đầu dữ dội: Cảm giác đau nhói hoặc âm ỉ ở đầu, thường là đau sau mắt.
- Đau cơ và khớp: Đau nhức cơ thể và khớp, có thể được gọi là “sốt gãy xương” do cảm giác đau như gãy xương.
- Buồn nôn và nôn mửa: Cảm giác khó chịu dạ dày và có thể dẫn đến nôn mửa.
- Phát ban: Các đốm đỏ hoặc phát ban có thể xuất hiện trên da.
Dấu Hiệu Sốt Xuất Huyết Nặng
Sốt xuất huyết nặng (DHF) có thể xảy ra và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Xuất huyết: Chảy máu từ mũi, nướu hoặc dưới da, có thể xuất hiện các đốm xuất huyết.
- Đau bụng dữ dội: Cảm giác đau nặng ở vùng bụng, có thể kèm theo nôn mửa liên tục.
- Khó thở: Do tình trạng xuất huyết nặng và mất nước.
Cách phòng bệnh sốt xuất
Cách phòng chống sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi và phòng muỗi đốt một trong những tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết chính.
Diệt muỗi, lăng quăng, bọ gậy:
- Loại bỏ các vật dụng phế thải, đồ chứa nước đọng xung quanh nhà cửa, vườn tược.
- Vệ sinh nhà cửa, thay nước thường xuyên trong các dụng cụ chứa nước sinh hoạt.
- Đậy kín các dụng cụ chứa nước, thả cá vào bể nước lớn.
- Sử dụng các biện pháp diệt muỗi như phun thuốc diệt muỗi, dùng vợt muỗi, màn che, kem chống muỗi,…
Phòng chống muỗi đốt:
- Mặc quần áo dài tay, ngủ màn cả ban ngày và ban đêm.
- Sử dụng các biện pháp chống muỗi như kem chống muỗi, nhang muỗi, ổ cắm chống muỗi,…
- Hạn chế ra ngoài vào lúc trời tối, nơi muỗi thường hay xuất hiện.
Nâng cao ý thức cộng đồng:
- Tham gia các hoạt động vệ sinh môi trường do địa phương tổ chức.
- Tuyên truyền cho người thân, bạn bè và cộng đồng về cách phòng chống sốt xuất huyết.
Theo dõi sức khỏe:
- Theo dõi sức khỏe bản thân và gia đình thường xuyên.
- Nếu có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết như sốt cao, đau đầu, nhức mỏi cơ bắp, phát ban,… cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Bằng cách thực hiện tốt các biện pháp phòng chống trên, chúng ta có thể góp phần bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bệnh sốt xuất huyết.
Bệnh sốt xuất huyết có vắc – xin không?
Hiện tại đã có nhưng chỉ dành cho nhóm đối tượng nhất định. Tin vui kể từ tháng 05/2024, Bộ Y tế đã chính thức cấp phép cho vắc-xin phòng sốt xuất huyết tại Việt Nam, đó là Vắc-xin có tên Dengvaxia (CYD-TDV), do hãng Sanofi Pasteur phát triển. Vắc xin này đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh ở những người đã bị nhiễm virus Dengue trước đó.
Tuy nhiên, Vắc-xin này chỉ được tiêm cho nhóm đối tượng sau:
- Trẻ từ 9 đến 45 tuổi: Nhóm đối tượng này có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết nặng.
- Người đã từng mắc sốt xuất huyết: Nhóm này có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết nặng trong lần mắc tiếp theo.
Lưu ý:
- Trẻ em dưới 9 tuổi: Hiện tại chưa có đủ dữ liệu về tính an toàn và hiệu quả của vắc-xin đối với nhóm đối tượng này. Do đó, trẻ em dưới 9 tuổi không được phép tiêm vắc-xin sốt xuất huyết.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Hiện tại cũng chưa có đủ dữ liệu về tính an toàn và hiệu quả của vắc-xin đối với nhóm đối tượng này. Do đó, phụ nữ mang thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định tiêm vắc-xin.
- Người có hệ miễn dịch suy yếu: Nhóm này cũng không được phép tiêm vắc-xin sốt xuất huyết.
Ngoài ra:
- Vắc-xin sốt xuất huyết chỉ giúp phòng ngừa 70-80% các trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết nặng. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng chống muỗi đốt vẫn là vô cùng quan trọng.
- Vắc-xin sốt xuất huyết có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau nhức tại chỗ tiêm, sốt, nhức đầu, mệt mỏi,… Tuy nhiên, các tác dụng phụ này thường nhẹ và tự khỏi sau vài ngày.
Thời điểm lý tưởng để tiêm phòng sốt xuất huyết
Tiêm vắc xin Dengvaxia được khuyến cáo cho những người từ 9 đến 45 tuổi sống ở các khu vực có dịch sốt xuất huyết lưu hành. Thời điểm lý tưởng để tiêm phòng là trước mùa mưa, khi nguy cơ nhiễm bệnh cao nhất.
Lịch Tiêm Vắc Xin Dengvaxia
Vắc xin Dengvaxia cần được tiêm ba liều để đạt hiệu quả tốt nhất:
- Liều thứ nhất: Khi đủ điều kiện theo khuyến cáo của bác sĩ.
- Liều thứ hai: Sau 6 tháng từ liều đầu tiên.
- Liều thứ ba: Sau 6 tháng từ liều thứ hai.
Hiệu Quả và Rủi Ro
Vắc xin Dengvaxia hiệu quả trong việc giảm nguy cơ mắc sốt xuất huyết nặng và giảm tần suất bệnh. Tuy nhiên, vắc xin này không khuyến cáo cho những người chưa bị nhiễm virus Dengue trước đó do nguy cơ cao hơn đối với sốt xuất huyết nặng nếu họ bị nhiễm sau khi tiêm.
Kết Luận
Việc hiểu rõ về sốt xuất huyết và các biện pháp phòng ngừa, bao gồm tiêm vắc xin, là rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe. Vắc xin Dengvaxia là lựa chọn hiệu quả để giảm nguy cơ nhiễm bệnh, đặc biệt là cho những người đã từng bị nhiễm virus Dengue. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc cơ quan y tế để được tư vấn chi tiết và nhận lịch tiêm chủng phù hợp.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
