Cà gai leo (Solanum procumbens) là một loại thảo dược quý, nổi tiếng với nhiều công dụng chữa bệnh bất ngờ. Dưới đây, chúng ta sẽ khám phá chi tiết về các công dụng của cây cà gai leo, từ việc điều trị viêm gan B đến phòng ngừa hen suyễn, và cách sử dụng cây này sao cho hiệu quả nhất.
Cây cà gai leo là gì?
Cà gai leo là cây thuốc Nam có tên khoa học Solanum procumbens, thuộc họ Solanaceae. Tùy theo từng vùng mà cà gai leo còn có một số tên gọi khác như cà gai dây, cà vạnh, cà quýnh, cà lù, cà bò, cà hải nam, cà quạnh, brong goon (dân tộc Bana) và gai cườm.
Cà gai leo thuộc loại cây nhỡ leo, dài khoảng 1m, phân chia thành nhiều cành. Lá mọc so le có hình bầu dục hay thuôn dài. Mặt trên xanh sẫm, mặt dưới nhạt phủ đầy lông tơ màu trắng. Hai mặt lá đều có gai ở gân chính và cuống lá. Cây cho quả mọng, hình cầu, đường kính khoảng 7 – 9 mm. Khi chín có màu đỏ, hạt màu vàng.
Loài cây này được trồng rộng rãi ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Ngoài ra cây còn được trồng ở các nước như Lào, Campuchia, Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam).
Bộ phận sử dụng và thành phần hoá học
- Bộ phận dùng: Rễ và cành lá, quả. Thu hái quanh năm, rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô để sắc uống hoặc cũng có thể dùng khi tươi.
- Cà gai leo có các thành phần quan trọng như Flavonoid, Saponin, Sterol, acid amin, alkaloid…Ngoài ra, phần lá và phần rễ còn có các loại dược tính tốt cho sức khỏe như Solamnia A, Solamnia B, glycoalkaloid, cholesterol, 3 beta hydroxy 5alpha pregnan 16 on, dihydro lanosterol,…Nhờ đó, cà gai leo rất hiệu quả trong chữa bệnh.
Cây cà gai leo có tác dụng gì?
Hỗ trợ điều trị viêm gan virus đặc biệt là viêm gan B: Hoạt chất trong Cà gai leo, tiêu biểu là dược chất glycoalcaloid có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan virus, đặc biệt là viêm gan B, tăng cường miễn dịch và cải thiện các triệu chứng của bệnh.
Theo thử nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân viêm gan B, sau khi sử dụng cà gai leo 2 tháng các triệu chứng bệnh như: chán ăn, vàng da, mệt mỏi và men gan được cải thiện đáng kể. Đặc biệt sau 3 tháng sử dụng, nồng độ vi rút trong máu của bệnh nhân giảm xuống rõ rệt.
Làm chậm quá trình xơ gan :Hoạt chất Glycoalkaloid có trong cây cà gai leo vừa mang đến khả năng điều trị viêm gan virus lại vừa làm giảm quá trình hình thành và phát triển của xơ gan ở giai đoạn đầu.
Giải độc gan, hạ men gan: Cây cà gai leo được đánh giá cao trong việc hỗ trợ làm chậm sự hủy hoại các tế bào gan, hạ men gan bởi loại cây này có nhiều hoạt chất giúp bảo vệ và tăng cường chức năng gan. Sự bảo vệ gan được thể hiện rõ khi gan bị nhiễm độc trinitrotoluen ( TNT) phát huy tác dụng làm giảm bớt trọng lượng gan và tránh một số tổn thương lên gan.
Chống oxy hóa và chống gây bệnh ung thư: Dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa rất tốt. Nó còn chống viêm làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan. Đặc biệt dịch tiết glycoalcaloid sẽ ức chế hoạt động của một số virus gây ung thư như ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung….. Ngoài ra, nó còn ức chế được gen gây ung thư do vi rút.
Chữa phong thấp: Trong phần rễ và dây cây cà gai leo tìm thấy một lượng alkaloid, tinh bột, flavonoid dồi dào nên có tác dụng hỗ trợ điều trị sâu răng, phong thấp, cải thiện triệu chứng đau nhức gân, xương khớp một các hiệu quả.
Phòng ngừa hen suyễn: Nghiên cứu cho thấy, các hoạt chất trong loại thảo dược này có khả năng làm ổn định tế bào mast – tế bào này có vai trò quan trọng trong quá trình sản sinh các hóa chất trung gian để hạn chế co thắt đường thở của bệnh hen phế quản.
Làm giảm cơn đau nhức xương khớp: Theo đông y, cà gai leo có tính ấm vị hơi the, nên đã được dùng để điều trị đau nhức xương khớp một cách hiệu quả nhờ có chứa các hoạt chất thuộc nhóm alcaloid mang độc tính nhẹ.
Chữa cảm cúm, ho gà: Cà gai leo được dân gian sử dụng trong điều trị bệnh cảm cúm, ho gà nhờ chứa nhiều dược chất như alkaloid, tinh bột, flavonoid nó mang đến khả năng kháng khuẩn, chống viêm, cải thiện hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng hỗ trợ điều trị bệnh cảm cúm, ho gà rất hiệu quả
Chữa rắn cắn: Khi bị rắn cắn, nếu không xử lý kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, bài thuốc trị rắn cắn từ cà gai leo đã được sử dụng rộng rãi trong dân gian, giúp giảm đau và đào thảo chất độc hiệu quả.
