Bệnh lao là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mỗi năm. Theo thống kê năm 2018, 10 triệu người trên thế giới mắc bệnh lao và 1,5 triệu người đã không qua khỏi căn bệnh này.
Bệnh lao là gì? Nguyên nhân gây bệnh lao.
Bệnh lao (TB) là do một loại vi khuẩn có tên Mycobacterium tuberculosis gây ra. Đây là một căn bệnh truyền nhiễm, có thể lây lan từ người sang người thông qua không khí. Khi người bị bệnh lao ho, hắt hơi hoặc khạc nhổ, họ sẽ phát tán vi khuẩn lao vào không khí. Sau khi xâm nhập vào cơ thể người khác, vi khuẩn lao không hoạt động ngay lập tức mà nó sẽ ở trong trạng thái ngủ- đây chính là giai đoạn ủ bệnh. Hầu hết, giai đoạn này không xuất hiện bất cứ triệu chứng nào và không gây lây lan sang người khác. Tuy nhiên khi làm xét nghiệm, người bệnh vẫn có thể nhận được kết quả dương tính với vi khuẩn lao mặc dù không có dấu hiệu của bệnh. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời ngay từ giai đoạn này, nguy cơ mắc bệnh lao sẽ giảm đáng kể.
Vi khuẩn gây ra bệnh lao không chỉ tấn công mỗi phổi mà nó có thể thông qua đường máu hoặc hạch bạch huyết đến các bộ phận khác của cơ thể, điển hình như thận, cột sống và não để gây bệnh tại đó, gọi là lao ngoài phổi.
Nguyên nhân gây nên bệnh lao:
Nguyên nhân chính gây bệnh lao là vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Khi vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ phản ứng để kiểm soát nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu hệ miễn dịch không đủ mạnh, vi khuẩn có thể sinh sôi và gây bệnh. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Hệ miễn dịch suy yếu: Do bệnh AIDS, ung thư, tiểu đường hoặc sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch.
- Tiếp xúc gần với người mắc bệnh lao: Nhất là trong môi trường đông đúc và không thông thoáng.
- Sống hoặc làm việc trong môi trường có nguy cơ cao: Như trại giam, trại tị nạn hoặc cơ sở chăm sóc sức khỏe.
- Dinh dưỡng kém: Thiếu dinh dưỡng làm giảm sức đề kháng của cơ thể.
Triệu chứng thường thấy ở người mắc bệnh lao
Các triệu chứng của bệnh lao sẽ phụ thuộc vào nơi vi khuẩn lao đang phát triển trong cơ thể. Vi khuẩn lao thường phát triển trong phổi (lao phổi). Bệnh lao ở phổi có thể gây ra các triệu chứng như:
- Ho kéo dài: Ho kéo dài trên 3 tuần, có thể kèm theo đờm hoặc máu.
- Đau ngực: Cảm giác đau nhói khi thở hoặc ho.
- Sốt nhẹ vào buổi chiều và tối: Cảm giác sốt nhẹ nhưng kéo dài, thường xuất hiện vào buổi chiều và tối.
- Sụt cân: Mất cân không rõ lý do.
- Ra mồ hôi đêm: Mồ hôi ra nhiều vào ban đêm.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi và yếu đuối kéo dài.
- Khó thở: Khó thở hoặc thở khò khè.
Những triệu chứng này có thể không xuất hiện cùng lúc và có thể bị nhầm lẫn với các bệnh khác.Do đó, việc chẩn đoán chính xác thông qua các xét nghiệm y tế là rất quan trọng.
Trong trường hợp bị lao ngoài phổi thì sẽ có các triệu chứng đặc trưng ở trên từng cơ quan, bộ phận khác nhau.
Những phương pháp chữa bệnh lao phổ biến
Có thể điều trị bệnh lao bằng nhiều loại thuốc khác nhau trong vòng 6-9 tháng. Hiện nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt khoảng 10 loại thuốc phù hợp để điều trị bệnh lao. Trong đó, các loại thuốc kháng lao là lựa chọn đầu trong phác đồ điều trị. Những loại thuốc này bao gồm: Isoniazid (INH), Ethambutol (EMB), Rifampin (RIF) và Pyrazinamide (PZA).
Dưới đây là phác đồ điều trị thông thường của bệnh lao:
- Phác đồ đầu tiên là sự kết hợp của 4 loại thuốc, gồm isoniazid, pyrazinamid, rifampicin và ethambutol trong 2 tháng. Khi vi khuẩn lao phân lập đủ nhạy với thuốc, người bệnh có thể ngừng sử dụng ethambutol.
- Phác đồ tiếp theo là sự kết hợp của hai loại thuốc, gồm isoniazid và rifampicin trong 4 tháng.
Lưu ý rằng, trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, sử dụng đúng, đầy đủ thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Nếu người bệnh dừng thuốc quá sớm, bệnh sẽ có khả năng tái phát trở lại. Đối với những trường hợp dùng thuốc không đúng cách sẽ làm cho những vi khuẩn lao còn hoạt động trở nên kháng những loại thuốc này. Bệnh lao kháng thuốc khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn, tốn kém hơn.
Đối với những bệnh nhân đang điều trị bệnh lao bằng thuốc pyrazinamide nên thực hiện xét nghiệm acid uric huyết thanh định kỳ. Những bệnh nhân sử dụng thuốc ethambutol để điều trị thì nên đi kiểm tra thị lực và tình trạng mù màu xanh/đỏ định kỳ.
Khi điều trị bệnh lao, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ
- Uống thuốc theo đúng lịch (có thể sử dụng hộp chia thuốc hàng ngày)
- Hỏi bác sĩ về những tác dụng phụ khi sử dụng thuốc
- Tái khám đúng hẹn
- Có ý thức giữ gìn, cẩn thận không lây bệnh cho người khác
- Giữ vệ sinh theo hướng dẫn của bác sĩ
- Báo ngay cho bác sĩ khi có các dấu hiệu như sốt, ớn lạnh, ho kèm đờm đổi màu hoặc có máu, các triệu chứng không thuyên giảm mặc dù đang sử dụng thuốc
Ngoài các phương pháp điều trị trên, một số nghiên cứu gần đây cho thấy một số phương pháp điều trị bổ sung có thể giúp ích cho người bệnh lao, bao gồm:
- Liệu pháp dinh dưỡng: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho người bệnh lao có thể giúp tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ quá trình điều trị.
- Liệu pháp tâm lý: Giúp người bệnh lao giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Vật lý trị liệu: Giúp người bệnh lao cải thiện chức năng hô hấp và sức khỏe tổng thể.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những phương pháp điều trị bổ sung này cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và không thể thay thế cho việc điều trị bằng thuốc.
Kết Luận
Bệnh lao là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể điều trị và phòng ngừa được. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Tuân thủ phác đồ điều trị và giám sát y tế là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả điều trị và ngăn ngừa tái phát. Ngoài ra, việc duy trì một lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý và phòng ngừa tái phát là cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
