Tổng quan chung
Stress là một phản ứng tự nhiên của cơ thể trước những áp lực, căng thẳng trong cuộc sống. Khi gặp phải những tình huống khó khăn, thách thức, cơ thể sẽ kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm, dẫn đến một loạt các thay đổi về mặt sinh lý và tâm lý. Đây là một cơ chế sinh tồn giúp con người thích nghi và vượt qua những khó khăn.
Tuy nhiên, nếu stress kéo dài hoặc xảy ra quá thường xuyên, nó có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Căng thẳng mạn tính có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe thể chất như: tim mạch, huyết áp cao, béo phì, tiểu đường, suy giảm hệ miễn dịch,…
Ngoài ra, stress còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, gây ra các triệu chứng như: lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, khó tập trung,…
Triệu chứng
Triệu chứng stress có thể biểu hiện khác nhau, bao gồm:
- Triệu chứng về cảm xúc: lo lắng, bồn chồn, cáu kỉnh, dễ nổi nóng, buồn bã, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày,…
- Triệu chứng về hành vi: khó ngủ, hay thức giấc giữa đêm, ăn uống thất thường, lạm dụng chất kích thích, né tránh giao tiếp xã hội,…
- Triệu chứng về thể chất: đau đầu, nhức mỏi cơ bắp, tim đập nhanh, đổ mồ hôi, khó thở, rối loạn tiêu hóa,…
Nguyên nhân stress
Có rất nhiều nguyên nhân gây stress, bao gồm:
- Căng thẳng công việc: áp lực công việc, khối lượng công việc lớn, thời hạn gấp rút,…
- Vấn đề tài chính: khó khăn về tài chính, lo lắng về tiền bạc, nợ nần,…
- Mối quan hệ: mâu thuẫn trong gia đình, mâu thuẫn trong công việc, cô đơn, thiếu thốn tình cảm,…
- Vấn đề sức khỏe: mắc bệnh mãn tính, tai nạn, chấn thương,…
- Biến động cuộc sống: chuyển nhà, thay đổi công việc, ly hôn, cái chết,…
Đối tượng nguy cơ
Một số đối tượng có nguy cơ cao bị stress hơn so với những người khác, bao gồm:
- Phụ nữ: phụ nữ thường dễ bị stress hơn nam giới do những áp lực về công việc, gia đình và con cái.
- Người trẻ tuổi: người trẻ tuổi thường gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống như: tìm kiếm việc làm, lập gia đình, định hướng tương lai,…
- Người mắc bệnh mãn tính: những người mắc bệnh mãn tính thường phải đối mặt với nhiều khó khăn về sức khỏe và tinh thần.
- Người có tính cách dễ lo lắng: những người có tính cách dễ lo lắng, hay suy nghĩ tiêu cực có nguy cơ cao bị stress hơn so với những người khác.
Chẩn đoán
Việc chẩn đoán stress thường dựa trên các triệu chứng mà bệnh nhân mô tả. Bác sĩ có thể hỏi về tiền sử bệnh, lối sống và các yếu tố căng thẳng trong cuộc sống của bệnh nhân.
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể thực hiện một số xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân y tế khác gây ra các triệu chứng của bệnh nhân.
Phòng ngừa bệnh
Có một số biện pháp để phòng ngừa stress, bao gồm:
- Có lối sống lành mạnh: ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, hạn chế sử dụng chất kích thích.
- Học cách quản lý stress: tập các bài tập thư giãn như yoga, thiền, tập thở,… dành thời gian cho sở thích cá nhân, chia sẻ với bạn bè và gia đình.
- Tránh xa những tình huống gây stress: nếu có thể, hãy cố gắng tránh xa những tình huống khiến bạn cảm thấy căng thẳng.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ: nếu bạn cảm thấy stress quá mức và không thể tự mình giải quyết, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý.
Điều trị
Việc điều trị stress phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây ra stress.
- Đối với stress nhẹ, các biện pháp phòng ngừa như trên thường là đủ để giúp bệnh nhân cải thiện các triệu chứng.
- Đối với stress nặng, bệnh nhân có thể cần phải sử dụng thuốc hoặc tham gia liệu pháp tâm lý.
Điều trị tâm lý
Liệu pháp tâm lý là một phương pháp điều trị hiệu quả cho stress. Các phương pháp liệu pháp tâm lý thường được sử dụng để điều trị stress bao gồm:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): CBT giúp bệnh nhân nhận thức và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực dẫn đến stress.
- Liệu pháp thư giãn: Liệu pháp thư giãn giúp bệnh nhân học cách thư giãn cơ bắp và giảm căng thẳng.
- Liệu pháp nhóm: Liệu pháp nhóm giúp bệnh nhân chia sẻ kinh nghiệm với những người khác cũng đang bị stress và học hỏi những cách thức để đối phó với stress.
Thuốc
Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng của stress, chẳng hạn như lo lắng, mất ngủ và trầm cảm. Tuy nhiên, thuốc chỉ nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ.
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị stress:
- Thuốc không thể giải quyết nguyên nhân gốc rễ của stress.
- Thuốc có thể gây ra tác dụng phụ.
- Thuốc không nên được sử dụng lâu dài.
Stress là một vấn đề phổ biến và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai. Tuy nhiên, stress có thể được điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
Nếu bạn đang cảm thấy stress, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ.
