Thỏ ty tử, hay còn gọi là cỏ vừng, là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền và hiện đại. Được biết đến với nhiều công dụng hữu ích, thỏ ty tử không chỉ hỗ trợ điều trị các bệnh lý mà còn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá các đặc điểm, công dụng và cách sử dụng thỏ ty tử một cách chi tiết.
Đặc điểm của thuốc thỏ ty tử
Tên gọi, phân nhóm
Thỏ ty tử có tên khoa học là Cuscuta Sinesis, Lamk, thuộc họ bìm bìm Convolvulaceae. Ở Việt Nam, thỏ ty tử còn được gọi bằng nhiều tên khác như dây tơ hồng, cỏ vừng, hạt tơ hồng. Loại cây này thường được phân nhóm trong các vị thuốc bổ thận, tráng dương và được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền.
Bộ phận dùng, chế biến
Bộ phận chính được sử dụng làm thuốc của thỏ ty tử là hạt. Sau khi thu hái, hạt thỏ ty tử được phơi hoặc sấy khô, có thể sử dụng ngay hoặc tán thành bột để tiện dùng trong các bài thuốc.
Thành phần hoá học
Theo một số nghiên cứu tại Trung Quốc, vị thuốc có chứa các chất hóa học sau:
- glycoside
- quercetin
- lecithin
- carotenoid
- vitamin A
- Các chất khác.
Tác dụng của thỏ ty tử
Theo nghiên cứu y học hiện đại
Trong nghiên cứu y học hiện đại, thỏ ty tử có tác dụng:
- Tăng trương lực co bóp tim, hạ huyết áp.
- Tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể.
- Ức chế sự phát triển tế bào ung thư.
- Trị đục thủy tinh thể.
Theo y học cổ truyền
Trong y học cổ truyền, thỏ ty tử được sử dụng với nhiều công dụng khác nhau:
- Bổ dương, ích âm
- Cố tinh
- Súc niệu
- Minh mục (sáng mắt)
- Chỉ tả
- Dưỡng cơ, kiện cốt
- Ôn thận, tráng dương.
Thỏ ty tử chữa bệnh gì? Bài thuốc dân gian
Thỏ ty tử chữa bệnh gì?
Nhờ vào tác dụng dược lý trên, vị thuốc có thể được dùng để chủ trị các vấn đề bệnh lý sau:
- Đau lưng, mỏi gối
- Tiết tinh, di tinh
- Thận hư, dương hư
- Tiểu nhiều
- Tiêu chảy lâu ngày
- Mờ mắt (do can thận suy).
Bài thuốc dân gian
Thỏ ty tử được ứng dụng trong các bài thuốc trị bệnh sau:
- Trị mặt mọc mụn nhọt, đau nhức: Giã nát Thỏ ty tử, lấy nước cốt bôi lên vết thương.
- Trị sưng phù thân thể, mặt sưng to: Ngâm 1 thăng thỏ ty tử với 5 thăng rượu. Khi dùng, lấy ra uống 1 thăng, dùng 3 lần mỗi ngày.
- Chữa ngứa do trĩ, sưng đau hậu môn: Chưng thỏ ty tử đến khi dược liệu ngả màu vàng đen thì đem tán nhuyễn, hòa với trứng gà bôi lên vết thương.
- Tráng dương, bổ thận khí, trợ tình thần, giảm đau lưng: Phụ tử (chế) 136 gam, thỏ ty tử (chưng rượu, sấy khô) đem tán với bột rồi trộn đều với rượu hồ để làm viên, mỗi viên có kích thước bằng hạt ngô đồng lớn. Mỗi lần dùng 50 viên kèm rượu.
- Trị họng khô, tai ù, đầu váng, mờ mắt, da sạm đen, lưng đau, gối đau: Thỏ ty tử (chưng rượu) 80g, ngũ vị tử 40g đem tán thành bột, trộn làm hoàn to bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng khoảng 70 viên, kèm với nước muối hoặc rượu.
- Trị tâm thận bất túc, huyết khô, phiền nhiệt, tinh hư, huyết ít: Thỏ ty tử (chưng rượu) 80g, mạch môn(trút bỏ lõi) 80g đem tán thành bột, trộn với mật làm hoàn, mỗi viên to bằng hạt ngô đồng. Khi dùng,lấy ra 70 viên uống với nước muối hoặc nước sôi trước khi ăn.
- Trị thận hư, di tinh, liệt dương, đau lưng, tiểu nhiều: Thỏ ty tử, Tế tân Ngũ vị tử, Thỏ ty tử đều 40g, Thục địa, Sung úy tử đều 80g, Hoài sơn 60g đem tán bột, trộn mật làm hoàn, dùng 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 8g.
- Trị bạch trọc, di tinh: Thỏ ty tử 12g, Phục linh, Hạt sen đều 12g. Ngũ vị tử 6g, dùng Sơn dược hồ, làm hoàn. Khi dùng, lấy ra 8g uống với nước muối nhạt hoặc sắc uống.
- Trị tiêu chảy do thận hư: Thỏ ty tử, Đảng sâm, Câu kỷ, Phục linh đều 12g, Hạt sen 12g, Sơn dược 16g. Đem tất cả nguyên liệu trên tán bột, dùng gạo hồ làm hoàn. Ngày uống 2 -3 lần, mỗi lần dùng khoảng 12g.
- Trị mờ mắt do can thận suy: Thục địa, Thỏ ty tử, Xa tiền tử đều 12g. Đem tất cả nguyên liệu trên tán thành bột, trộn với mật làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g kèm rượu.
- Tiêu khát: Uống nước sắc hoặc bột thỏ ty tử.
- Trị tỳ thận hư, tiêu lỏng: Sắc uống Thỏ ty tử, Thạch liên tử đều 9g, Hoài sơn 15g, Phục linh 12g.
Không nên sử dụng thỏ ty tử đối với những tình huống nào?
- Trong quá trình dùng thuốc, không được dùng thịt thỏ (Thỏ ty tử kỵ thịt thỏ)
- Không dùng cho người thận có hỏa, cường dương không liệt dương, táo bón
- Phụ nữ đang mang thai, băng huyết tuyệt đối không dùng,
- Người có hỏa vượng, thận hư cần đặc biệt thận trọng khi dùng thuốc.
Kết luận
Thỏ ty tử là một vị thuốc quý với nhiều công dụng hữu ích trong y học cổ truyền và hiện đại. Từ việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý về thận, gan, cho đến cải thiện sức khỏe tổng thể và sinh lực, thỏ ty tử xứng đáng được sử dụng và bảo tồn. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng thỏ ty tử đúng cách và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Với những ai yêu thích và tin tưởng vào y học cổ truyền, thỏ ty tử chắc chắn là một vị thuốc không thể thiếu trong tủ thuốc gia đình.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