Chữa dị ứng: Các chiết xuất của cây cà gai leo giúp ức chế sự phân hủy tế bào mast giúp hệ miễn dịch chống lại vi khuẩn và ký sinh trùng. Bên cạnh đó, nó còn có khả năng giải phóng interleukin từ đó giúp giảm bớt tình trạng viêm nhiễm một cách nhanh chóng. Vì vậy, loại thảo dược này mang lại hiệu quả cao như một loại thuốc kiểm soát dị ứng và các viêm nhiễm khác.
Cách sử dụng cây cà gai leo hiệu quả
- Bước 1: Chuẩn bị 50gr cà gai leo phơi khô.
- Bước 2: Cho cà gai leo vào ấm rồi đổ nước sôi vào ngập hết. Sau đó gạn sạch phần nước đó.
- Bước 3: Tiếp tục cho thêm 200ml nước sôi vào để hãm trà trong khoảng 10 phút.
- Bước 4: Cuối cùng là đổ thêm 1 lít nước sôi nữa vào ấm để có được một bình trà cà gai thưởng thức tuyệt vời. Với cách làm này, bạn có thể thực hiện ngày 1 lần và kéo dài trong vòng 1 tuần.
Các lưu ý khi sử dụng cây cà gai leo làm thuốc chữa bệnh
- Cà gai leo được đánh giá là vị thuốc có nhiều công dụng hữu ích và tương đối an toàn. Tuy nhiên việc sử dụng cà gai leo thời gian dài với liều lượng cao có thể gây ngộ độc. Bạn nên đến thăm khám và nhận lời tư vấn từ các lương y hay bác sĩ y học cổ truyền để dùng cà gai leo một cách hiệu quả nhất mà vẫn đảm sức khỏe tốt.
- Đối với người bình thường, liều lượng thích hợp từ 20 – 30g/ngày giúp bổ sung dinh dưỡng và bảo vệ chức năng gan.
- Đối với người bệnh sử dụng cà gai leo để hỗ trợ điều trị thì liều lượng thích hợp là 100g/ngày. Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng kết hợp đồng thời nhiều thuốc khác nhau để tăng hiệu quả điều trị nhưng phải thông qua hướng dẫn của bác sĩ.
Đối tượng không nên dùng cà gai leo
- Không nên dùng cà gai leo cho trẻ em dưới 6 tuổi: Vì cơ thể trẻ em còn yếu, hệ thống miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, chức năng gan vẫn chưa hoàn thiện.
- Phụ nữ mang thai: Ở trong cà gai leo có chứa những hoạt chất có thể kìm hãm quá trình phát triển của thai nhi. Chính vì vậy, những người đang mang thai, nhất là với thai kỳ dưới 3 tháng thì tuyệt đối không được sử dụng nước của cây cà gai leo để tránh làm ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé.
- Người mắc bệnh thận: Mặc dù công dụng thải độc gan hiệu quả nhưng nó lại là tác nhân hàng đầu gây ảnh hưởng đến thận. Chính vì thế, nếu người bệnh đang gặp một số vấn đề liên quan đến thận như thận hư, thận yếu thì việc dùng thảo dược này sẽ làm chậm quá trình lọc máu. Không những vậy nó còn gây ức chế hoạt động bài tiết lại, làm tăng khả năng hình thành sỏi thận gây ra những cơn đau khó chịu cho người bệnh.
- Người theo phác đồ điều trị: Những người đang theo phác đồ điều trị ( lao, ung thư…) cũng là nhóm đối tượng cần chú ý khi sử dụng cà gai leo.Vì cà gai leo chỉ là một loại dược liệu chứa nhiều hoạt chất khác nhau có thể gây tình trạng tương kỵ thuốc hoặc làm giảm đi tác dụng của thuốc điều trị. Từ đó làm ảnh hưởng không tốt đến quá trình điều trị.
Câu hỏi thường gặp
Có nên uống cà gai leo hàng ngày không?
Uống cà gai leo hàng ngày có thể giúp duy trì sức khỏe gan và phòng ngừa một số bệnh lý. Tuy nhiên, nên sử dụng với liều lượng hợp lý và không nên lạm dụng.
Uống nhiều nước cây cà gai leo có tốt không?
Uống nhiều nước cây cà gai leo không hẳn là tốt, vì có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo và không sử dụng quá mức.
Những ai không nên uống cà gai leo?
Những người có tiền sử dị ứng với các thành phần của cây, phụ nữ mang thai, và những người đang dùng các loại thuốc đặc trị nên tránh sử dụng cà gai leo.
Kết luận
Cây cà gai leo là một loại thảo dược quý với nhiều công dụng chữa bệnh đáng ngạc nhiên. Từ việc hỗ trợ điều trị viêm gan B, phòng chống ung thư, đến giảm đau nhức xương khớp và phòng ngừa hen suyễn, cây cà gai leo thực sự là một phương thuốc tự nhiên hiệu quả. Tuy nhiên, để sử dụng cây cà gai leo một cách an toàn và hiệu quả, cần tuân thủ đúng liều lượng và tham khảo ý kiến của bác sĩ khi cần thiết. Với sự cẩn thận và đúng cách, cây cà gai leo có thể trở thành một trợ thủ đắc lực cho sức khỏe của bạn.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
